Эл вылез з-пад брызентавага навеса i пашыбаваў да вербняку - свiснуць Тому. Мацi таксама выйшла i зноў узялася распальваць вогнiшча з голля.
- Бацька, - сказала яна, - я вам многа не дам. Сёння мы позна снедалi.
Бацька i дзядзька Джон, не адыходзячы ад палаткi, назiралi, як мацi абiрае бульбу i наразае яе тонкiмi скрылiкамi над патэльняй, густа змазанай топленым салам. Бацька сказаў:
- Чаго гэта прапаведнiк так зрабiў?
Руцi i Ўiнфiлд падкралiся зусiм блiзка да iх i прыпалi да зямлi, каб паслухаць, пра што яны гавораць.
Дзядзька Джон праводзiў у зямлi глыбокiя барозны доўгiм iржавым цвiком.
- Ён разумее, што такое грэх. Я пытаўся ў яго пра гэта, i ён мне ўсё растлумачыў. Толькi не ведаю, цi мае ён рацыю. Кажа: чалавек грашыць, калi думае, што ён саграшыў. - Вочы ў дзядзькi Джона былi поўныя стомы i тугi. - Я заўсёды ад усiх таiўся. Я такое рабiў, пра што нiкому не расказваў.
Мацi падняла галаву ад вогнiшча i павярнулася да яго:
- I не расказвай, Джон. Раскажы ўсё богу. Не ўзвальвай цяжар сваiх грахоў на чужыя плечы. Гэта несумленна.
- Яны мне душу вярэдзяць, - сказаў Джон.
- Усё роўна другiм не расказвай. Пайдзi на рэчку, акунi галаву ў ваду i шэптам скажы ўсё плынi.
Бацька паволi кiваў галавой у такт словам мацi.
- Яна правiльна кажа, - прамовiў ён. - Табе, канешне, палягчэе, калi падзелiшся з iншымi, але тады грэх твой пойдзе кругамi.
Дзядзька Джон паглядзеў на пазалочаныя сонцам горы, i золата iх адбiлася ў яго ў вачах.
- Я стараюся адолець сябе, - сказаў ён, - i не магу. Усё нутро выядае.
Ззаду яго Ружа Сарона, млявая, выйшла з палаткi.
- Дзе ж гэта Конi? - з раздражненнем запыталася яна. - Нешта даўно яго не бачу. Дзе ён прапаў?
- Ён мне на вочы не пападаўся, - адказала мацi. - Убачу, пашлю да цябе.
- Мне нездаровiцца, - сказала Ружа Сарона, - а ён пакiнуў мяне адну.
Мацi паглядзела на апухлы твар дачкi.
- Ты плакала, - сказала яна.
Слёзы зноў нагарнулiся на вочы Ружы Сарона.
Мацi рашуча сказала:
- Вазьмi сябе ў рукi. Ты не адна - нас многа. Вазьмi сябе ў рукi. Iдзi сюды абяры бульбу. Няма чаго шкадаваць сябе.
Ружа Сарона адступiла назад пад брызент. Яна старалася ўнiкнуць строгага погляду матчыных вачэй, але ён прымусiў яе пабрысцi да вогнiшча.
- А чаго ён пайшоў? - сказала яна, але слёз ужо не было.
- Вазьмiся за справу. А то сядзiш адна ў палатцы i шкадуеш сама сябе. Мне не было калi ўзяцца за цябе. Цяпер ужо вазьмуся. Вось табе нож i бярыся за бульбу.
Ружа Сарона паслухмяна апусцiлася на каленi каля вогнiшча. Са злосцю сказала:
- Няхай толькi прыйдзе. Я яму ўжо задам.
Губы ў мацi расцягнулiся ва ўсмешцы:
- Ён i набiць цябе можа. Сама на гэта напрошваешся - ныеш, песцiшся. Калi ён i ўваб'е ў цябе крыху розуму, я толькi дзякуй яму скажу.
Вочы ў Ружы Сарона ўспыхнулi абурэннем, але яна змоўчала.
Дзядзька Джон сваiм шырокiм вялiкiм пальцам загнаў iржавы цвiк глыбока ў зямлю.
- Я мушу ўсё расказаць, - прагаварыў ён.
Бацька сказаў:
- Ну i расказвай, каб цябе чэрцi! Каго ты забiў?
Дзядзька Джон запусцiў палец у кiшэньку для гадзiннiка на сваiх сiнiх джынсах i вывудзiў адтуль перагнутую папалам зашмальцаваную грашовую паперку. Расправiў яе i паказаў бацьку:
- Пяць даляраў.
- Украў? - запытаўся бацька.
- Не, яны мае. Утаiў.
- Яны ж твае, дык што?
- А тое, што я не меў права iх утойваць.
- Я тут нешта нiякага грэху не бачу, - умяшалася мацi. - Яны ж твае.
Дзядзька Джон паволi загаварыў:
- Не ў тым справа, што я iх утаiў. Я ўтаiў iх, каб напiцца. Я ведаў, што прыйдзе час, калi мяне пацягне выпiць, так засмылiць нутро, што адно выйсце напiцца. Думаў, яшчэ не пара, а тут... прапаведнiк узяў i аддаўся палiцыi, каб выратаваць Тома.
Бацька зноў пакiваў галавой, потым нахiлiў яе набок, каб лепш чуць. Руцi падабралася на локцях яшчэ блiжэй, паўзком, як шчаня, Уiнфiлд - за ёю. Ружа Сарона кончыкам нажа выкалупнула глыбокае вочка з бульбiны. Вячэрняе сутонне згусцiлася i стала яшчэ сiнейшым.
Мацi рэзка, суха сказала:
- Не разумею, чаму гэта табе абавязкова трэба напiвацца праз тое, што прапаведнiк выручыў Тома.
Джон сумна адказаў: