- Вось як?
- Справа ў тваiм бунце. Ты ўсяго толькi бунтуеш, сын.
- Бацька, дык, па-твойму, жанiцьба з прыгожай i разумнай студэнткаю Рэдклiфа - бунт? Яна ж не якая-небудзь прыпыленая хiпуля.
- Ёй багата чаго не хапае.
Ага, пачынаецца. Бацюхна ты мой, не грузi лепш гэтага смецця!
- Скажы, бацька, што цябе больш за ўсё ў ёй раздражняе - што яна каталiчка цi што яна бедная?
- А што цябе больш за ўсё вабiць у ёй? - амаль прашаптаў ён, падаўшыся да мяне.
Мне захацелася ўстаць i пайсцi, i я яму гэта сказаў.
- Заставайся на месцы i гавары па-мужчынску, - сказаў ён.
А як я гаварыў дагэтуль? Як хлопчык? Як дзяўчо? Як мышанё? I ўсё ж я застаўся.
Ад таго, што я не падняўся з-за стала, Сукiнага Сына ажно распiрала ад задавальнення. Мяркую, ён расцанiў гэты факт як сваю чарговую перамогу нада мною.
- Я толькi прасiў бы цябе крыху счакаць, - прамовiў Олiвэр Барэт III.
- Скажы, калi ласка, "крыху счакаць" - гэта колькi?
- Пакуль не закончыш Юрыдычнай школы. Калi ў вас сапраўднае пачуццё, дык яно павiнна вытрымаць гэтае выпрабаванне.
- Гэта сапраўднае пачуццё, але, выбачай, якога чорта я павiнен яго яшчэ выпрабоўваць?
Я, па-мойму, ясна яму ўсё выказаў. I не хацеў здавацца перад iм, перад ягоным вечным судзействам, знаходзiцца пад ягоным няспынным прыгнётам ды кантролем.
- Олiвэр, - пачаў ён новы раўнд. - Ты яшчэ непаўна...
- "Непаўна..." - хто? - Чорт, я ўжо пачаў шалець.
- Непаўналетнi. Табе няма дваццацi аднаго года. Паводле закона ты яшчэ не з'яўляешся дарослым чалавекам.
- Пляваць я хацеў на тваю законную балбатню!..
Мабыць, наведнiкi, якiя сядзелi ў суседстве, пачулi, што я яму сказаў. Акурат у процiвагу майму выкрыку Олiвэр III сцебануў мяне шэптам-свiстам:
- Ажэнiшся з ёю цяпер - не дам табе больш нi цэнта. Дорага табе абыдзецца гэтае глупства.
- Бацька, а я не баюся такой адплаты, - адказаў я i пайшоў з ягонага жыцця, каб пачаць сваё ўласнае.
9
Цяпер нам трэба было наведацца ў Крэнстан, штат Род-Айлэнд, - гарадок, якi знаходзiцца крыху далей на поўдзень ад Бостана, чым Iпсвiч - на поўнач. Пасля правалу маёй спробы ўвесцi Джэнi ў дом яе будучых сваякоў ("Цi называць мне iх цяпер сваякамi?" - спыталася яна), я чакаў спаткання з мiстэрам Кавiлеры з пэўнай асцярогаю. Мне ж зноў прыйдзецца сустрэцца з iталiйска-мiжземнаморскiм сiндромам шчадралюбства дый яшчэ ўскладненым тымi фактамi, што Джэнi - адзiная дачка, што вырасла яна без мацi i, значыцца, вельмi моцна хiнецца да бацькi. Словам, наперадзе ў мяне быў шквал эмоцый, варты даследавання псiхааналiтыкаў.
Нарэшце, цяпер я не меў грошай.
Давайце ўявiм сабе на нейкую хвiлю якога-небудзь Олiвэро Барэто, добрага iталiйскага хлопца, што жыве ў Крэнстане, штат Род-Айлэнд, на адной вулiцы з Джэнi. Аднаго дня ён прыходзiць да мiстэра Кавiлеры, працаўнiка i галоўнага крэнстанскага пiрожнiка, i кажа: "Я хачу ажанiцца з вашай адзiнай дачкою Джэнiфэр". Пра што найперш папытаецца бацька? Ведама ж, не пра тое, цi кахае ён, Олiвэро, ягоную дачку, бо, ведаючы Джэнi, не кахаць яе нельга - гэта непазбежнасць. Не, пытанне мiстэра Кавiлеры будзе прыкладна такое: "А як ты, Барэто, будзеш забяспечваць сваю жонку?"
А зараз уявiм рэакцыю шаноўнага мiстэра Кавiлеры на паведамленне Барэто, якi скажа, што ўсё будзе якраз наадварот, прынамсi, у блiжэйшыя тры гады: не ён будзе яе забяспечваць, а яна - яго. Цi не пакажа тады шаноўны мiстэр Кавiлеры жанiху на дзверы, а то i зусiм - выпхне яго з дому, калi толькi Барэто не ўдаўся ростам ды вагою з Барэта.
Так цi iнакш, у дурное становiшча трапiць няўдалы прэтэндэнт на руку адзiнае дачкi мiстэра Кавiлеры.
Мабыць, таму, апанаваны невясёлымi прадчуваннямi, я пакорлiва выконваў усе прадпiсаныя дарожнымi знакамi абмежаваннi хуткасцi, калi мы з Джэнi кацiлi травеньскай нядзеляю ў Крэнстан. Дайшло да таго, што Джэнi, якой увогуле спадабаўся выбраны мною тэмп, здзiўлена заўважыла, што там, дзе дазвалялася хуткасць сорак пяць мiль у гадзiну, я збавiў да сарака. Я адказаў, што машына дрэнна адладжаная, аднак яна не паверыла.
- Джэн, раскажы яшчэ раз, што ў вас была за размова? - спытаўся я, маючы на ўвазе яе апошнi тэлефонны званок бацьку.
Такая рыса, як цярпенне, Джэнi ўласцiвай нiколi не была, i яна не стала падбадзёрваць мяне, а паўтарыла ўсе свае ранейшыя адказы на мае дурныя пытаннi...
- Ну калi ласка, Джэнi. Апошнi раз.
- Я патэлефанавала яму. Сказала. Ён адказаў: "О'кэй". Па-ангельску, бо, як ты ўжо ведаеш, хоць, здаецца, нi ў чым не хочаш мне верыць, з iталiйскiх слоў яму знаёмыя хiба што некалькi праклёнаў.
- Але што азначае гэтае "о'кэй"?
- Ты хочаш сказаць, што Гарвардская юрыдычная школа можа залiчыць у свае студэнты чалавека, не здатнага нават даць вызначэнне слову "о'кэй"?
- "О'кэй" - не юрыдычны тэрмiн, Джэнi.
Яна дакранулася да маёй рукi. Гэты жэст я, дзякаваць Богу, зразумеў. Аднак з "о'кэй" трэба было высветлiць усё.
Я мусiў ведаць, што мяне чакае.
- "О'кэй" можа таксама адзначаць: "Ну, сцярплю як-небудзь".
Нарэшце яна ўсё-такi злiтавалася i каторы ўжо раз паўтарыла ва ўсiх драбнiцах сваю размову з бацькам. Ён узрадаваўся. Ён i праўда ўзрадаваўся. Вядома, ён i не разлiчваў, калi выпраўляў сваю дачку вучыцца, што яна вернецца, каб абвянчацца з суседскiм сынам (якi, дарэчы, зрабiў ёй прапанову перад яе ад'ездам у Рэдклiф). Спярша ён не паверыў, што яе жанiха завуць Олiвэр Барэт IV, i адразу загадаў дачцэ не парушаць адзiнаццатага запавету.
- Гэта якога ж? - спытаўся я.
- Не тлумiць галаву бацьку.
- А-а.
- I гэта ўсё, Олiвэр. Праўда.
- Ён ведае, што я бедны?
- Ведае.
- I яго гэта не бянтэжыць?
- Прынамсi, цяпер у вас ёсць хоць нешта агульнае.