- Як i казаў - на поўнач.
- Паслухай, - сказаў Эл, - тут мне адзiн расказваў пра нейкi ўрадавы лагер. Дзе гэта?
- Напэўна, перапоўнены.
- А ўсё ж дзе ён?
- Кiруйце па дзевяноста дзевятай на поўдзень. Мiль дванаццаць чатырнаццаць праедзеце, звернеце на ўсход да Ўiдпэтча. А там ужо рукой падаць. Але, думаю, там паўным-поўна.
- Ён казаў, лагер добры.
- Вельмi добры, нiчога не скажаш. Абыходзяцца з табой як з чалавекам, а не як з сабакам. I фараонаў там няма. Толькi перапоўнены.
- Я аднаго не зразумею, - сказаў Том, - чаго палiсмен гэты так разышоўся? Ён быццам спецыяльна лез у сварку, знарок распаляў людзей.
Флойд сказаў:
- Не ведаю, як тут, а на поўначы я неяк раз пагаварыў з адным з гэтых шэрыфскiх памагатых, чалавекам прыстойным. I ён прызнаўся мне, што iм абавязкова трэба арыштоўваць людзей. На кожнага арыштанта шэрыф атрымлiвае семдзесят пяць цэнтаў у дзень, а на iх пракорм у яго iдзе толькi дваццаць пяць. Няма арыштантаў - няма i прыбытку. I яшчэ ён казаў, што ўжо цэлы тыдзень нiкога не браў, i шэрыф сказаў яму: або прыводзь арыштантаў, або значок здымай. А сённяшнi так i стараўся каго-небудзь згрэбцi.
- Трэба ехаць, - сказаў Том. - Будзь здароў, Флойд.
- Будзь здароў. Можа, яшчэ стрэнемся. Спадзяюся, што так.
- Бывай, - сказаў Эл, i браты пайшлi па цёмна-шэрым лагеры да Джоўдавай палаткi.
Бульба на патэльнi шыпела i пырскала гарачым тукам. Мацi пераварочвала тоўстыя скрылiкi лыжкай. Бацька сядзеў каля вогнiшча, абхапiўшы каленi рукамi. Ружа Сарона была пад брызентам.
- Том iдзе! - усклiкнула мацi. - Дзякуй богу!
Падышоўшы, Том сказаў:
- Трэба адсюль выбiрацца.
- А што здарылася?
- Флойд кажа, ноччу лагер спаляць.
- Гэта яшчэ чаму? - здзiвiўся бацька. - Мы ж нiчога такога не зрабiлi.
- Нiчога такога, толькi фараона збiлi, - адказаў Том.
- Мы яго не бiлi.
- Ён сам гразiўся, што нас пагоняць адсюль.
- Вы Конi нiдзе не сустрэлi? - запыталася Ружа Сарона, выйшаўшы з палаткi.
- Сустрэлi, - адказаў Эл. - Ён пашыбаваў берагам рэчкi, толькi яго i бачылi. На ўсход кiруе.
- Ён... ён зусiм пайшоў?
- Мы ў яго не пыталiся.
Мацi павярнулася да дачкi:
- Ты, Разашарна, раскажы ўсё толкам, а то цябе не зразумееш. Гаварыў табе Конi што-небудзь?
Ружа Сарона насупiлася:
- Гаварыў, што лепей было б яму дома застацца i на трактарыста вучыцца.
Усе прыцiхлi. Ружа Сарона пазiрала на агонь, i вочы яе паблiсквалi ў святле вогнiшча. Бульба на патэльнi гучна шыпела. Ружа Сарона шмыгнула носам i ўцерлася тыльным бокам далонi.
Бацька сказаў:
- Конi чалавек нiкчэмны. Я ўжо даўно гэта зразумеў. Занадта высока бярэ, а кiшка тонкая.
Ружа Сарона паднялася i вярнулася ў палатку. Лягла на матрац, перавярнулася на жывот i ўткнулася тварам у сплеценыя рукi.
- Яго i даганяць, бадай, не варта, - сказаў Эл.
Бацька сказаў:
- Не, калi ён такi нiкчэмнiк, нам яго не трэба.
Мацi зазiрнула ў палатку, дзе ляжала Ружа Сарона. Сказала бацьку:
- Ш-ш!.. Навошта так гаворыш.
- Але ж ён нiкчэмнiк, - не сунiмаўся той. - Толькi i чулi ад яго - я тое зраблю, я гэтае. А сам лайдачыў. Пры iм не хацеў гаварыць. А цяпер, калi ён даў драла...
- Ш-ш!.. - прашаптала мацi.
- Што ты мне ўсё "ш-ш" ды "ш-ш"? Чаму я павiнен маўчаць? Ён уцёк, цi ж не так?
Мацi памяшала бульбу лыжкай, тук зашыпеў i пырснуў ва ўсе бакi. Яна падкiнула голля ў агонь, языкi полымя шуганулi ўгору i асвятлiлi палатку. Мацi сказала:
- У Разашарны народзiцца дзiця, i яно напалову яе, а напалову Конi. Нядобра з маленства i да сталасцi абзываць пры iм яго бацьку нiкчэмнiкам.
- Лепш, чым iлгаць, - буркнуў бацька.
- Не, не лепш, - запярэчыла мацi. - А калi б ён памёр? Цi стаў бы ты гаварыць пра яго дрэнна, пра мёртвага?
У спрэчку ўмяшаўся Том:
- Ды што гэта вы! Адкуль мы ведаем, зусiм ён пайшоў ад нас цi не? У нас часу няма размовамi займацца. Трэба паесцi i выпраўляцца ў дарогу.