Чорныя валасы невытлумачальным чынам перасталі быць дамінантнай рысай. Нараджаецца ўсё больш светлавалосых. Гэта пачалося пасля пандэміі сернай чумы, ад якой асабліва падярпеў
Кітай. Антарктыда зрабілася папулярнай у турыстаў, хоць для хуткай перапраўкі абмарожаных прадуе некалькі канкурэнцкіх фірмаў. Трансферы мітусяцца, выконваючы індывідуальныя заказы. “Зялёныя” старанна выказваюць пратэст сафары-расстрэлу імператарскіх пінгвінаў, якім толькі дзеля гэтага дазваляюць пладзіцца.
Зрабілася модным татураваць лобную костку чэрапа. Татуіроўка ўтрымлівае ўсе неабходныя дадзеныя для магчымых клонаў, якія змогудь працягнуць род, не страціўшы радаводу. Калі чалавек памірае, чэрап апрадоўваюць і хаваюць асобна, астатняе спальваюць: ва ўмовах перанасялення, якое выклікала амаль поўнае выкарыстанне сушы, памерлыя не паспяваюць перагніваць. Некаторыя краіны даюць дазвол на пахаванне ў каразійнаўстойлівых трунах на глыбіні не менш за дзесяць метраў. Аддаўшы вялікія грошы на “яму’, родныя не скупяцца на адпаведны замагільнаму жыццю антураж.
Загадкавыя “чорныя дзіркі” знайшлі бытавое прымяненне: цяпер у кватэры можна запальвадь не толькі святло, але і цемру. Гэта так званае “святло чорнага колеру’. Вельмі зручна, калі захочацца прылегчы ўдзень. Нават жалюзі не абавязкова зашторвадь. Зрэшты, відавочнасці сутнасці цемры як паглынання святла няма, як ніколі не было, няма і не будзе разумення прыроды святла. Здаецца, нашчадак Першалюдзей меў рацыю: цемра - адсутнасць святла, усё астатняе - святло.
80
Ці варта казаць, што зноў з’явіўся Імартал? Гэтым разам - энергічны, актыўны. Насуперак маім песімістычным пратэстам, спасылаючыся на статус апекуна, ён вырашыў падправіць маё здароўе. Напачатку зашыў рэгулятар тэмпературы цела. Цяпер мая нармальная тэмпература - трыццадь тры градусы Цэльсія. Прымусіў адмовіцца ад інсуліну і ўвесь час шпігуе. э. дэгідраапіандрастэронам сульфату. Кажа, што гэта павінна падоўжыць жыццё. Не дужа веру, асабліва пасля паведамлення, што памяншэнне колькасці анкалагічных захворванняў на восемдзесят прадэнтаў падняло сярэднюю прадягласць жыцця толькі на два гады, дабаўленыя да старасці. Любіць пажартавадь: “Я хачу, Павел Андрэевіч, давесці вас да такога стану, каб не сорамна было ў музеі мадам Цюсо выставіць!”
А заўчора - ашаламіў. Падышоў, паглядзеў нязвыкла калючымі вачыма, напэўна ж, задзейнічаў свае гіпнатычныя здольнасці і сказаў:
- Дзядуля Павел! Не хаделася б вас засмучадь, але вашая жыццёвая аповесць амаль скончылася. Аднак я не жадяю, проста не выношу лагічнага і бліскучага завяршэння, таму хадеў бы зрабідь вам прэзент, падобны да таго пеўніка-флюгера з ацынкаванай бляхі, якога ў вашым чубатым і караткаштанным дзяцінстве моцны вецер скінуў пад ногі з новабудоўлі. Вы не аданілі свайго шчасця: жалезны стрыжань, на якім стаяў флюгер, мог прабіць вам галаву, а замест гэтага пеўнік, што здаваўся такім жадяным і недасяжным, лёг каля ног. І быў вашым першым жыццёвым расчараваннем: металічная завусеніца ацынкоўкі падрала вам скуру безыменнага пальца.
Я не стаў дапытвацца ў Імартала, адкуль ён ведае і навошта пераказвае ўражанні майго дзяцінства. А ён прадягваў:
- Мая прапанова ніяк не ўкладзецца ў тэкст, і без гэтага цяжкаўразумелы, і ўсё ж. Гэта ген, якога пазбаўлена чалавецтва. Вы ўжо навучыліся вырабляць караблі з матэрыялаў, лягчэйшых за паветра, вырошчваеце патрэбную вам гародніну ў марской вадзе, пачалі здабываць сыравіну з бяздонных нетраў космасу, прымяняеце цэзіевыя бомбы і рубідыевыя гранаты. Тое, што я дару, - формула бяссмерця, на парозе пазнання якога вы стаіде. Вам неабходна змясцідь яго ў чацвёртую храмасому замест гена, які цяпер там знаходзіцца. Гэта дазволіць клеткам дзяліцца не сорак-пяцьдзесят разоў, як зараз, а, скажам, чатырыста-пяцьсот. Працягласць вашага жыцця будзе як у біблейскіх людзей.
Ёсць тры хвіліны на тое, каб перапісаць формулу ці запомніць яе. Сучасныя тэхнахімікі рэалізуюць яе за пару гадоў. Аднак любая недакладнасць прытармозіць рух чалавека да Бога. Асабіста табе карысці ад яе не будзе. Старайся, Пашка, старайся.
Імартал даволі нядбайна шпурнуў перада мной лісток, на якім упоперак фармата з кананічнай выразнасцю высвецілася ладініда літар і арабіка лічбаў двухміліметровай таўшчыні.
Шчыра кажучы, мне, выхаванаму атэістам, было ўсё роўна, што здарыцца з чалавецтвам пасля маёй смерці. Там, па тую лінію, мяне чакалі ўсе мае блізкія людзі, а тут - толькі бессмяротны Імартал.
Ён, відадь, даў нейкі псіхічны імпульс, бо я спехам наладзіў лінзы і пачаў перапісваць формулу. Але звычайныя хімічныя элементы (цэ-аш ды цэ-аш) так часта паўтараліся, што няма ўпэўненасці, што ўсё зроблена правільна. Да таго ж напрыканцы тэкст пачаў расплывацца, лініі літар і лічбаў станчэлі і зніклі - нешта давялося дапісваць па памяці.
Тым не менш, я ўпэўнены, што гэта амаль што тое. А мне ўсё роўна. Затое я ведаю, што Імартал - Д’ябал, бо чую кліч Госпада. Ён ніколі не прыходзіць, ён кліча. Мне дрэнна, вельмі дрэнна. Часцяком здаецца, што я адлятаю ў неба. Гэта спачатку - у неба, потым вышэй, яшчэ вышэй. Бясконца высока. Я бачу ЎСЁ. І тым не менш зноў узлятаю вышэй і вышэй. Гэта сны, бо пакуль што ўсё мінае, і я вяртаюся, каб чакадь Смерць.
Не буду больш пісаць. Я зрабіў тое, што мне наканавана.
95
Р. S. Павінен прызнадца, што ўсё папярэдняе, за выняткам злёгку падпраўленага толькі што, напісана (або, як цяпер кажуць - “нашпігавана”) гадоў пятнаццаць таму. Цяпер ніхто нічога не піша і не набірае - інфармацыя састаўляецца з гатовых сэнсавых блокаў, якія трэба ўпарадкавадь і злёгку адкарэктавадь.
Сёння на двары сем тысяч трыццаць трэці год. Зрэшты, расце лік прыхільнікаў вяртання хрысціянскага летазлічэння. Наспявае бунт, які пазбівае няўчас высунутыя галовы. Нешта сімптаматычнае адбываецца ў Афрыцы.
Легалізаваныя наркотыкі па трэці ўзровень уключна. Зноў дазволены “сінем”. Гэта патрабаванне ААН, аднак не ўсе дзяржавы яму падпарадкоўваюцца: адны яго змякчаюць, другія - робяць больш жорсткімі.
Баскі-балельшчыкі, якія прыехалі падтрымадь свой футбольны клуб “Эускадзі”, разграмілі паўсотні закусачных “Іт Харц Котнент’. Праз пару дзён уціхамірвання электраскотчам і падзямеллем тры з паловай сотні іх былі адпраўлены ў свае віторыі і алавы.
І ўсё ж Імартал пераканаў мяне, што валодае маім жыццём. Ён наведаў мяне ў дзевяноста пяць гадоў, адзначыў, што я перастаў старэць, і паведаміў, што жыць мне давядзецца яшчэ доўга - пакуль узрыў зямнога ядра, у якое з незапомных часоў закладзены дэтанатар, не разнясе планету на кавалкі і крошкі. Гэта будзе хутка, таму што я вечны. Я спытаўся ў Імартала, ці выратуецца ён? “Не, я - зямны”. Я спытаў: “Чаму ты - заўсёды малады, а я - заўсёды стары?” Ён адказаў: “Так атрымалася. Аднак для мяне ўзрост цяпер не мае значэння. Я збіраюся сыходзіць на іншы, магчыма, вышэйшы ўзровень жыцця. А ты, дасць Бог, памаладзееш. Я пастараюся - у гэтым маё прызначэнне. Толькі таму мы, нашчадкі Першалюдзей, вечныя”.
Формула, якую я некалі здолеў перадаць вучоным і нават апублікавадь у Сеціве, ні пры чым. Яе, здаецца, ігнаравалі. Але нават цяпер самаму старому жыхару планеты - сто пяцьдзесят два гады. Стогадовых - трыццаць мільёнаў. І гэта пры несупынных войнах! Цяжка сказадь, можа, усё ж нешта засвоілі?
105-115
P. Р. S. Дзве тысячы шэсцьдзесят шосты год. Дзве шасцёркі палохаюць. Зноў успамінаю Імартала: людзі занадта вялікае значэнне надаюць лічбам. Нешта гаворадь пра гіганцкі метэарыт, які ў наступным годзе павінен страсянуць планету. Ваенныя прапануюць два варыянты абароны: разбідь няпрошанага госця на аскепкі і засеяць імі палову плошчы планеты або накіравадь яго ў Марыянскую ўпадзіну і змыць Акіянію. Маўляў, каму яна патрэбна?
Чорная амерыканка з італьянскім прозвішчам Лора Тычэлі задзяўбла флэм-кліпам “Невядома, чаму мы тут’, хоць верш яўна унікальны і да месца. Джойнт Стынглер стаміў рэкламным паказам “Праявы змроку’: пяцісекундныя эпізоды высвечваліся нават на сметніцах. Зрэшты, не раздражнялі.
Незразумела чаму, але ў апошнія гады я пачуваюся лепей. Зніклі прабелы ў памяці і галюцынацыі. А сёння абсалютна спакойна прайшоў кіламетры тры па сваім раёне. І нават агрэсіўныя нашчадкі белагаловых шэльмаў, якія з’явіліся пасля алазітанскай дэтэнтызацыі, не насмеліліся напасці, хоць іхнія кігсы - слізготны абутак, які я пакуль не засвоіў, - хутчэй за ўсё дазволілі б пазбегнуць затрымання і кары. Ды вельмі ж я падаўся ім (дазволю сабе такое слова) вальяжным!
Дарэчы, апошнія падзеі (Усёафрыканскае Паўстанне, якое ахапіла свет) дазволілі мне без праблем аднавіць дакументы, быццам бы знішчаныя ў пажары, пасля якога я жыў у Храме Андаманскіх Вешчуноў. Згодна з пашпартам мне сорак сем гадоў, хоць выглядаю пакуль старэй гадоў на пятнадцать. Яны думаюць, што мяне састарылі жыццёвыя катаклізмы. На самай справе я цяпер не толькі вечны, а і маладзею.
Нядаўна загледзеўся на трыццацігадовую кабету і яна збянтэжыла вулічнай гаворкай: “Што, кантакты перамкнула?
Пяцьдзесят!” Толькі дома я зразумеў, што гэта цана яе сексуальнай даступнасці.
На гэтай планеце ў мяне даўно няма нікога, апроч Адамава- Імартала, якога я не спадзяюся ўбачыць. Ён не з’явіўся, калі мне споўнілася сто дзесяць гадоў, - гэта нонсэнс, маветон або алагізм, як заўгодна. Значыць, ён усё ж перайшоў на іншы ўзровень жыцця. Зрэшты, пра гэта, як і пра мой узрост, ведаем толькі мы.
З год таму па тэлеплаце (так пагардліва называюць тэлевізар) я ўбачыў Відю: ён цяпер адзін з босаў фонда Сорасаўскіх прэмій. Гэта і ёсць твой “вышэйшы” ўзровень, Вітэрнал? Ці гэта твой клон?
Пасля бачыў, як ён адлятаў у космас. Само сабой, Імартал зноў меў другое прозвішча. Праз некаторы час далі інфармадыю, што адзін з энсураў-раскрадальнікаў Сорас-фонда асуджаны да пажыццёвага зняволення на востраве Мас. Бясспрэчна, што Адамаў- Вітэрнал клануе сабе падобных смяротных і ўладкоўвае іх на ўплывовыя пасады ці робідь вядомымі асобамі. І больш не клапоціцца пра іх. Навошта, не разумею. Магчыма, проста перадае мне прывітанне або нейкую, пакуль незразумелую для мяне, інфармацыю.
Я ўжо разабраўся, што блакіроўка гена старэння пасля дасягнення сталага ўзросту падаўжае жыццё, нават дае рэгенератыўны адкат, але не аднаўляе традыцыйную рэпрадуктыўную функцыю. Значыць, бессмяротныя ствараюць падобных сабе з вялікай колькасці смяротных. Гэта азначае, што і сам Імартал-Адамаў такі ж, як і я, толькі ўзрост яго большы. Магчыма, на некалькі десяткаў ці соцень гадоў.
Напэўна, і мне трэба будзе рыхтаваць пераемніка. Як гэта робідца, пакуль невядома. Што там казаў Адамаў пра атрыбуты - знешнія прыкметы? Магчыма, іх можна ўбачыць толькі ў дзіцячым узросце. Рэбусы-шарады. Ну, нічога, час у мяне ёсць.
Каб не забыцца - пра формулу, па якой цяпер жыву: супадзенне агульнага рытму жыцця з рытмам жыцця ўласнага; пры немагчымасці гармоніі знешняе жыццё ігнаруецца змяненнем яго ўспрымання; паслядоўнасць любых дзеянняў і паступовасць пашырэння або звужэння сфер дзейнасці; пры немагчымасці выканання абставіны, якія ператкаджаюць, лічадца перадумовай для заканамернага чаргавання; выбраная мэта павінна быць вялікай або далёкай, каб выключыць промах ці пагадзіцца на неабавязковасць дасягнення. Зрэшты, такія сентэнцыі непазбежна прыходзяць у любую разумную галаву, калі хвалістае мора мітусні скоўвае лёд мудрасці.
Я харчуюся цяпер сціпла і толькі пару разоў на тыдзень - дастаткова.
120-130
P. P. P. S. Метэарыт не знішчыў чалавецтва, аднак напэўна прынёс нямала бяды майгрынам, пра якіх Адамаў некалі казаў, што іх цывілізацыя жыве ў глыбінях Сусветнага акіяна. Яны, відаць, пакрыўдзіліся на чалавецтва і наслалі на Аўстралію вірус. Вірус смяротны не для ўсіх, таму чалавецтва засяляе пяты кантынент спецыяльна падрыхтаванымі ізгоямі. Здаецца, гэтаксама было напачатку асваення Аўстраліі белай расай.
Майгрыны не могуць самі выйсці з-пад тоўшчы вады, аднак яны здолелі падрыхтаваць іншых марскіх насельнікаў як баявую сілу. Адзначаны сотні выпадкаў патаплення караблёў німбамалюскамі і дзесяткі тысяч - нападу на людзей нома-скатаў. Праўда, пра гэта гаворыцца на навукова-папулярным узроўні. Акулы і дэльфіны ў вайне супраць чалавецтва пакуль не ўдзельнічаюць.
.Учора ў нашым квартале з-за нашэсця на станцыю шаравых маланак прапала энергія. Калі я падымаўся па цёмнай вузкай запыленай лесвіцы аварыйнага ўваходу ў свой бярлог, спатыкнуўся і кулём каціўся цэлы пралёт. Паткоджанняў на сабе, як апрытомнеў, не знайшоў, аднак дагэтуль балідь раструшчанае калена, якое паспела зрасціся, і дзіка ные шыйны пазванок. Значыць, мяне нельга пашкодзіць. Аднак трэба берагчы сябе. Боль - канечне, таксама пачуццё, але пакуль не вельмі прыемнае.
Апошняе: нарадзіў ад ушмы Сейды. Сейда сцвярджала, што дзідёнак толькі яе - ушмам забаронена раджаць. Я без паведамлення ўладам перасяліўся да жанчыны, якую нядаўна кахаў. За тры месяцы, цягам якіх давялося адбіць дзевяць атак на нашае жытло, маё дзідё не вырасла і не развілася розумам, аднак паспела пасталець, састарэць і памерці. Я атрымаў, кажучы па-даўняму, - шок. Сейда ўвесь час паўтарала, што гэта вынік няўдалай стэрылізадыі, якую робяць усім ушмам. Урэшце яна звар’яцела. А я думаю, што Імартал казаў праўду: нам, бессмяротным, немажліва мець дзяцей. Я ўладкаваў яе ў Храм Маці Т эрэзы, у якім сам жыў да мінулага года.