- Там туалеты, душавыя i пральня.
Мацi запыталася:
- У вас пральня ёсць... i водаправод?
- А як жа.
- Слава табе, госпадзi! - вырвалася ў мацi.
Том вёў грузавiк у цемры паўз доўгi шэраг палатак. У санiтарным блоку гарэў няяркi агонь.
- Сюды вось кiруй, - сказаў вартаўнiк. - Месца добрае. Адсюль толькi што выехалi.
Том спынiў машыну.
- Тут?
- Ага. Цяпер няхай твае разгружаюцца, а ты iдзi са мной, я запiшу вас. I кладзiцеся спаць. Ранiцай да вас прыйдзе лагерная камiсiя i ўсё вам растлумачыць.
Том апусцiў вочы долу.
- Фараоны? - запытаўся ён.
Вартаўнiк засмяяўся:
- Палiсменаў тут няма. У нас свая ахова. Людзi самi выбiраюць. Хадзем.
Эл саскочыў з грузавiка i падышоў да iх.
- Тут застаёмся?
- Застаёмся, - адказаў Том. - Вы з бацькам разгружайцеся, а я пайду ў кантору.
- Толькi цiшэй, - папярэдзiў вартаўнiк. - Шмат хто ўжо спiць.
Том пакрочыў услед за вартаўнiком па цёмным лагеры i падняўся па прыступках у маленечкi пакойчык, дзе стаялi стары пiсьмовы стол i крэсла. Вартаўнiк сеў да стала i дастаў з шуфляды чысты бланк.
- Зваць як?
- Том Джоўд.
- Стары - гэта твой бацька?
- Ага.
- Як яго зваць?
- Таксама Том Джоўд.
Пытаннi сыпалiся адно за адным. Адкуль прыехалi, колькi ўжо часу ў гэтым штаце, дзе працавалi. Вартаўнiк падняў галаву i глянуў на Тома:
- Я не з цiкаўнасцi. У нас так заведзена.
- Зразумела, - сказаў Том.
- Ну, а грошы ёсць?
- Трохi ёсць.
- Можа, вы зусiм без сродкаў?
- Не, трохi ёсць. А што?
- А тое, што стаянка каштуе даляр на тыдзень, але можна адпрацоўваць вываз смецця, прыбiранне лагера... ну рознае такое.
- Мы адпрацуем.
- Заўтра да вас прыйдзе камiсiя. Раскажуць вам, як тут усiм карыстацца, i растлумачаць правiлы, якiя тут у нас заведзены.
Том сказаў:
- Слухай, а што гэта такое? Што за камiсiя такая?
Вартаўнiк адкiнуўся на спiнку крэсла:
- Яна добра працуе. У лагеры пяць санiтарных аддзяленняў. З кожнага выбiраюць сваiх прадстаўнiкоў у цэнтральную камiсiю. Яна тут усiм распараджаецца. Яе слова - закон.
- А калi хто з iх вельмi крута загне?
- Ну што ж, адклiкаць яго можна таксама лёгка, як i абраць. Ды не, усе добра працуюць. Нядаўна ў нас вось што было. Ведаеш гэтых прапаведнiкаў з секты трасуноў? Ледзь дзе збярэцца народ, яны тут як тут - пропаведзi чытаюць i бляшанку па крузе пускаюць. Ну, наважылiся яны i сюды пранiкнуць. Шмат хто са старэйшых захацеў iх паслухаць. Слова за цэнтральнай камiсiяй. Склiкалi сход i вырашылi так: "Прапаведаваць у лагеры дазваляецца ўсiм. Збiраць ахвяраваннi не дазваляецца нiкому". Старыя нашы зажурылiся, бо з таго дня нiводзiн прапаведнiк тут больш носа не паказвае.
Том засмяяўся i спытаў:
- Значыць, тыя, што запраўляюць лагерам, тут i жывуць?
- Ну так. I гэта толькi на карысць справе.
- А яшчэ ты гаварыў пра палiсменаў...
- Цэнтральная камiсiя сочыць, каб быў парадак, i ўводзiць правiлы. А яшчэ ёсць жаночая камiсiя. Заўтра яны зойдуць да тваёй мацi. Яны за дзецьмi наглядаюць i сочаць за чысцiнёй у санiтарных блоках. Калi мацi твая куды-небудзь на працу не пойдзе, ёй даручаць дзяцей, чые бацькi ходзяць на працу, а калi яна сама дзе ўладкуецца, што ж, на яе месца знойдуцца iншыя. Жанчыны i шыццём займаюцца, тут да нас медыцынская сястра прыходзiць, вучыць iх. Заняткi ёсць розныя.
- Дык што, у вас зусiм фараонаў няма?
- Няма, сэр. Без ордэра на арышт палiсмен сюды не паткнецца.
- Ну, а калi хто наскандалiць цi нап'ецца i кулакi ў ход пусцiць, што тады?