– Так, я разумею, Вы маеце рацыю. Значыць, такі лёс і трэба яго прыняць. Нас чакае экіпаж, Вы пойдзеце са мной і зробіце, што трэба.
Дуглас Стоўн дастаў з шуфляды сваю скрыню і паклаў яе ў кішэню разам з сувоем бінту і корпіяй для павязкі. Яму больш нельга было марнаваць час, калі ён хацеў пабачыцца з лэдзі Сэнакс.
– Я гатовы, – сказаў ён, нацягваючы паліто. – Ці не хочаце келіх віна перад тым, як выходзіць на холад?
Госць адхіснуўся, з пратэстам падняўшы руку.
– Вы забыліся, я мусульманін, прававерны паслядоўнік Прарока, – сказаў ён. – І скажыце, што гэта за зялёная шкляначка, якую Вы паклалі ў кішэню?
– Гэта хлараформ.
– Ой, гэта нам таксама забаронена. Там жа спірт, а нам нельга ўжываць такое.
– Што?! Вы дазволіце рабіць аперацыю вашай жонцы без абязбольвання?
– Ды яна ж, бядачка, нічога не адчуе. Яд ужо пачаў дзейнічаць, яна правалілася ў глыбокі сон. Да таго ж, я даў ёй нашага смірнскага опіюму. Пойдзем, сэр, ужо мінула гадзіна.
Калі яны выйшлі ў цемру, струмені дажджу лінулі ім у твар, і ў вітальні ад павеву ветру пагасла лямпа, якая звісала з рукі мармуровай карыятыды. Пім, дварэцкі, мажна наваліўся плячом на цяжкія дзверы, каб прытрымаць іх супраць ветру, у той час як двое мужчын вобмацкам рухаліся да жоўтага агеньчыка, які паказваў, дзе іх чакае кэб. Праз хвіліну яны грукацелі ў экіпажы па дарозе.
– Далёка ехаць? – спытаў Дуглас Стоўн.
– О не. Мы жывем у невялікім ціхім месцы за Юстан-роўд.
Хірург націснуў спружыну гадзінніка і пачуў звон. Было чвэрць на дзесятую. Ён вылічыў адлегласць і вырашыў, што яму спатрэбіцца няшмат часу на гэтую простую аперацыю. А дзесятай ён мусіў быць у лэдзі Сэнакс. Праз затуманеныя вокны ён бачыў, як мігцяць змазаныя агні ліхтароў і рэдкія ярка асветленыя вітрыны крамаў. Дождж барабаніў і грукатаў па скураным верху экіпажа, і колы расплёсквалі лужыны і гразь. Насупраць ледзь-ледзь свяціўся ў цемры белы турбан спадарожніка. Хірург намацваў і ўладкоўваў у сваіх кішэнях шпрыцы, павязкі і ангельскія шпількі, каб не марнаваць на гэта час па прыездзе. Ён нерваваўся ад нецярплівасці і барабаніў нагой па падлозе.
Урэшце экіпаж запаволіўся і спыніўся. Праз хвілю Дуглас Стоўн выскачыў, і адразу за ім выйшаў купец са Смірны.
– Чакайце, – сказаў ён кіроўцу.
Гэта быў убогі з выгляду дом на вузкай бруднай вуліцы. Хірург, які добра ведаў Лондан, кінуў хуткі позірк у вечаровы змрок, але навокал не было нічога асаблівага – ні крамаў, ніякага руху – нічога, толькі двайны шэраг панурых дамоў з плоскімі фасадамі, двайная паласа мокрых бетонных пліт, якія мігцелі ў святле ліхтароў, і двайны струмень вады ў канавах, што віраваў і булькацеў, ліючыся праз сцёкавую рашотку. Дзверы дома выцвілі і пакрыліся плямамі, і цьмянае святло ў вентыляцыйным акенцы над імі яшчэ больш падкрэслівала пыл і бруд, што пакрывалі яго. Вышэй, у адным з вокнаў спальні, віднелася тужлівае жоўтае мігценне. Купец гучна пагрукаў, і калі ён павярнуў цёмны твар да святла, Дуглас Стоўн мог заўважыць, што твар гэты азмрочаны нейкай трывогай. Засаўку адчынілі, і ў дзвярах з’явілася паджылая кабета са свечкай у руках, скурчанай рукой прыкрываючы тонкае полымя.
– Ну як? – задыхаючыся, спытаў купец.
– Яна такая ж, якой была, калі вы сышлі, сэр.
– Яна не размаўляла?
– Не, яна моцна спіць.
Гандляр зачыніў за сабой дзверы, і Дуглас Стоўн рушыў па вузкім калідоры, неяк здзіўлена пазіраючы на гаспадара. Тут не было ні лінолеуму, ні кіліма, ні вешалкі для капелюшоў. Вока паўсюдна натрапляла на густы шэры пыл і цяжкія гірлянды павуціння. Ён падымаўся па вітой лесвіцы следам за старой, і яго цвёрдая хада рэзка адгукалася рэхам у цішыні дома. Дываноў тут не было.
Спальня была на другім паверсе. Дуглас Стоўн ішоў туды за старой сядзелкай, следам рухаўся гандляр. Тут прынамсі была нейкая мэбля і нават больш за тое. Падлога была засмечаная, а куты заваленыя турэцкімі куфрамі, інкруставанымі сталамі, кальчугамі, дзіўнымі люлькамі і недарэчнай зброяй. На сцяне вісела адзінокая маленькая лямпа. Дуглас Стоўн зняў яе і, прабіраючыся сярод усялякай старызны, падышоў да ложка ў куце, на якім ляжала жанчына ў турэцкай вопратцы, у чадры і паранджы. Ніжняя частка твару была адкрытая, і хірург убачыў няроўны парэз зігзагам уздоўж ніжняй губы.
– Прабачце, але яна застанецца ў паранджы, – сказаў турак. – Вы ж ведаеце, як мы на Усходзе ставімся да жанчын.
Але хірург нават не думаў пра паранджу. Яна больш не была для яго жанчынай. Яна была пацыентка. Ён спыніўся і ўважліва агледзеў рану.
– Няма ніякіх прыкмет раздражнення, – сказаў ён. – Мы маглі б адкласці аперацыю да праяўлення мясцовых сімптомаў.
Муж заламаў рукі, не стрымліваючы хвалявання.
– О сэр, сэр! – крычаў ён. – Не трэба адкладаць! Вы не ведаеце! Гэта смерць. Я ведаю, і я Вас упэўніваю, што аперацыя абсалютна неабходная. Яе можа выратаваць толькі нож.
– А я схіляюся да таго, каб пачакаць, – сказаў Дуглас Стоўн.
– Досыць, – злосна крыкнуў турак. – Кожная хвіліна дарагая, я не магу проста так стаяць тут і глядзець, як мая жонка памірае. Тады мне толькі застаецца падзякаваць Вам за візіт і паклікаць іншага хірурга, пакуль яшчэ не запозна.
Дуглас Стоўн вагаўся. Яму не хацелася вяртаць сотню фунтаў. Але, безумоўна, калі б ён адмовіўся лячыць яе, яму давялося б аддаць грошы назад. А калі турак мае рацыю і жанчына памрэ, яго становішча перад следчым будзе вельмі няёмкім.
– Вы самі сутыкаліся з дзеяннем гэтага яду?
– Сутыкаўся.
– І Вы запэўніваеце мяне, што аперацыя абавязковая.
– Я клянуся ўсім святым, што ў мяне ёсць.
– Гэта яе жудасна знявечыць.
– Я разумею, што яе роцік цяпер не будзе такім павабным для пацалункаў.
Дуглас Стоўн сувора зірнуў на мужчыну. Гэта былі жорсткія словы. Але ў турка была нейкая свая манера размаўляць і думаць, і не было часу на спрэчкі. Дуглас Стоўн дастаў з валізкі хірургічны нож, адкрыў яго і ўказальным пальцам праверыў вастрыню яго ляза. Затым паднёс лямпу бліжэй да ложка. Пара цёмных вачэй неадрыўна ўглядалася ў яго праз шчыліну ў паранджы. Быў бачны адзін толькі раёк, зрэнак відаць амаль не было.
– Вы далі ёй занадта вялікую дозу опіюму.
– Так, яна атрымала добрую дозу.
Ён зноў паглядзеў у яе чорныя вочы, якія дзіўна ўзіраліся ў яго. Яны былі сумныя і цьмяныя, але пакуль ён углядаўся ў іх, там з’явілася нейкая іскрынка, і вусны дробна затрымцелі.
– Яна не ў поўнай несвядомасці, – сказаў ён.
– Дык, можа, варта хутчэй рэзаць, пакуль яна яшчэ не адчувае болю?
Тая ж самая думка прыйшла ў галаву хірурга. Ён заціснуў параненую губу хірургічнымі абцугамі, і двума хуткімі рухамі выразаў шырокі трохкутны кавалак. Жанчына скаланулася на ложку з жудасным крыкам-булькатам. Пакрывала зляцела з яе твару. І ён ведаў гэты твар. Нягледзячы на гэтую выпнутую ніжнюю губу і крывавую сліну, ён ведаў гэты твар. Яна крычала, спрабуючы прыкрыць свой паранены рот. Дуглас Стоўн апусціўся ў ногі ложка з нажом і абцугамі ў руках. Пакой круціўся ў яго перад вачыма, і ў яго было такое адчуванне, нібыта за вухам разышлося нейкае шво. Калі б нехта назіраў за гэтай сцэнай, ён бы заўважыў, што ягоны твар быў яшчэ больш жудасны за ейны. Як у сне або ў нейкай п’есе, ён усведамляў, што валасы і барада турка ляжаць на стале, а прыхінуўшыся да сцяны і бязгучна смеючыся, стаіць лорд Сэнакс. Цяпер крыкі сціхлі, і галава знявечанай жанчыны зноў упала на падушку, але Дуглас Стоўн усё яшчэ сядзеў нерухома, а лорд Сэнакс усё яшчэ ціха сам сабе хіхікаў.
– Мэрыян сапраўды была неабходна гэтая аперацыя, – сказаў ён, – праўда, не фізічна, а маральна, разумееце, маральна.
Дуглас Стоўн нахіліўся і пачаў церушыць махры пакрывала. Нож са звонам упаў на падлогу, а хірург усё яшчэ трымаў у руках абцугі з заціснутым у іх кавалкам плоці.
– Я даўно збіраўся зрабіць нешта на навуку іншым, – ветліва сказаў лорд Сэнакс. – Вашая цыдулка пра спатканне ў сераду не дайшла на адрас, яна тут, у маім кашальку. Мне давялося прыкласці некаторыя высілкі, каб ажыццявіць маю ідэю. Дарэчы, рана была не больш небяспечная за след ад майго пярсцёнка.
Ён пранізліва зірнуў на свайго маўклівага суразмоўцу і ўзвёў курок невялікага рэвальвера, які трымаў у кішэні паліто. Але Дуглас Стоўн усё яшчэ церушыў пакрывала...
– Бачыце, вы ўсё ж паспелі на спатканне, – сказаў лорд Сэнакс.
І тады гэтым Дуглас Стоўн засмяяўся. Ён смяяўся доўга і гучна. Затое цяпер не смяяўся лорд Сэнакс. Нешта падобнае да страху завастрыла і напружыла ягоныя рысы. Ён выйшаў з пакою на дыбачках. Старая жанчына чакала звонку.