Магчыма, вы здагадаліся? Не? Тады паслухайце. Піліп Макаравіч адзін канец шоўкавай вяроўкі прытуліў, яшчэ рукою прыціснуўшы, да кропелькі клею, якая была на спіне Мураша, даў Васілю другі канец вяроўкі. Сам трымае Мураша, не адпускае.
— Цягні.
Васіль тузануў вяроўку.
— Не адрываецца Мураш.
— Мацней цягні. Васіль тузануў мацней.
— Усё роўна не адрываецца.
— Там, у лесе, ты не верыў, што ў мяне клей асаблівай трываласці.— Піліп Макаравіч паднёс Мураша да рота, націснуў на кнопачку, праспяваўшы, як заўсёды, пра Яся і дзяўчыну, паставіў каля ног і загадаў: — Васіль, адпускай вяроўку, калі Мураш пабяжыць.
— Есць, — па-вайсковаму адказаў Васіль.
— Уперад, — прамовіў Піліп Макаравіч.
Мураш падбег да сцяны, стаў карабкацца наверх. Ускарабкаўся. Зараз пералезе, знікне з вачэй. А Піліп Макаравіч:
— Кругом. Назад.
Мураш павярнуўся і імкліва спусціўся ўніз.
— Стой. Сеанс закончаны. Мураш спыніўся.
Піліп Макаравіч узняў угору тры пальцы.
— Тры секунды, — усміхнуўся.
— А-а-а, — закрычаў Васіль, — вы хочаце, каб Мураш на той бок сцяны вяроўку перацягнуў. А пасля мы палезем па вяроўцы на сцяну. Так?
— Так. Кумекаеш.
— А чаму вы сказалі: тры секунды?
— Я правяраў, за колькі секунд Мураш узлезе на сцяну. Выйшла, што за тры. Значыць, за тры секунды ён і на той бок сцяны спусціцца.
— Ну і што? — прамовіў Васіль. Я, як і ён, таксама не мог узяць у толк, чаму Піліп Макаравіч правярае, за колькі секунд Мураш узлезе на сцяну, а пасля ўніз спусціцца. Стаяў і лыпаў вачыма. За тры секунды ўзлез… За тры секунды на той бок спусціцца… Хіба гэта мае якое-небудзь значэнне? А калі за пяць секунд узлезе і за пяць спусціцца? Галоўнае, што вяроўку перацягне. Ці Піліп Макаравіч хоча, каб яго Мураш рэкорд устанавіў? Усё-ткі тады ён будзе не проста супер-міні-камп'ютэр Мураш, а супер-міні-камп'ютэр Мураш-рэкардсмен.
— Не разумееце? — пытаецца Піліп Макаравіч.
— Зацьменне ў галаве, — прызнаўся Васіль.
— І ў маёй зацьменне, — прамовіў я.
— Зараз прасвятлю. Уважліва слухайце. Мы, як гаворыцца, натапырылі вушы.
— Значыць, так. Я даведаўся, што на той бок сцяны Мураш спусціцца за тры секунды. Праз тры секунды я аддам яму каманду: «Стой. Не варушыся».
— Ведаю! Ведаю! — узрадаваўся Васіль. — Калі не аддаць такую каманду, то Мураш запрэ вяроўку немаведама куды. Не будзе ні Мураша, ні вяроўкі.
— Правільна. На голас Мураш рэагуе толькі ў радыусе ста метраў. Пасля ён бескантрольны. А вось калі пачуе каманду «Стой. Не варушыся», то будзе стаяць, пакуль новую не аддам: «Сеанс закончаны». Ну, хопіць гаварыць. Трэба сцяну штурмаваць.
Неўзабаве паслухмяны Мураш перацягнуў вяроўку, і мы, як сказаў Піліп Макаравіч, сталі штурмаваць сцяну. Вядома, было нялёгка і крыху страшнавата. Як-ніяк, вышыня. Але ўсе без асаблівых прыгод, трымаючыся за вяроўку, пералезлі на той бок. Дзякуй Мурашу.
Як толькі мы пералезлі праз сцяну, я крануў рукою Мураша. Стаіць, ні з месца.
— Аддайце загад: сеанс закончаны, — папрасіў я Піліпа Макаравіча.
— Сеанс закончаны, — прамовіў Піліп Макаравіч. Я пацягнуў за вяроўку — Мураш павіс у паветры.
— Скрануўся, — крыкнуў Васіль і хацеў пагладзіць Мураша.
— Не сунь руку, — кажу яму. — Хочаш прыклеіцца? Хочаш, каб на вяроўцы вадзіў?
Васіль імгненна адхапіў руку. Не заўпарціўся, дайшло на гэты раз.
— Піліп Макаравіч, Мураш доўга будзе вісець як прывязаны? — пытаецца.
— Зараз дапаможам. Зараз.
— Ен нам дапамог, а мы — яму? — не стрымаўся я.
Мне здавалася, што Мураш — не проста хітра зроблены камп'ютэр, а нешта жывое, чаго пакуль няма ў прыродзе. Здавалася, што ён не толькі выконвае каманды, падпарадкоўваючыся чыёйсьці волі, але і адчувае. Думаецца, што і вам так здавалася б, калі б убачылі Мураша.
Піліп Макаравіч дастаў з рукзака белую бляшанку. Бляшанка як бляшанка. Круглая, нібы цыліндр. Зверху тоненькая трубка, побач з ёю кнопка.
Чакаем, што будзе. Піліп Макаравіч накіраваў трубку на спіну Мурашу, якраз туды, дзе вяроўка; націснуўшы на кнопку, пырснуў. Мураш адарваўся ад вяроўкі і ўпаў. А Васіль падскочыў да яго — і ў кішэнь…
— Васіль, Мураш да кішэні прыклеіцца. Не адарвеш, — вырашыў напалохаць я.
— Клей страціў сваю трываласць, — усміхнуўся Васіль і, павярнуўшыся да Піліпа Макаравіча: — Хай Мураш у мяне пабудзе. Можна?
— Можна. Усё роўна ты ад мяне не адчэпішся.
— Не адчапіўся б, пакуль не дазволілі б, — прызнаўся Васіль.
— Весела з вамі,— прагаварыў Піліп Макаравіч. — Не засумуеш.
А Васіль:
— Піліп Макаравіч, што мы без вас рабілі б? Вы ўсё ўмееце.
Макам рассыпаецца. Ох і хітры! Знае Мікіта, каму каптан пашыты. Калі б Мураша не выпрасіў, то не хваліў бы.
— Піліп Макаравіч, мы без вас праз сцяну не пералезлі б, — салоўкай заліваўся Васіль.