Васіль пачырванеў.
— Вы мне Мураша далі. Захацелася прыемнае сказаць.
— Хітры Дзмітрый, — схаваў на вуснах усмешку Піліп Макаравіч. — Хлопцы, даўно хачу ў вас запытацца. Вы не расплакаліся б, не разгубіліся б, калі б раптам адны засталіся. Праўду кажыце.
Нялёгкае пытанне задаў Піліп Макаравіч. Цясніна, горы, пяскі… Канешне, нясоладка прыйшлося б. Там, на нашай планеце, куды ні пайдзі — усюды людзі.
І знаёмыя, і незнаёмыя. Напаткае бяда — хоць хто-небудзь, ды дапаможа. Як кажуць? Свет не без добрых людзей. А тут? Тут не дапамогуць, хоць плач, хоць крычма крычы.
— Да плачу не дайшло б, — прамовіў я. — Але… Але не хацелася б адным заставацца.
— Чаму вы так пытаецеся? — пацікавіўся Васіль.
— Усякае можа здарыцца. А раптам мяне ў цямніцу кінуць?
Я падумаў, што ён жартуе.
— Піліп Макаравіч, хіба можна чалавека ні за што ні пра што ў цямніцу кінуць?
— Э-эх, вы быццам экскурсанты! — уздыхнуў Піліп Макаравіч. — Што, калі мы вас тут пакінем?
— Вы ў горад, а мы — тут? — прамовіў Васіль. — Не, мы не застанемся. Назіркам за вамі…
Піліп Макаравіч павярнуўся да Сакса, развёў рукамі.
— Гэтыя не застануцца. Школі сабе не дарую, што каля «Альбатроса» пакінуў.
Я вырашыў супакоіць Піліпа Макаравіча:
— Не бойцеся. Людзі моры-акіяны адольваюць. А мы хіба нейкага Карпа не адолеем?
— Дома на бацькоў спадзяваліся? — нечакана пытаецца Піліп Макаравіч.
Я маўчаў. І Васіль на гэты раз не азваўся. Канешне, дома не толькі гойсаем. Я, напрыклад, дровы з татам пілую, на балоце сена зграбаю, бульбу прыходзіцца ўвосень капаць… Але ж усё гэта разам з татам ці мамай. Вось каб адзін дома тыдняў на два застаўся, то невядома, што было б. Магчыма, і куры да суседзяў пабеглі б, і сабака перастаў бы брахаць, скавытаў бы, і карова хату мінала б. Так, невядома, што было б.
Я думаў, што Піліп Макаравіч пачне смяяцца з нас. Але ж не.
— Хлопцы, вы сапраўды хочаце дапамагчы жыхарам планеты Сіз?
Вы, вядома, памятаеце: Васіль амаль што не сілком зацягнуў мяне ў лятальны апарат. Калі там, у лесе, я слухаў Сакса, не верылася, што так пакутуюць жыхары планеты Сіз. Ягоны расказ здаваўся мне казкай. А казка для кожнага з нас — нешта нерэальнае, да чаго даўно прывыклі. Хіба не звыкліся з тым, што ёсць і Баба Яга, і Цмок — пудзіла паганае, і сквапны пан, і іншыя казачныя нячысцікі. Чытаем і ўсміхаемся.
Маўляў, гэтак і павінна быць, бо казка без іх цікавасць страціла б. А вось той, хто складаў казкі, відаць, не ўсміхаўся. І ад сквапнага пана ён цярпеў, і вораг Цмок прыходзіў, каб братоў, сясцёр паланіць, каб без бацькоў пакінуць. А маё і Васілёва жыццё — незакаламучаная крыніца. Не ведалі, па чым фунт ліха.
Цяпер жа тут, на планеце Сіз, я ўбачыў і бязмежныя пяскі, і непрытульныя горы, і адзінокага безабароннага вожыка-вушасціка, і пустое гняздо на вяршыні гары, і боль у вачах Сакса…
І я сказаў:
— Пастараемся дапамагчы. Пад дудку Карпа не станем скакаць.
— Адрыгнуцца воўку авечыя слёзкі,— дадаў Васіль. — Піліп Макаравіч, не бойцеся. Мы не заплачам.
«Героі!» — з пагардай скажа хтосьці. Няхай, няхай кажа. Я ж выказаў тое, што было на душы. Я яшчэ не бачыў Карпа, але ўсім сэрцам ненавідзеў яго. Гэта, так мне думалася, не чалавек, а бязлітасная машына, якая няўмольна раскручвае свой махавік. Трапіць рука, трапіць нага пад гэты махавік — раструшчыць.
— Піліп Макаравіч, лепей было б так зрабіць. Пасеем лес, а пасля я вас у «Альбатрос» і на Зямлю, — прапанаваў Сакс.
— Не, — не пагадзіўся з ім Піліп Макаравіч. — Я сваё слова сказаў. Пойдзем у горад, пабачым… Ну, а пасля разважым, што і як. Мы павінны штосьці прыдумаць.
Сакс уздыхнуў:
— Тады пачакайце мяне хвілінку.
Ен узяў рукзак і знік за павароткай цясніны.
Мы з Васілём пераглянуліся. Што гэта з ім? Чаму рукзак узяў? Няўжо адзін сабраўся ў горад ісці?
Прайшла хвіліна. Другая, трэцяя праходзіць. Няма і няма. Нарэшце бачым: ідзе да нас хтось. Рыжыя валасы аж на плечы спадаюць, рыжыя вусы, рыжая барада…
— Няўжо сам валадар з'явіўся? — таўхануў я Васіля.
— Ен, — упэўнена прагаварыў Васіль.
Я зірнуў на Піліпа Макаравіча. Стаіць, прыціснуўшыся да сцяны. Спалохаўся? А нас папярэджваў, каб не баяліся.
— Карп адзін, — крыкнуў я.
Піліп Макаравіч нават не зварухнуўся. Няўжо ад страху ногі адняліся? Сам не ведаю, што са мною сталася. Схапіў вяроўку і на рыжага валадара, апусціўшы галаву, каб у жывот пацэліць.
— Звяжам! Не выпусцім! — ірвануўся за мною Васіль.
А гэты рыжы валадар як засмяецца:
— Хлопцы, гэта я, Сакс.
І праўда, голас падобны на Саксаў. Я спыніўся. А Васіль:
— Не вер яму. Усе рыжыя хітрыя. Умее падрабляць галасы. За мною!
— Стойце, — гукнуў Піліп Макаравіч. — Хіба не здагадваецеся? Загрыміраваўся Сакс.
— Чаму загрыміраваўся? — азірнуўся Васіль. І Сакс (сапраўды, гэта быў Сакс) сказаў:
— Каб у горадзе мяне не пазналі. Піліп Макаравіч не вытрываў, засмяяўся:
— Ой, хлопцы! Ледзь Сакса не звязалі. Бі свой свайго, каб чужы баяўся.
— Мы… Мы хацелі звязаць не Сакса, а Карпа, — стаў апраўдвацца Васіль. — Мы…