Лёс падарыў Ізольдзе замест уласнай сям’і дом Секвестраў. “У цябе тонкія і роўныя вусны, - сказаў Жак. - Ты будзеш маўклівай і спраўнай. І ўпартай. Але гэта нічога”.
За дваццадь гадоў службы Ізольда назбірала семдзесят шэсць залатых ліўраў, якія хавала ў запечку. Яна ўжо даўно магла б купідь сабе ладную хатку і наняць дзяўчыну, якая б гатавала ёй ежу і сагравала нанач сваім целям яе пасцель. Аднак шматгадовая звычка клападіцца аб гэтых чужых і неразумных мужчынах, што ўелася ў душу Ізольды, як маршчыны ў далоні, не адпускала яе ад дома Секвестраў.
Ізольда выйшла з кухні на падворак з тазам памыяў.
“Таполя разраслася, трэба было б галіны паабсякадь.”
ТАПОЛЯ ХІМЭЛЬ
“Цёмна-светла, цёмна-светла. Лісце дрыжыць - ноч была ветранай. Сверб пад карой - напэўна, насякомыя. Ёсць яшчэ людзі. Можа, гэта і праўда, а можа - легенда. Я іх не бачыла. Іх нельга ўбачыць - яны надта хутка жывудь. Цені праносяцца міма. Ясень Грун, што ўпаў два дзесяткі зім таму, расказваў, што людзей можна адчудь, калі нам дрэнна. Калі чэшадца ў лісці і пад карой - гэта насякомыя, калі скурчваецца і ападае лісце - гэта засуха, калі трашчыць ад холаду ствол - гэта мароз. Калі мы раптоўна аддзяляемся ад сваіх каранёў ці губляем галіны - гэта людзі. Грун казаў, што раней іх не было. Яны нядаўна з’явіліся, зусім нядаўна. І яны хутка знікнудь. Я іх не бачыла - іх нельга ўбачыць. Насякомыя - яны былі заўсёды. Здаецца, заўсёды. Іх таксама немагчыма ўбачыць - яны вельмі хутка жывуць. Калі падаюць жывыя галіны - гэта людзі.”
II НІМФА АСТРЫД
Астрыд перасмыкнуў плячыма. Сверб між крылаў напомніў яму, што надышоў час скідвадь старую абалонку і падстаўляць пад свежы вецер новую. Зрэшты, і скідвадь не трэба - сама трэсне і зляціць. Астрыд паперабіраў лапкамі, паварушыў крыламі, якімі не мог пакуль карыстадца, хоць і ведаў іх прызначэнне. І адчуў, як пачаў патрэсквадь стары панцыр, з якога ён ужо вырас.
“Трэба есці! Трэба расді! Трэба есді!” - Астрыд варухнуў вусамі, сціснуў сківіцы і пырхнуў на мокры лісцік канюшыны, што рос пад таполяй.
“Трэба есці! Трэба расці! Трэба есці!”
ТАПОЛЯ ХІМЭЛЬ
“Дзень-ноч, светла-цёмна, спякотна-холадна. Лісце цяжкае і мокрае - дождж прайшоў. Растуць вялікія камяні. Камяні не могудь расці так хутка, камяні не растуць такімі вялікімі, камяні не бываюць пустымі. Гэта людзі. Яны вырошчваюць пустыя камяні і жывуць у іх, як караеды ў маёй кары. Людзі абкладваюць камяні памерлымі дрэвамі і мохам. Каштан Браўн, што ўпаў сто зім таму, расказваў, што раней камяні не раслі. Калі ён быў маленькім, іх яшчэ не было. З’явіліся людзі і пачалі вырошчвадь пустыя камяні.
З пустых камянёў выходзіць брыдотны дым - людзі паляць мёртвыя дрэвы. Яны забіваюць дрэвы, а потым спальваюць іх.
Навошта ім гэта? Калі ідзе дым, караеды судішаюцца, але ненадоўга. Зусім ненадоўга. А мне цяжка дыхаць.
Падаюць мае галіны. Гэта людзі! Не, не балюча. Можа, людзі любяць мяне?”
ІЗОЛЬДА
Ізольда замазала белай сумессю абрубкі таполевых галін. Балтазар казаў: “Маж, пакуль удягваецца, а потым яшчэ - зверху’.
Балтазар зноў напяў свой блазенскі каўпак з кутасікам і прамармытаў Ізольдзе: “Я буду прадавадь”. Хіба гэта прада?! Зноў накідае вакол стала гэтай поскудзі. Прада - тое, ад чаго баліць спіна. Коні прадуюць, сервы прадуюць, яе маці працуе. А Ізольда служыць.
Трэба ўзяць у Балтазара гэты, як ён кажа? .Паташ. Матуля хадела адбялідь пражу. А месір не разлічыўся за мінулы год. Чатыры залатыя ліўры.
МЕСІР БАЛТАЗАР
Белазор запаліў свечку, прыладкаваў павелічальныя шкельцы і танюсенькай шаўковай ніткай паспрабаваў перарэзаць мёртвую саранчу. Нітка прадіснула панцыр, але не разрэзала яго. Алхімік змахнуў са стала насякомае, паклаў другое і ўзяў у рукі ланцэт, які зрабіў для яго майстар Крафт.
Бездакорна вострае лязо раскрыла экзашкілет насякомага. “Надзвычай трывалы панцыр - хіцін з воскам. З яго і даспехі можна было б рабіць. Дванаццаць сэрцаў - двяняттттятть жыццяў. Страшна ўявідь, што б зрабілі з намі гэтыя стварэнні, калі б яны былі памерамі з нас! Дзякуй Богу, ежа без хларафілу іх мала цікавіць. Ніжнія сківіды дотыкам адэньваюць корм. Верхнія - апарат драблення расліннай клятчаткі. А гэта, каля першага сегмента брушка, пэўна, тымпанальныя мембраны - іх слых.
Нюх - вось іх галоўнае пачудцё. З дапамогай яго асобіны саранчы знаходзяць ежу і адна адну. Пахі, ферамоны яны адчуваюць вусікамі.”
Белазор зноў скінуў на падлогу насякомае, прадёр павелічальныя шкельцы і выцягнуў з-пад шклянога каўпака яшчэ адну саранчу, жывую.
“Фасеткі вачэй адлюстроўваюць наваколле з любога боку аднолькава. - Ланцэт слізгануў па галаве насякомага. - Мазгавыя гангліі. Вельмі дробны і размыты адбітак!
Трэба яшчэ адно шкельца прыладкавадь і гэтыя пачысціць.
Крафт справідца - залатыя рукі.”
Алхімік адкінуў саранчу, паставіў локці на стол і апусціў галаву на далоні.
“Прынадная атрута забівае дарослых насякомых, імага. А ў гэты час расце новае племя, гатовае пры спрыяльных умовах здзейсніць чарговае спусташальнае нашэсце на палеткі. Дзе, дзе ў іх той орган, што дазваляе дзейнічаць узгоднена і не баяцца ўласнай смерці?! Не, трэба яшчэ адно шкельца.”
Белазор разгарнуў кандуіт, што захаваўся яшчэ з універсітэцкіх часін, і ў графе “Саранча” пачаў запісваць вынікі доследаў і ўласныя думкі.
“Так-так. Мне зноў патрэбны Крафт’.
КАВАЛЬ КРАФТ
- Падкую, падкую худенька. Не такое рабілі, - абнадзеіў Крафт маркіза дэ Лонга.
Каваль падняў капыт каня і выцягваў цвікі. Старая падкова глуха бразнулася ў кучу жалезнага ламачча. Не апускаючы нагі каня, Крафт беспамылкова зняў са шчыта другую падкову. Прыставіў да капыта, паказаў гаспадару.
- Падыдзе?
Маркіз мог пераносіць трасяніну дарог, добра ведаў латынь і быў неблагім схаластам. Але нічога не цяміў у конскіх падковах і не вельмі шанаваў тых, хто ставіўся да яго па-простаму, хоць і лічыў сябе любімцам народа. Т аму ён нават не паглядзеў у бок каваля.
- І слова вашае не патрэбнае. Бачу, што яна.
Меркаванні рамесніка аб тым, што і як ён будзе рабіць, прывычна перадаліся яго рукам і ачысцілі галаву для іншых думак.
“Балтазар прасіў зайсці. Зноў нешта прыдумаў. Пладіць ён добра і тлумачыць нядрэнна. Праўда, дурнаваты, як і ўсе яны, але хоць не такі пагардлівы. А нашто яму гэта ўсё - ці патрэбна мне ведадь? Упраўлюся з маркізавай шэрай і схаджу. Задняя вось у карэце паскрыпвае - змазадь трэба.
Даўнютка маркіз не быў у нашых мясцінах. Цікава, як ён са мной разлічыцца? Гэтыя паны могудь і зусім не разлічыцца. Ды яшчэ так сябе паводзяць, быццам ты ім абавязаны за тое, што яны да цябе звярнуліся. А мне дзяцей карміць трэба”.
МАРКІЗ ДЭ ЛОНГ
Маркіз кінуў у карэту капялюш і батыставай насоўкай працёр запылены ў дарозе твар.
- Ці жывы яшчэ Жак Секвестр, Крафт?
- Дзе там, мілорд! Ужо дванаццаць год, як паўстаў перад вачыма Госпада. Ці то атрудіўся сваімі лекамі, ці то яшчэ ад якой трасцы сканаў.
- Помнідца, была ў яго нявестка прыгажосці незвычайнай і голасу дзівоснага.
- Вядзьмаркай аказалася. Голая на шабаш лятала, саранчу наклікала. Можа, чулі? Хадзіла па горадзе і на дзяцей сурокі наводзіла. У мяне ў тым годзе дачка ад голаду памерла. Эмілія.
- А сын Жака жывы?
- А Балтазар, як жонку яго спалілі, з глузду з’ехаў - усё атруту на саранчу вынаходзіць. Я і сам тады, па праўдзе кажучы, ледзь у пятлю не палез.
ІМАГА АСТРЫД