— Пойдзем на вуліцу, — ціха папрасіла Оя.
— Я і сам хачу. Але ж, мусіць, нельга.
— А хто табе можа забараніць? Аховы ж няма. А ты цяпер бог тут. Бачыў, як цябе сустракалі?
— Хто яго ведае… — задумаўся Радзім.
— А што здарылася? Растлумач.
— Ведаеш, мяне паблыталі з пляшывым. Іхнім царом. Але ж падман можа адкрыцца…
— Тады нешта прыдумаем, — Оя ўхапіла яго за рукі.— А цяпер хадзем!
— А як твае ногі?
— Ужо не баляць.
— А змяіны ўкус?
— Я ж, ты бачыў, яд высмактала.
— А можа, гэта і не змяя, а вуж быў? — Радзім памаўчаў.— Але ж я не магу выйсці на вуліцу з плямаю.
— Давай сатрэм яе.
— Ты што?! Мне дурбуд раіў яе берагчы як вока. Без яе — канцы.
— Ну тады завязаць можна якою хусцінкаю. Пашукалі, нічога не знайшлі. На ложку раптам убачылі нейкі шырокі каснік. Ім Оя і завязала Радзіму лоб. Ён зірнуў у люстра і сам сябе не пазнаў — акурат паранены з забінтаванаю галавою. Яны выйшлі з вілы.
Па вуліцы ішлі павольна, не спяшаючыся. Да ўсяго прыглядаліся, усё вывучалі. Хоць горад, здаецца, быў такі ж, як і на зямлі, Радзім не ўсё ў ім разумеў.
Толькі выйшлі з дому і адразу натрапілі на сталага, сур'ёзнага, задумлівага чалавека з партфелем пад пахаю, які стаяў на нейкай драўлянай цаццы, падобнай на дзіцячую качалку, і няспешна разгойдваўся. Яны прайшлі ўжо яго, але потым Радзім вярнуўся, спытаўся:
— Што гэта вы робіце?
— А ты хіба не бачыш — іду.
— Дык вы ж стаіцё на месцы…
— Сам ты стаіш на месцы, а я іду, — і чалавек, працягваючы раскалыхвацца на качалцы, грэбліва адвярнуўся ад яго.
— І куды вы прыйдзеце?
— Куды трэба, — раззлавана адказаў дурбудавец і адсланіў яго рукою. — Слухай, сыдзі з дарогі і не замінай мне ісці.
Ён мог бы падумаць, што гэты абсурд — выпадковасць, калі б неўзабаве яны не сустрэліся з новым дзівам.
На аўтобусным прыпынку ўбачылі старэнькі, вельмі абшарпаны аўтобус. У ім было поўна людзей — як селядцоў у бочцы. Дзверы расчынены, і ў іх, не зважаючы ні на што, шчэмяцца ўсё новыя і новыя паязджане. Таўхаюцца, злуюцца, сварацца. Крычаць. А як жа не крычаць, калі аўтобус вось зараз кранецца, а на прыпынку яшчэ астаецца столькі жадаючых.
Праз нейкі час з аўтобуса сёй-той выходзіць, а на вызваленыя месцы напіхваюцца новыя сядакі: адны прыехалі на свой прыпынак і выходзяць, а другія толькі збіраюцца ехаць…
І тады Оя паказвае яму:
— Зірні, зірні…
Радзім глядзіць і жахаецца: аўтобус жа і без шафёра, і без колаў нават — восямі ён стаіць на нейкіх калодках!
— Дык яны ж не едуць, — разгублена, паказваючы вачыма на людзей у аўтобусе, кажа хлопец дурбуду, які побач чакае свае чаргі.
— Што вы, едуць, — адказвае яму дурбуд і задаволена смяецца. — Едуць, ды яшчэ як!
І праўда, час ад часу дзверы расчыняюцца, з іх выходзяць пасажыры, якія нарэшце дачакаліся свайго прыпынку, і заходзяць новыя, якім, канечне ж, ехаць далей. Праз нейкі час дзверы зачыняюцца, усе стаяць моўчкі і чакаюць, калі яны адчыняцца зноў.
І зноў мяняюцца паязджане. Пастаяць, пасядзяць, калі знойдуць месца ў перапоўненым аўтобусе, і выходзяць. Папраўляючы на сабе адзенне, скамечанае ў цеснаце, заклапочана спяшаюцца ў розныя бакі — кожны па сваіх справах: маўляў, прыехалі і пайшлі.
— Навошта яны заходзяць? І чаму выходзяць? — здзіўлена дапытваўся Радзім у дурбуда, за якім пакуль што ніхто так і не заняў чаргу.
— Заходзяць, каб ехаць, — цярпліва тлумачыў яму той. — А выходзяць, бо прыехалі. Дзіўны вы чалавек, — ён пачаў ужо гневацца, — гэта ж іх прыпынак, таму яны і выходзяць.
— Дык пасажыры ж нікуды і не ехалі…
— Ехалі! — упэўнена адказаў дурбуд і кінуўся да дзвярэй, якія зноў расчыніліся, — мусіць, аўтобус якраз падышоў да ягонага прыпынку.
Ён уплішчыўся паміж пасажыраў, прыціснуў да грудзей авоську і памахаў ім рукою — маўляў, я паехаў. Яны не сталі чакаць, калі дзверы зноў расчыняцца і ён выйдзе на «сваім» прыпынку, паціху пачалі адыходзіцца ад гэтага дзіўнага аўтобуса. Дурбуды разгублена, не разумеючы, глядзелі на іх — дзівакі, навошта ж ісці, калі можна пад'ехаць…
Радзім пачынаў ужо разумець, што ў Дурбудзіі ідзе нейкае сваё, нязвыклае, неверагоднае жыццё, якога ён пакуль што не мог усвядоміць.
Таму яны з Ояй усё хадзілі па вуліцах, зазіралі ў двары, сядзелі на лаўках у скверах. Зараз ён ужо ўсё часцей і часцей чуў ад яе: «Зірні, зірні!», а то і сам паказваў ёй усё дзіўнае, што бачыў на свае вочы…
Яны сядзелі ў скверы. Радзім загледзеўся на нейкага дзівака, які з вельмі задумлівым выглядам падыходзіў да абкладзенай дошкамі груды пяску — акурат дзіцячая пясочніца, — браў з яе пясчынку, асцярожна клаў на далонь, беражна нёс на супрацьлеглы бок алеі і не спяшаючыся страсаў у меншы грудок. Пасля распрамляўся, падыходзіў да стала, што стаяў пры самой кучцы, нешта казаў чалавеку, які сядзеў за гэтым сталом, усланым паперамі. Той штосьці запісваў у тоўсты сшытак, а чалавек зноў вяртаўся да большай кучы і зноў нагінаўся, каб узяць новую пясчынку…
Радзім загледзеўся на гэтага дзівака і не адразу зразумеў, чаго Оя тармосіць яго за рукаў. А яна паказвала яму рукою зусім у іншы бок, дзе ля стэнда стаяў малады чалавек і засяроджана, нібыта робіць нейкую вельмі важную справу, пляваў на Дошку гонару. І сам задаволена, радасна рагатаў са свайго выбрыку.
Оя паднялася, пацягнула Радзіма за руку, і неўзабаве яны былі ўжо ля стэнда, стаялі за спіною маладога чалавека.
Да дошкі быў прыклеены вялікі яркі плакат — здымак шматлюднай дэманстрацыі з рознакаляровымі сцягамі. Людзі зняты буйным планам, і таму нават на здымку была відаць іх рашучасць, мэтанакіраванасць.
— Чаму вы на іх плюеце? — адважыўся спытацца Радзім.
— А чаго ж яны дамагаюцца? — пытаннем на пытанне, нават не паварочваючы да яго галавы, адказаў малады чалавек. — Гэта ж толькі падумаць, чаго яны патрабуюць! Каб пачалі працаваць заводы і фабрыкі. Жах! Каб сяляне без страт сабралі ўраджай. Ганьба! А навошта нам той ураджай? Схадзіце вунь на суседні сквер і паглядзіце, што мы з гэтымі ўраджаямі робім.
— А што там?
— Сходзіце — самі пабачыце, — загадкава адказаў ён.
Прыгледзеўшыся больш уважліва да плаката, Радзім жахнуўся: на здымку ў шэрагах дэманстрантаў ён убачыў гэтага ж самага маладога чалавека са сцягам у руках — ён, аказваецца, пляваў на самога сябе.