Мацi глянула на яго белы касцюм, i твар яе падазрона нахмурыўся.
- Добрай, - адказала яна.
- Вы мiсiс Джоўд?
- Я.
- Мяне зваць Джым Роўлi. Я адмiнiстратар лагера. Зайшоў паглядзець, як тут у вас, цi ўсё ў парадку. Вам, можа, што-небудзь трэба?
Мацi недаверлiва разглядала яго.
- Не, - адказала яна.
Роўлi сказаў:
- Калi вы прыехалi, я ўжо спаў. На шчасце, у нас аказалася вольнае месца. - Голас яго гучаў ветлiва.
Мацi прастадушна адказала:
- Тут усё вельмi добра. Асаблiва там, дзе мыюць бялiзну.
- Пачакайце, хутка жанчыны збяруцца на мыццё. Вось будзе весела! Як на малiтоўным сходзе. Ведаеце, мiсiс Джоўд, што яны ўчора зрабiлi? Хорам заспявалi. Пяюць гiмны i труць бялiзну ў такт. Было што паслухаць, паверце.
З твару мацi паступова сходзiў недавер да гэтага чалавека.
- Вiдаць, сапраўды прыемна было слухаць. Вы тут за начальнiка?
- Не, - адказаў Роўлi. - Народ тут у нас такi, што пазбавiў мяне неабходнасцi начальстваваць. Падтрымлiваюць чысцiню ў лагеры, глядзяць, каб быў парадак - самi з усiм спраўляюцца. Такiх людзей я зроду не бачыў. У зале, дзе ў нас бываюць сходы, адзежу шыюць, цацкi робяць. Зроду такiх людзей не бачыў.
Мацi паглядзела на сваю нячыстую ўжо сукенку.
- А мы яшчэ ў брудным ходзiм, - сказала яна. - Цяжка сачыць за сабой у дарозе.
- Хiба я не ведаю? - сказаў адмiнiстратар лагера i пацягнуў носам. Скажыце... гэта ў вас кава так смачна пахне?
Мацi ўсмiхнулася:
- Праўда, смачна? На паветры заўсёды ўсё лепш пахне. - I з пачуццём уласнай годнасцi прамовiла: - Мы палiчым за гонар, калi вы паснедаеце з намi.
Ён падышоў да вогнiшча, апусцiўся на кукiшкi i гэтым канчаткова абяззброiў мацi.
- Нам такi госць вялiкая пачэснасць, - сказала яна. - Снеданне ў нас, праўда, не надта каб, але сардэчна запрашаем.
Карантыш усмiхнуўся:
- Я паснедаў ужо, дзякуй. Але ад кубачка кавы не адмоўлюся. Цудоўны пах.
- Ага, ага, калi ласка.
- Вы толькi не ўвiхайцеся так праз мяне.
Мацi налiла ў алавянны кубак кавы з вялiкай кансервавай бляшанкi i сказала:
- Цукру мы яшчэ не дасталi. Сёння, можа, купiм. Калi вы п'яце з цукрам, вам будзе нясмачна.
- З цукрам я не п'ю, - сказаў Джым Роўлi. - Ён толькi смак добрай кавы перабiвае.
- А я люблю крыху з цукрам, - сказала мацi. Яна раптам пiльна паглядзела на яго, каб зразумець, чым ён так лёгка i хутка заваяваў яе прыхiльнасць. Яна шукала разгадкi ў яго на твары i не знаходзiла ў iм нiчога такога, акрамя прыязнасцi. Потым зiрнула на яго белы пiнжак з пасечанымi швамi i зусiм супакоiлася.
Ён папiваў каву з кубка дробнымi глыткамi.
- Жанчыны, напэўна, зойдуць да вас гэтым ранкам.
- Мы яшчэ не прыбралiся, - сказала мацi. - Добра было б, каб яны прыйшлi, калi мы ўжо крышачку спарадкуемся.
- Ну, яны ведаюць, як бывае, - адказаў адмiнiстратар. - Самi так прыехалi. Не, што вы, камiсii ў нас тут добрыя - усё разумеюць. - Ён дапiў каву i падняўся на ногi. - Мне трэба iсцi далей. Калi што вам спатрэбiцца, заходзьце ў кантору. Мяне там заўсёды знойдзеце. Цудоўная кава, дзякуй. - Ён паставiў свой кубак побач з iншымi на скрыню, памахаў рукой i пайшоў уздоўж палатак. Мацi чула, як ён загаворваў з людзьмi, што сустракалiся яму па дарозе. Яна апусцiла галаву, ледзь стрымлiваючы слёзы.
Бацька падышоў да палаткi, ведучы за сабой дзяцей. У вачах у iх яшчэ стаялi слёзыад перанесеных пакут - бацька няшчадна пацёр iм вушы. Яны iшлi прыцiхлыя i чысценькiя. Скура на асмаленым сонцам носе Ўiнфiлда аблупiлася.
- Вось, - сказаў бацька. - Разам з брудам саскроб яшчэ i два пласты скуры. Давялося крышачку патузаць iх - нiяк стаяць спакойна не хацелi.
Мацi акiнула дзяцей крытычным позiркам.
- Цяпер на iх i паглядзець прыемна, - прамовiла яна. - Ешце аладкi з падлiўкай. Трэба паспець яшчэ прыбраць i тут, i ў палатцы.
Бацька паставiў на скрыню талеркi, сабе i дзецям.
- Дзе гэта Том уладкаваўся на працу, хацеў бы я ведаць.
- Не магу сказаць.
- Ну раз ён знайшоў месца, дык i мы знойдзем.
Да палаткi вярнуўся радасна ўзбуджаны Эл.
- Вось гэта лагер! - усклiкнуў ён, узяў аладку i налiў сабе кавы. Ведаеце, чым тут адзiн чалавек займаецца? Прычэп сабе майструе пад жыллё. Вунь там, за тымi палаткамi. У прычэпе ў яго ложкi i печка - усё, што трэба. Жывi сабе ў iм. Вось гэта жыццё! Дзе спынiўся, там i жывi.
Мацi сказала:
- Я хацела б лепш жыць у домiку. Як толькi ў нас будзе на што, адразу купiм домiк.
Бацька сказаў Элу:
- Скончым снедаць, возьмем грузавiк i паедзем шукаць працы - ты, я i дзядзька Джон.
- Ага, - сказаў Эл. - Вось каб устроiцца дзе-небудзь у гаражы, калi б знайшлося свабоднае месца. Нiчога мне больш не трэба. I каб дастаць яшчэ стары ўцэнены "фордзiк". Афарбую ў жоўты колер i буду сабе раз'язджаць прыпяваючы. Бачыў тут прыгожанькую дзяўчынку. Перамаргнуўся з ёю. Прыгожанькая, як чорт ведае што.