— Думаю, што кожная прыпаднімецца, — сказаў Піліп Макаравіч.
— Возьмем на памяць? — пажартаваў я. Васіль у адказ:
— У нас такіх няма.
Нездарма пытаецца. Зараз пачне варочаць пліткі, разбіраць гліняны ток. Прыйшло ў галаву. Кроў з носа — а зробіць. Паставіць на сваім. Скажа, што дапытлівасць мацней, чым страх. Нядаўна ўцякаў без аглядкі. Мала яму гэтага.
— Васіль, хадзем, — прагаварыў Піліп Макаравіч. А ён:
— У мяне шнурок развязаўся. Я вас даганю.
Я адразу скумекаў, што Васіль хлусіць. Вунь які наструнены. Аж трымціць. Так хочацца яму гліняны ток разабраць…
— Васіль, не паднімай пліткі,— кажу. — Невядома, што на свет высунецца.
— Цішэй, — прыклаў палец да вуснаў Васіль. — Піліп Макаравіч пачуе.
— Не паднімай.
— Я асцярожна.
— Што, калі змяя вылезе? Васілю і гора мала.
— Уцячэм.
— Зубы пачнуць ляскацець. Ніводнага не застанецца. Чым будзеш перажоўваць ежу?
— Цяпер не спалохаюся. Тады спалохаўся, бо знянацку змяя з'явілася.
— Ну і паднімай, калі такі цвердалобы, — са злосцю прамовіў я.
Васіль нагнуўся, прыпадняў гліняную плітку. З-пад яе маланкай выскачыў… чорны муравей. Кінуўся ў адзін бок, у другі і імгненна схаваўся ў шчыліне.
— Уцёк, халера, — прагаварыў Васіль. — Хутка бегае.
— Тут усе хутканогія, — кажу.
Васіль прыпадняў тую плітку, пад якой схаваўся хутканогі мураш. Зноў паўтарылася, як і першы раз. Мураш выскачыў, кінуўся ў адзін бок, у другі. Схаваўся.
— Чаго ты прычапіўся да беднага мураша? Навошта ён табе? Няхай сядзіць, калі яму там даспадобы. Ты яго зусім замучыш. Ног не пацягне, — выгаварыў я Васілю.
— Хлопцы, — паклікаў Піліп Макаравіч.
— Няхай сядзіць, — махнуў рукою Васіль. — Усё роўна не зловім.
— Чаму плітку на памяць не бярэш?
— Знізу мокрая. Дый мяне больш цікавіла, хто пад пліткай хаваецца.
Мы дагналі Піліпа Макаравіча і Сакса.
— Пад пліткамі толькі мураўі хаваюцца? — звярнуўся я да Сакса.
— Усё-ткі праверылі,— сказаў Сакс. — Бядовыя хлопцы. Пад пліткамі гліны мураўі-бегункі ратуюцца ад спёкі. І павучкі ратуюцца, і жукі, і кляшчы-гіаломы.
Я аж рот адкрыў:
— Кляшчы-гіаломы? Яны страшныя?
— Кляшчы-гіаломы даволі-такі хутка бегаюць на сваіх доўгіх паўсагнутых нагах. Праўда, на чалавека яны рэдка нападаюць.
Значыць, усё-ткі нападаюць, хоць і рэдка. Пашанцавала Васілю. Калі б клешч сядзеў пад тымі пліткамі, якія ён паднімаў, то, магло быць, упіўся б яму ў руку. Прыйшлося б мне гэтага кляшча выдзіраць. Выдраў бы, а ён, чаго добрага, на маю руку пераскочыў бы. Непрыемна… Выходзіць, не толькі Васілю, але і мне пашанцавала. Вось табе і на! Прыгожыя пліткі… Мураўі, павукі, кляшчы-крывасмокі пад пліткамі. У нас усё-ткі лепей. Лёг на траву і слухай, як конікі стракочуць. А па небе хмаркі плывуць, адна адну даганяюць…
— Вось і горы, — перапыніў мае думкі Сакс. — Дабраліся.
Так, горы. Побач яны, незнаёмыя, незвычайныя. Чырвоныя, карычневыя, белыя, ружовыя, блакітныя — вачэй не адарваць. Вакол блішчастыя, рознакаляровыя каменьчыкі. Я схапіў адзін каменьчык. Блішчыць, пераліваецца на сонцы. Няўжо каштоўны?
— Піліп Макаравіч, — кажу, — каштоўны камень знайшоў.
— Антон, гэта проста крышталік гіпсу.
— А там? А там? — я тыцнуў пальцам у адзін бок, у другі.
— І там крышталікі гіпсу. А яшчэ крэмній, кварц.
— Няўжо ніводнага каштоўнага каменя няма?
— Калі добра пашукаеш, то, можа, знойдзеш.
Канешне, знайду. За каштоўны камень, калі дамоў вернемся, магнітафон куплю. Буду ў хаце сядзець, музыку слухаць. Прыйдуць вяскоўцы ў хату, папросяць: «Раскажы нам, Антон, пра планету Сіз». А я: «Не чуеце? Музыку слухаю». І мама скажа: «Чалавек адпачывае, стаміўся». Мама… Як яна цяпер? Што робіць? На днях збіралася з татам на балота ехаць, сена грэбці. Напэўна, грабуць. Пра мяне зусім забыліся.
На вочы ў мяне набеглі слёзы. Ці ад таго, што сам сябе пашкадаваў, ці ад таго, што захацелася перанесціся на Зямлю, у сваю вёску. Успомнілася, як сказаў Сакс: «Млосна ад гэтай казкі». Чаму млосна?
— Антон, — таргануў мяне за руку Васіль.
— Што?
— Аслупянеў? Клічу, клічу, а ён не чуе.
— Задумаўся.
— Угару глянь. Там вежа стаіць.
Я глянуў угару. І праўда, вежа. Круглая, з прыгожымі зубчыкамі. А на самай вежы гняздо. Пустое гняздо, без птушак. Разбуранае. Галінкі ўніз звісаюць.
— Васіль, у гняздзе даўно птушкі не жывуць.