- Нi знаю, - адказаў дзяцюк. Ён рушыў пад Зянькевiчаў двор, зьбiваючы палкай крапiву ля тыну.
Мiкола азiрнуўся. Дзе падзелiся куры? Некаторыя-ж пэўне пралезьлi ў доктараў агарод, а iншыя мо пад клець схавалiся.
- Мiкола!
- Га?
Ля тыну стаяла Алесява Надзя.
- Што новага чуў? Можа Пятро што казаў? - спытала.
- Так, казаў, што ў Вульляны нейкi бальшавiк i наш гультай-абармот Пятух пiрапiсваюць усё чысьцiнька.
Ён коратка пераказаў Надзi, што пачуў ад Пятра.
- Можа-б ты падыйшла ды паглядзела, што там робiцца, га? - прасiў Мiкола дзяўчыну, - бо я сам дома й нi хачу, каб наляцелi. Бацька казаў курэй палавiць, толька чатыры пакiнуць, алi я мусiць рады нi дам. Ды можа яны прыйдуць заўтра, дык я iх сягоньнiка на курасаднi цапну.
- Калi хочаш, памагу, - запрапанавала Надзя.
- Ды мусiць не. Лепi iдзi, паглядзi, што робiцца. Бо хто яго гэтага Пятра знаiць, цi праўду ён казаў.
- Добра, падбягу, - рушыла зь месца дзяўчына.
- I яшчо адно, - сказаў Мiкола.
- Ну?
- Калi ўвiдзiш дзе Янука, - ён даўно са Стасем у гэны бок пашоў, - дык скажы, каб зараз-жа дадому йшоў. Добра?
Надзя рушыла ў вёску. Ля Ўладзiмера Пятуха клецi ўбачыла Янука, Стася ды Антося Дзеркача. Спынiлася.
- Янучок, Мiкола прасiў, каб ты дамоў iшоў.
- А што там такога пiльнага?
- А што гэта? - зьдзiвiлася Надзя, зiрнуўшы на прыбiтую да сьцёны газэту. У цэнтры бачыны, на самым пачэсным месцы здымкi, падтрымлiваны iншымi, стаяў дзед Якуб.
- Вiдзiш сама, - адказаў Янук, - дзеда во на выбарах зьнялi i ў iхную газэту трапiў. Гяр-рой, брат, дзед наш!
- А што тутака пiшуць? Адкуль газэта? Можа ты, Антось, прачытаеш?
- Газэта з Глыбокага, - падказаў Янук.
- "Глыбоцкая праўда" - сказаў Антось. - А пiшыць, што наш дзед Якуб сам першы выйшаў, цi проста выбег у гэны дзень на iхныя выбары. Так каторы чалавек, як гэта прачытаiць, дык падумаiць сабе, што наш стары дзед цэлых сто гадоў на гэныя выбары чакаў i цэлую ноч нi спаў, так-жа яму гэта нi цярпелася. Калi-ж першыя пеўнi гукнулi, дык ён бегам кiнуўся Косьцiка й Лявона выбiраць.
- А нявестка праклiнала, што старога й хворага гультай Пятух з пасьцелi сьцягнуў, - сказала Надзя. - Кажаш, тут пiшуць, што ён гэта сам i зь вялiкай ахвотай галасаваць нiбы за iх пабег?
- Каб яшчо сам, ато кажуць, што дзед i другiм прыклад даў, ну амаль усю вёску за сабой пацягнуў.
- Ого, якi наш дзед маладзец! - усьмiхнулася Надзя. - А мы во тут з боку жывём i нi падазравалi навет.
Дзяўчына ўважней прыгледзiлася груповай здымцы. Найбольш увыдатнялася на ёй высокая постаць Маршалкава. Распраменены твар гаварыў: я тут гаспадар. I з выглядам "i я-ж тут з боку-прыпёку" стаяў побач вусаты Захарук, нешта нявыразнае гаспадарыла на тцары Аксенi, а лагодная ўсьмешачка Дунi аздабляла ўвесь гурт. З фанабэрыстым выглядам прыхiнуўся да кiслага Косьцiка Лявон Шпунт. Дзед Якуб зморшчыўся, касавурыўся на Маршалкава i ягоны выгляд выразна запярэчваў баявому апiсаньню лiтоўскага дзеда. Яго падтрымлiваў Захарук. Здымка атрымалася даволi выразная, бо газэту надрукавалi на добрай паперы, цi ня з тых запасаў, што ад паноў асталiся.
- Паглядзi во на яго! Чалавек, што з крыжа зьняты! - спасьцерагла дападлiвая Надзя.
- Мусiць нi падкрасiлi як сьлед, - усьмiхнуўся Антось.
- Ну а калi тыя зь Бiластоку вернуцца? - спытала Надзя.
- Чорт iх знаiць, - адказаў Антось, - на днях мусiць.
- Я-ж думала, што ты ўсё знаiш, - усьмiхнулася дзяўчына.
- Гэтых надта за язык нi пацягнiш.
- У каго-ж пiрапiсваюць?
- Былi во ў Сявенькi. тады ў Вульляны, так во з тога боку ад балота гоняць.
- А ў вас?
- Яшчо не.
- А ў Бурака?
- I ў таго яшчо не. Што яму, калi сын начальнiк... Той калi дзе й прыхiнець дык можа насядаць ня будуць. А Сявенька жалiўся, што i ў клець лазiлi, i збожжа пасьпiсывалi, i ўвесь статак, i птушку, усё чысьценька пагалоўна. Толька сабак i катоў нi чапалi.
- Навошта гэта iм?
- Навошта? - зьдзiвiўся Антось. Янук уважна слухаў, а Стась у носе калупаў. - Падаткамi во скора абложуць, вось на што. Людзi з таго боку казалi, што падаткi будуць браць ня толькi грашмi але й натурай, значыцца ад кажнай курыцы давай iм яйкi, пер'е, ад каровы - малако й мяса, ад авечак воўну й мяса, ад пчол - мёд. Ну а што вашы парабляюць?
Нашы каля дому, а дзядзька Пракоп у Гацi пра млын праведаць пашоў. Жорны ня ў сiлах круцiць...
Надзя зьвярнулася да Янука: - Янучок, Мiкола казаў, каб ты дамоў зараз iшоў. Чуеш?
- А што тамака дома?
- Сам увiдзiш. Казаў, што пiльна трэба. Ну я табе два разы казаць ня буду.
Аж на трэцi дзень пасьля гэтай гутаркi пры Пятуховай клецi зьявiлiся ў Бахмача перапiшчыкi. З паўдня хiнула. Пракоп якраз у хаце быў.
- Здраст..., - гукнуў ад парогу Пятух.
- Добры дзень, - цiха адказаў Пракоп.
- Мы да цябе, Пракоп, знаiш... атнасiцельна гэтага... ўласьцi сьпiсаць усё прыказалi, - паясьнiў Сымон. - Мусiць чуў?