- Канзас, - сказаў ён.
Хударлявы чалавек растлумачыў:
- Мы з Галены, з яе наваколля. Уiлсан, Айвi Ўiлсан.
- А мы Джоўды. З-пад самага Салiса.
- Што ж, мы вельмi радыя пазнаёмiцца, - сказаў Айвi Ўiлсан. - Сэйры, гэта Джоўды.
- Я адразу здагадаўся, што вы не аклахомцы. У вас гаворка нейкая дзiўная, я гэта не ў крыўду вам, разумееце.
- Гавораць усе па-рознаму, - сказаў Айвi. - Арканзасцы па-свойму, аклахомцы па-свойму. А неяк раз нам стрэлася жанчына з Масачусетса, дык яна ўжо зусiм дзiўна гаварыла. Ледзь разумелi яе.
Ной, дзядзька Джон i прапаведнiк узялiся разгружаць машыну. Спачатку памаглi дзеду злезцi i пасадзiлi яго на траву. Стары сядзеў млявы, уставiўшы вочы проста перад сабой.
- Табе што, дзед, нядобра? - запытаўся Ной.
- Вельмi, - слабым голасам адказаў стары. - Страх як дрэнна.
Паволi i асцярожна ступаючы, да яго падышла Сэйры Ўiлсан.
- Можа, вам лепш зайсцi ў палатку? - запыталася яна. - Паляжыце там на матрацы, адпачнiце.
Пачуўшы яе мяккi голас, дзед падняў галаву.
- Хадзем, - сказала Сэйры. - Вам трэба адпачыць. Мы вас давядзём.
Стары раптам расплакаўся. Падбародак у яго дрыжэў, губы шчыльна сцялiся, ён хрыпла ўсхлiпваў. Мацi кiнулася да яго i абняла за плечы. Памагла яму падняцца, напружыўшы сваю шырокую спiну, i павяла, пацягнула яго ў палатку.
Дзядзька Джон сказаў:
- Вiдаць, сапраўды дзед наш расхварэўся. Раней з iм гэтага не бывала. У жыццi не бачыў, каб ён слязу пусцiў. - Джон хуценька залез на грузавiк i скiнуў унiз матрац.
Мацi выйшла з палаткi i падышла да Кейсi.
- Вам даводзiлася даглядаць хворых, - сказала яна. - Дзед занядужаў. Можа, пойдзеце глянеце на яго?
Кейсi паспешлiва пайшоў у палатку. На зямлi ляжаў двухспальны матрац, акуратна засланы коўдрамi, у маленькай жалезнай печцы на ножках няроўна гарэў агонь. Вядро вады, драўляная скрынка з харчам, яшчэ адна замест стала - i ўсё. Заходняе сонца прасвечвала ружовым скрозь сцены палаткi. Сэйры Ўiлсан стаяла на каленях каля матраца, на якiм расцягнуўся на спiне дзед. Яго шырока расплюшчаныя вочы глядзелi ўгору, на твары гарэў румянец. Ён цяжка дыхаў.
Кейсi ўзяў яго кашчавае запясце ў пальцы.
- Крышачку стамiўся, дзед? - сказаў ён.
Шырока расплюшчаныя вочы пакасiлiся на голас i не знайшлi таго, хто гаварыў. Вусны заварушылiся, бязгучна вымаўляючы нейкiя словы. Кейсi памацаў дзеду пульс, адпусцiў яго руку i паклаў яму на лоб далонь. У целе старога iшло змаганне, ногi безупынна варушылiся, рукi не ведалi спакою. З вуснаў зрывалася неразборлiвае мармытанне, шчокi пад белай шчэццю налiлiся чырванню. Сэйры Ўiлсан цiха запыталася ў Кейсi:
- Вы ведаеце, што з iм?
Кейсi глянуў на яе маршчынiсты твар i агнiстыя вочы.
- А вы?
- Здаецца, ведаю.
- Што?
- Магчыма, я памыляюся. Не хочацца дарэмна гаварыць.
Кейсi азiрнуўся на старога, у якога ўвесь час паторгваўся твар.
- Думаеце... можа... апаплексiчны ўдар?
- Думаю, што так, - адказала Сэйры. - Мне тры ўжо разы даводзiлася бачыць такое.
А звонку даносiлiся гукi бiвачнага жыцця - секлi сухое голле, бразгалi посудам. Мацi ўсунула галаву мiж полкамi палаткi.
- Бабка хоча зайсцi. Можа, ёй не варта?
Прапаведнiк сказаў:
- Не пусцiш, яна разнервуецца.
- Як ён - нiчога?
Кейсi паволi пакруцiў галавой. Мацi кiнула хуткi позiрк на дзедаў налiты крывёю твар, якi скажалi пакутлiвыя грымасы. Яна адышла ад палаткi, i пачуўся яе голас:
- Яму лепш, бабка. Цяпер няхай крыху адпачне.
Але бабка зласлiва сказала:
- А я ўсё роўна гляну. Ён хiтры чорт. Ад яго праўды нiколi не дазнаешся, i хуценька прашмыгнула ў палатку. Яна спынiлася каля матраца i глянула ўнiз на дзеда. - Што з табой? - Дзед зноў павёў вачамi на голас, i губы яго скурчылiся. - Гэта ён ад злосцi, - сказала бабка. - Я ж гаварыла вам, ён хiтры, як чорт. Ранiцай надумаў уцячы, каб не ехаць. Але раптам бядро ў яго разбалелася, - з пагардай прамовiла бабка. - Гэта ён проста ад злосцi. З iм i раней такое бывала, калi ён не захоча нi з кiм размаўляць.
Кейсi далiкатна сказаў:
- Гэта не ад злосцi, бабка. Ён захварэў.
- А! - яна зноў глянула ўнiз на старога. - Цяжка захварэў, ты думаеш?
- Вельмi цяжка, бабка.
На хвiлiну яна завагалася.
- Ну дык чаго ты не молiшся? - таропка загаварыла яна. - Ты прапаведнiк цi не?
Моцныя пальцы Кейсi нерашуча пацягнулiся да дзедавага запясця i абхапiлi яго.
- Я ўжо казаў табе, бабка. Не прапаведнiк я.