- Я баялася за цябе, - адказала яна. - Тут палiсмен прыходзiў. Нам, кажа, нельга тут заставацца. Я баялася, каб ён з табой не загаварыў. Баялася, ты наб'еш яго, як толькi ён рот расчынiць.
Том сказаў:
- Чаго гэта я раптам палiсменаў бiць буду?
Мацi ўсмiхнулася:
- Ну... ён тут такога нагаварыў... я сама ледзь не набiла яго.
Том схапiў яе за плячо i размашыста i грубавата трасянуў яе i засмяяўся. I яшчэ смеючыся, апусцiўся на траву.
- Божа мой, ма. Я такой цябе не ведаў, раней ты была больш далiкатная. Што з табою стала?
Мацi спахмурнела.
- Не ведаю, Том.
- Спярша на нас дамкратнай ручкай замахвалася, цяпер палiсмена ледзь не збiла. - Том цiха засмяяўся, выцягнуў руку i ласкава паляпаў мацi па голай ступнi. - Сапраўдная ведзьма.
- Том...
- Што?
Мацi доўга вагалася, перш чым загаварыць.
- Том, палiсмен гэты... ён абазваў нас... Окi. Кажа: "Мы не дазволiм усякiм Окi тут затрымлiвацца".
Том пiльна паглядзеў на мацi, рука яго ўсё яшчэ ласкава ляжала на яе ступнi.
- Адзiн чалавек нам ужо гаварыў. Сказаў, як яны вымаўляюць гэтае слова. Том задуменна памаўчаў. - Ма, як па-твойму, я ўжо зусiм адпеты? Месца маё ў турме?
- Не, - адказала яна. - Цябе давялi да забойства. Не. А чаму ты пытаешся?
- Проста так. Я палiсмену гэтаму ўляпiў бы як мае быць.
Мацi лагодна ўсмiхнулася:
- Магчыма, я цябе на гэта i падбiла б. Я сама яго ледзь патэльняй не агрэла.
- А што ён гаварыў, ма? Чаму нам нельга тут заставацца?
- Сказаў, не дазволiм усякiм Окi тут затрымлiвацца. Калi, кажа, я вас тут заўтра застану, у турму пасаджу.
- Мы не прывыклi, каб палiсмены нас у карак гналi.
- Я так i сказала яму. А ён кажа, вы тут не дома. Вы ў Калiфорнii, а тут мы гаспадары.
Том нерашуча прамовiў:
- Мне трэба табе нешта сказаць, ма. Ной... пайшоў унiз па рацэ. Далей ён з намi не паедзе.
Сэнс яго слоў дайшоў да мацi не адразу.
- Чаму? - праз нейкi момант цiха запыталася яна.
- Не ведаю. Кажа, так трэба. Што яму лепш застацца каля гэтай ракi. Прасiў сказаць табе.
- А што ён есцi будзе?
- Не ведаю. Рыбу, кажа, лавiць буду.
Мацi доўга маўчала.
- Распадаецца наша сям'я, - нарэшце прамовiла яна. - Проста не ведаю, не прыдумаю, што рабiць. У галаве ўсё перамяшалася. Гэтага мне ўжо занадта.
Том няўпэўнена сказаў:
- А нiчога з iм не зробiцца, ма. Наогул, ён у нас з дзiвацтвамi.
Мацi кiнула неўразумелы позiрк на раку.
- Проста ў галаве ўсё перамяшалася.
Том глянуў на рады палатак i каля адной з iх убачыў Руцi з Уiнфiлдам - яны стаялi каля ўвахода i з кiмсьцi далiкатна размаўлялi. Руцi мяла пальцамi сукенку, а Ўiнфiлд босай нагой калупаў пясок. Том крыкнуў:
- Гэй, Руцi! - Дзяўчынка падняла галаву, убачыла брата i падбегла да яго, за ёю - Уiнфiлд. Том сказаў: - Збегай, Руцi, паклiч нашых. Яны спяць пад вербамi. Сюды вядзi. А ты, Уiнфiлд, скажы Ўiлсанам, што мы хутка едзем, няхай збiраюцца.
Дзецi мiгам разбеглiся. Том запытаўся ў мацi:
- А як бабка, ма?
- Заснула. Здаецца, ёй лепш. I цяпер яшчэ спiць.
- То добра. Колькi ў нас свiнiны засталося?
- Малавата. Адна маленькая бочачка.
- Тады ў другую вады набяром. Ваду трэба ўзяць у дарогу.
З вербняку пачулiся гучныя крыкi Руцi, якая склiкала мужчын.
Мацi падкiнула сухога вярбовага голля ў вогнiшча, i агонь з трэскам абхапiў рондаль. Сказала:
- Дай нам, божа, хутчэй адпачыць. Дай нам, госпадзi, знайсцi сабе добры прыстанак!
Сонца хiлiлася да ламанай рысы абпаленых iм узгоркаў. Вада ў рондалi шалёна бурлiла. Мацi пайшла пад брызентавы навес, выйшла адтуль з поўным фартухом бульбы i ўсыпала яе ў вар.