— Каня на ферму завядзіце. Нам далі, каб канюшыну прывезлі, а вы на ім трусоў ездзіце лавіць.
— А трусоў куды? — спытаўся я.
— Да мяне ў каляску пасадзіце, — прапанаваў вясёлы міліцыянер.
Мы пасадзілі трусоў у каляску. Усіх, дзесяць.
— Цеснавата ім будзе, — заўважыў Косця.
— Даедуць, — усміхнуўся вясёлы міліцыянер.
Ен зашпіліў скураны верх у калясцы, сеў з Мікалаем Аляксандравічам на матацыкл і паехаў у вёску.
— Усё-такі пашанцавала нам, — сказаў я. — Пазнаходзілі трусоў.
— Пашанцавала, — уздыхнуў Дзяніс. — Трапіцца і сляпой курыцы зярнятка знайсці.
Мінуў тыдзень. Гэты тыдзень мы пражылі як звычайна: хадзілі ў школу, сядзелі на ўроках, кармілі трусоў. Мне, шчыра прызнацца, гэткае жыццё не вельмі падабалася. Пэўна, таму, што прывык, каб было з прыгодамі.
Я з нецярпеннем чакаў суботы, бо адчуваў, што ў суботу павінна штосьці здарыцца. Вы ўжо, напэўна, заўважылі, што менавіта ў суботу ў нас здараецца штосьці незвычайнае.
І я не памыліўся. Пасля ўрокаў мяне, Дзяніса, Ігара і Раю паклікаў Косця:
— Хадзем на двор. Нешта раскажу.
«Вось і завязка новай прыгоды», — падумаў я.
Яшчэ на ўроках я заўважыў, што Косця не такі, як заўсёды: сядзіць за партай як на іголках, галавою круціць, то на мяне, то на Ігара, то на Дзяніса, то на Раю пазірае.
«Нешта Косця ведае», — здагадаўся я.
На перапынках я ад яго не адыходзіўся, спадзяваўся, што ён сваё нешта раскажа. Але дарэмна. Косця быццам язык праглынуў. Нарэшце я не вытрываў, запытаў: «Косця, што здарылася?» Косця чамусьці спалохана зірнуў на мяне: «Потым скажу. Пацярпі».
Давялося цярпець. Апошнім урокам у нас была родная літаратура. Сяджу, за Косцем цікую, а ён зноўку: то на мяне, то на Ігара, то на Дзяніса, то на Раю пазірае. Валянціна Іванаўна хацела яму ў дзённік заўвагу напісаць, ужо ўзяла дзённік, але Косця выкруціўся: «Валянціна Іванаўна, я сёння дзве пяцёркі атрымаў. Нядобра будзе, калі пяцёркі і заўвага побач».
Засмяялася Валянціна Іванаўна: «Забірай дзённік. Але другі раз не дарую».
Мы выйшлі на двор. Прывёў нас Косця да «Казачнага дамка» і кажа:
— Зноў у нас бяда. Аднаго труса няма. Дзевяць засталося. Уночы, відаць, укралі.
— Можа, ты памыліўся? — засумнявалася Рая. — Давайце яшчэ раз палічым.
Косця аж пачырванеў.
— Не верыце мне? Не верыце? Тады чытайце.
Косця выхапіў з кішэні лісток, працягнуў Раі. Рая ўзяла лісток, разгарнула.
На лістку нязграбнымі друкаванымі літарамі было напісана: «Труса ўзяў я. Калі вырвеце школьныя буракі, вярну яго жывым і здаровым. Не паслухаецеся мяне — застануцца рожкі ды ножкі. Я не жартую».
Мы моўчкі пераглянуліся. Гэта ж ультыматум! Шантаж! Бач, да чаго гэты пісака дадумаўся! На буракі нас пасылае. На гэтым тыдні старшакласнікі ўжо рвалі буракі на школьным полі. Але пяць радкоў нявырванымі засталіся. Здагадаўся, куды нас паслаць.
Я ў роспачы махнуў рукою.
— Вельмі ён разумны. Няхай сам ірве буракі.
— Не крычы, Максім, — прагаварыў Дзяніс. — Нам трэба спакойна разважаць. Давайце падумаем: чаму ён нас на школьнае поле выпраўляе?
Задумаліся мы. І праўда, чаму? Чаго ён гэтым дамагаецца?
Стаім мы, думаем, а з-за «Казачнага дамка» Андрэй Скварцоў выбягае.
— Вы яшчэ не кармілі трусоў? Дапамагчы вам? Яшчэ яго тут не хапала. Узлаваўся я.
— Кыш адгэтуль! Круцяцца розныя пад нагамі. Павярнуўся Андрэй і знік за рогам дамка. А мы думаем, думаем. У мяне ажно галава разбалелася.
— Проста пажартаваў нехта, — махнуў рукою Ігар. Рая не пагадзілася.
— Гэты нехта труса ўкраў. Так не жартуюць. Сапраўды, так не жартуюць. Хітрун гэты злодзей.
Можа, яму наш трус і не патрэбен. Калі б быў патрэбен, то запіску не пісаў бы. З'еў бы цішком — і ўсё.
— Дзяніс, — крычу я. — Ен хоча школьныя буракі забраць. Мы ўдзень вырвем, а ён уночы забярэ.
Дзяніс пачухаў патыліцу.
— Відаць, так. Я згодны з Максімам.
— Трэба да Мікалая Аляксандравіча бегчы, — усхапілася Рая. — Яму ўсё раскажам.
— Не спяшайся бегчы, — спыніў Раю Дзяніс. — А калі той нехта сапраўды пажартаваў? Што тады? Зноў нас на смех падымуць? Не, мы не так зробім.
— Правільна. Зробім па-іншаму, — падтрымаў я Дзяніса. — Гэты пісака з нашай вёскі. Пойдзем па хатах і пашукаем нашага труса.
— Глупства, — скрывіў вусны Дзяніс. — Глядзі, каб з дзеркачом цябе не пагналі. У нашай вёсцы трусоў многія трымаюць. І на хвасце ў ніводнага з іх не напісана, чый ён.
Праўду Дзяніс кажа. Не пазнаем мы свайго труса. Толькі абняславімся. Што рабіць? Як знайсці злодзея?
— Чаго насы павесілі? — прагаварыў Дзяніс. — Есць у мяне адна задума. Пойдзем заўтра на поле, вырвем буракі, а вечарам папільнуем. Злодзей абавязкова прыедзе. Тут мы яго і схопім за каўнер.
Усё-ткі ўмее Дзяніс разважаць, нездарма матэматыку лепей за ўсіх у класе ведае.
Прыдумаў ён добра, вельмі добра! Ноч, цемра, а мы злодзея пільнуем. Хіба не цікава? Трапіць заўтра злодзей у нашы рукі, абавязкова трапіць, нідзе не дзенецца. Нам за гэта, магчыма, па медалю дадуць. А калі не медалі, то гадзіннікі з надпісам абавязкова.
Дзяніс уважліва паглядзеў на нас.