Таня кiўнула галавой i выняла пальцы з рота.
- Вам холадна, Аляксандра Iванаўна, - сказала яна, - ваша зорачка зусiм пацямнела. Можна мне яе пакратаць?
I Таня, працягнуўшы руку, пацерла зорачку пальцам, i зорачка зноў заблiшчала на гранях.
- Хочаш, я табе падару яе за тое, што ты так добра вылепiла вартавога? спытала настаўнiца.
Таня спалохана спынiла яе:
- Не трэба! Не рабiце гэтага, Аляксандра Iванаўна. Мы помнiм вас усе з гэтай зорачкай. Не трэба адбiраць яе ў другiх.
Таня пабегла да варот, дзе стаяў Фiлька i клiкаў яе да сябе рукой.
А настаўнiца, не спяшаючыся, пайшла да ганка i, пакуль iшла, увесь час думала пра Таню. Як часта яна заўважае ў апошнi час дзяўчынку сумнай i безуважнай, i ўсё-такi кожны яе рух поўны хараства. Можа, сапраўды, каханне кранула сваiм цiхiм дыханнем яе твар?
"Гэта зусiм не страшна, - думала з усмешкай настаўнiца. - Але што гэта яна жуе так старанна? Няўжо зноў яны здабылi ў кiтайца гэту агiдную серу? Так яно i ёсць! Любоў, о мiлая любоў, якую яшчэ можна ўлагодзiць серай!"
Настаўнiца засмяялася цiхенька i пайшла прэч ад дзяцей.
Сапраўды, Фiлька здабыў у кiтайца цэлы кавалак пiхтавай смалы i цяпер ахвотна раздаваў яе ўсiм. Ён даў тым, хто стаяў ад яго направа, i тым, хто стаяў налева, i толькi Жэнi не даў нiчога.
- Чаму ж ты мне не даеш серы? - крыкнула яму Жэня.
- Фiлька, не давай дзяўчатам серы, - сказалi хлопчыкi са смехам, хаця яны ведалi добра, якая шчодрая ў яго рука.
- Чаму ж не даць? - адказаў iм Фiлька. - Я дам ёй самы вялiкi кавалак. Хай падыдзе да мяне.
Жэня падышла.
Фiлька дастаў з кiшэнi маленькi папяровы пакунак i асцярожна паклаў ёй у руку.
- Ты багата мне даеш, - са здзiўленнем сказала Жэня.
Яна разгарнула паперку.
Маленькае, нядаўна народжанае мышаня дрыжучы сядзела ў яе на руцэ. Жэня з крыкам кiнула яго на зямлю, а дзяўчынкi, што стаялi паблiзу, разбеглiся.
Мышаня сядзела на снезе i дрыжала.
- Што вы робiце? - сярдзiта сказала Таня. - Яно ж змерзне!
Яна нахiлiлася i, падняўшы мышаня, падзьмухала на яго, абагрэла сваiм цёплым дыханнем i сунула яго да сябе пад футру за пазуху.
Да натоўпу падышоў чалавек, якога нiхто ў гэтым горадзе раней не бачыў. Ён быў у сiбiрскай шапцы з лiсiнага футра i ў дарожным кажушку. Ногi ж ягоныя былi абуты дрэнна. I гэта заўважылi ўсе.
- Нехта прыехаў сюды, - сказаў Фiлька, - не тутэйшы.
- Не тутэйшы, - пацвердзiлi астатнiя.
Усе глядзелi на яго, пакуль ён падыходзiў. А маленькая дзяўчынка са спрытнымi нагамi нават схапiла яго за кажух.
- Дзядзька, вы iнспектар? - спытала яна.
Ён падышоў да натоўпу, дзе стаяла Таня, i сказаў:
- Скажыце, дзецi, як трапiць да дырэктара?
Усе падалiся назад. Гэта мог быць на самай справе iнспектар.
- Чаму ж вы маўчыце? - спытаўся ён i звярнуўся да Танi: - Праводзь мяне ты, дзяўчынка.
Таня азiрнулася, мяркуючы, што ён гаворыць каму-небудзь iншаму.
- Не, ты, дзяўчынка, ты, з шэрымi вачыма, у якой мышаня.
Таня паглядзела на яго, шырока раскрыўшы вочы i гучна жуючы сваю серу. З-за пляча яе пазiрала мышаня, што прыгрэлася пад каўняром яе футра.
Чалавек усмiхнуўся яму.
I тады Таня выплюнула серу i пайшла да ганка.
- Хто гэта? - запытаўся Коля.
- Гэта, вiдаць, iнспектар з Уладзiвастока, - адказалi яму.
А Фiлька раптам выгукнуў спалохана:
- Гэта герой, даю слова! Я бачыў на ягоных грудзях ордэн.
XIII
А мiж iншым гэта быў пiсьменнiк. Хто яго ведае, чаму ён прыехаў у гэты горад зiмой без валёнак, у адных толькi ботах. Дый боты яго былi не з каровiнай скуры, прашытай, як у старацеляў, жылкамi, а са звычайнага шэрага брызенту, якi ўжо нiяк не мог сагрэць ногi. Праўда, на iм было i доўгае цёплае футра, i шапка з рыжай лiсы. У гэтым футры i шапцы яго бачылi i ў клубе ў пагранiчнiкаў. Казалi, нiбыта ён нарадзiўся ў гэтым горадзе i нават вучыўся ў гэтай самай школе, куды сёння прыйшоў.
Можа, захацелася яму ўспомнiць сваё дзяцiнства, калi рос ён тут хлапчуком, i няхай халодны, а ўсё ж родны вецер дзьмуў у ягоны твар, i знаёмы снег клаўся яму на вейкi. Цi, можа быць, захацелася яму паглядзець, як новыя парасткi шумяць цяпер на беразе яго ракi. А можа, засумаваў ён са сваёй славай у Маскве i рашыў адпачыць, як тыя вялiкiя зоркiя птушкi, што цэлы дзень лунаюць высока над лiманам i потым апускаюцца на нiзкiя ялiны, каб адпачыць тут у цiшынi.
Але Таня думала не так.
Хай сабе гэта не Горкi, думала яна, няхай гэта iншы, але затое ён прыехаў сюды, да яе дадому, у яе далёкi край, каб i яна магла паглядзець на яго сваiмi вачыма, а можа, нават i дакрануцца да ягонага футра рукой.
У яго былi сiвыя валасы на скронях, хаця ён быў не стары, i тонкi голас, якi ўразiў яе.
Яна толькi баялася, каб ён не спытаў яе, цi любiць яна Лушкiна i цi падабаюцца ёй яго ўласныя кнiгi.
Але ён нi пра што не запытаўся. Ён толькi сказаў:
- Дзякуй табе, дзяўчынка. Што ты будзеш рабiць з мышаняткам?