КРАДЗЕЖ З УЗЛОМАМ У ДОМЕ ВIКАРЫЯ
Аб крадзяжы з узломам у доме вiкарыя мы даведалiся галоўным чынам з расказаў самога вiкарыя i яго жонкi. Айпiнгскi клуб праводзiць штогадовыя святкаваннi. Мiсiс Банцiнг раптам прачнулася ў перадсвiтальнай цiшынi з выразным адчуваннем, што дзверы спальнi бразнулi. Спачатку яна вырашыла не будзiць мужа, а села на ложак i прыслухалася. Яна выразна распазнала шлёпанне босых ног, быццам хтосьцi выйшаў з суседняга пакоя i накiраваўся па калiдоры да лесвiцы. Тады яна з вялiкай асцярожнасцю разбудзiла мiстэра Банцiнга. Мiстэр Банцiнг, прачнуўшыся i даведаўшыся ў чым справа, вырашыў не запальваць агню, але, адзеўшы акуляры, капот жонкi i свае купальныя туфлi, выйшаў на пляцоўку. Ён зусiм ясна пачуў валтузню ў сваiм кабiнеце ўнiзе, потым там хтосьцi гучна чхнуў.
Тады ён вярнуўся ў спальню, запасся самай надзейнай зброяй, якая знайшлася, - качаргой i сышоў з лесвiцы, стараючыся рухацца як можна цiшэй. Мiсiс Банцiнг выйшла на пляцоўку.
Было каля чатырох гадзiн. Начны змрок радзеў. У холе ўжо развiднiвалася, але дзверы кабiнета зеўрылi чорнай прорвай. У поўнай цiшынi чутна было толькi слабае рыпенне прыступак пад нагамi мiстэра Банцiнга i лёгкi рух у кабiнеце. Потым штосьцi шчоўкнула, пачулася, як адчынiлася скрынка i зашамацелi паперы. Потым пачулася лаянка, чыркнула запалка, i кабiнет асвяцiўся жоўтым святлом. У гэты час мiстэр Банцiнг быў ужо ў холе i ў прачыненыя дзверы разгледзеў пiсьмовы стол, высунутую скрынку i свечку, што гарэла на стале. Але злодзея ён не ўбачыў. Ён стаяў у холе, не ведаючы, што рабiць, а ззаду яго павольна спускалася з лесвiцы бледная напалоханая мiсiс Банцiнг. Адна акалiчнасць падтрымлiвала мужнасць мiстэра Банцiнга: упэўненасць, што злодзей належыць да лiку мясцовых жыхароў.
Затым яны пачулi звон манет i зразумелi, што злодзей знайшоў грошы, адкладзеныя на гаспадарку, - два фунты дзесяць шылiнгаў паўсавярэнамi. Звон манет iмгненна вывеў мiстэра Банцiнга са стану нерашучасцi. Моцна сцiснуўшы ў руцэ качаргу, ён уварваўся ў кабiнет; мiсiс Банцiнг iшла за iм па пятах.
- Здавайся! - раз'юшана крыкнуў мiстэр Банцiнг i спынiўся ўражаны: у пакоi нiкога не было.
I аднак, без усякага сумнення, хвiлiну назад тут хтосьцi рухаўся. З паўхвiлiны супругi стаялi, разявiўшы раты, потым мiсiс Банцiнг зазiрнула за шырмы, а мiстэр Банцiнг, з тымi ж намерамi, паглядзеў пад стол. Затым мiсiс Банцiнг адгарнула ваконныя фiранкi, а мiстэр Банцiнг агледзеў камiн i пашнарыў у трубе качаргой. Затым мiсiс Банцiнг перарыла карзiну для смецця, а мiстэр Банцiнг адчынiў скрынку з вугалем. Прарабiўшы ўсё гэта, яны спынiлiся i з неўразуменнем утаропiлiся адно на аднаго.
- Я гатовы паклясцiся... - сказаў мiстэр Банцiнг. - А свечка! усклiкнуў ён. - Хто запалiў свечку?
- А скрынка! - сказала мiсiс Банцiнг. - Куды падзелiся грошы?
Яна паспешна пайшла да дзвярэй.
- У жыццi сваiм нiчога падобнага...
У калiдоры хтосьцi гучна чхнуў. Яны выбеглi з пакоя i тут жа пачулi, як стукнулi дзверы, што вялi на кухню.
- Прынясi свечку, - сказаў мiстэр Банцiнг i пайшоў наперад. Абое ясна чулi стук, з якiм паспешлiва адсоўвалiся засовы.
Адкрываючы дзверы на кухню, мiстэр Банцiнг убачыў, што дзверы на вулiцу адчыняюцца, i ў слабым ранiшнiм святле мiльганула цёмная зелянiна сада. Але ён запэўнiвае, што ў дзверы нiхто не выйшаў. Яны адчынiлiся, пабылi адчыненымi, потым са стукам зачынiлiся. Полымя свечкi, якую несла мiсiс Банцiнг, замiгала i ўспыхнула ярчэй. Прайшла хвiлiна цi некалькi больш, перш, чым яны ўвайшлi на кухню.
Там нiкога не было. Яны зноў зачынiлi на засоў уваходныя дзверы, старанна абшукалi кухню, чулан, кладовую i, нарэшце, спусцiлiся ў склеп. Але, нягледзячы на самыя пiльныя пошукi, яны нiчога не выявiлi.
Ранiца застала вiкарыя i яго жонку ў вельмi дзiўным убраннi; яны ўсё яшчэ сядзелi на нiжнiм паверсе свайго домiка пры непатрэбным ужо святле дагараючай свечкi i гублялiся ў здагадках.
- У жыццi сваiм нiчога падобнага... - у дваццаты раз раз пачынаў вiкарый.
- Дарагi мой, - перапынiла яго мiсiс Банцiнг, - вось ужо iдзе Сьюзi. Няхай яна пройдзе на кухню, а мы пойдзем хутчэй апранемся.
Раздзел VI
МЭБЛЯ, ЯКАЯ ЎЗ'ЮШЫЛАСЯ
Той жа ранiцай, на досвiтку духава дня, калi нават служанка Мiлi яшчэ спала, мiстэр i мiсiс Хол усталi з ложка i бясшумна спусцiлiся ў склеп. Там у iх была справа зусiм асабiстага характару, якая мела некаторыя адносiны да спецыфiчнай моцы iх пiва.
Не паспелi яны ўвайсцi ў склеп, як мiсiс Хол успомнiла, што забылася ўзяць бутэлечку з сарсапарэллю, якая стаяла ў iх у спальнi. Таму што галоўным знатаком i майстрам справы, якая павiнна адбыцца, была яна, то наверх за бутэлькай адправiўся Хол.
На пляцоўцы лесвiцы ён са здзiўленнем заўважыў, што дзверы ў пакой пастаяльца прыадкрыты. Прайшоўшы ў спальню, ён знайшоў бутэльку на месцы, якое назвала жонка.
Але, вяртаючыся назад у склеп, ён заўважыў, што засаўкi выхадных дзвярэй адсунуты i што дзверы закрыты проста на клямку. Асенены раптоўным натхненнем, ён параўнаў гэтую акалiчнасць з адкрытымi дзвярыма ў пакой пастаяльца i са здагадкамi мiстэра Тэдзi Хенфры. Ён ясна помнiў, што сам трымаў свечку, калi мiсiс Хол засоўвала засаўку на ноч. Ён спынiўся ўражаны; затым, усё яшчэ трымаючы бутэльку ў руцэ, зноў падняўся наверх i пастукаў у дзверы пастаяльца. Адказу не было. Ён зноў пастукаў, затым адчынiў дзверы насцеж i ўвайшоў у пакой.
Усё выявiлася так, як ён i чакаў. Пакой быў пусты i пасцель некранутая. На крэсле i на спiнцы ложка была раскiнута ўся вопратка пастаяльца i яго бiнты; шыракаполы капялюш - i той хвацка тырчэў на слупку ложка. Гэта акалiчнасць падалася надзвычай дзiўнай нават не вельмi кемлiваму Холу, тым больш што iншай вопраткi, наколькi ён ведаў, у пастаяльца не было.
У страшнейшай разгубленасцi, стоячы пасярод пакоя, ён пачуў знiзу, са склепа, голас сваёй жонкi, якi выказваў усе прыкметы моцнага нецярпення.
- Джордж! - крычала яна. - Ты знайшоў, што трэба?
Ён павярнуўся i паспяшаўся ўнiз да жонкi.
- Джэнi! - крыкнуў ён ёй, нагiнаючыся над лесвiцай, што вяла ў склеп. А Хенфры казаў праўду. Кватаранта ў пакоi няма. I парадныя дзверы адчынены.
Спачатку мiсiс Хол не зразумела, пра што ён кажа. Але, уцямiўшы ў чым справа, яна вырашыла сама агледзець пусты пакой. Хол, усё яшчэ з бутэлькай у руцэ, пайшоў наперад.
- Яго самога няма, а вопратка яго тут, - сказаў ён. - Дзе ён бадзяецца без вопраткi? Дзiўна.
Калi яны падымалiся па лесвiцы са склепа, iм абоiм, як потым было ўстаноўлена, падалося, што хтосьцi адчынiў i зноў зачынiў парадныя дзверы; але ж яны бачылi iх зашчэпленымi, таму ў тую хвiлiну яны пра гэта нiчога адзiн аднаму не сказалi. У калiдоры мiсiс Хол апярэдзiла свайго мужа i ўзбегла па лесвiцы першая. У гэты час на лесвiцы хтосьцi чхнуў. Хол, якi адстаў ад сваёй жонкi на шэсць прыступкаў, падумаў, што гэта яна чхнула; яна ж была ўпэўнена, што гэта чхнуў ён. Падняўшыся наверх, яна расчынiла дзверы i стала аглядваць пакой пастаяльца.
- Зроду нiчога падобнага не бачыла! - сказала яна.
У гэты момант ззаду, над самым яе вухам, хтосьцi фыркнуў, яна павярнулася i, да вялiкага яе здзiўлення, убачыла, што Хол стаiць за крокаў дванаццаць ад яе, на верхняй прыступцы лесвiцы. Ён адразу ж падышоў да яе. Яна нахiлiлася i стала абмацваць падушку i бялiзну.
- Халодная, - сказала яна. - Яго няма ўжо з гадзiну, а можа, i больш.
Не паспела яна дагаварыць, як адбылося нешта надзвычай дзiўнае. Пасцельная бялiзна згарнулася ў вузел, якi тут жа пераскочыў цераз спiнку ложка. Здавалася, быццам чыясьцi рука скамячыла коўдру i прасцiны i кiнула на падлогу. Услед за гэтым капялюш незнаёмца саскочыў са свайго месца, зрабiў у паветры дугу i ляпнуў проста ў твар мiсiс Хол. Затым з такой жа хуткасцю паляцела з умывальнiка губка; затым крэсла, нядбайна скiнуўшы з сябе пiнжак i штаны незнаёмца i хiхiкнуўшы сухiм смяшком, вельмi падобным на смех незнаёмца, павярнулася ўсiмi чатырма ножкамi да мiсiс Хол i, нацэлiўшыся iмi, кiнулася на яе. Яна ўсклiкнула i павярнулася да дзвярэй, а ножкi крэсла асцярожна, але рашуча ўперлiся ў яе спiну i выштурхнулi яе разам з Холам з пакоя. Дзверы са стукам зачынiлiся, шчоўкнуў замок. Крэсла i ложак, вiдаць, яшчэ паскакалi трохi, нiбы святкуючы перамогу, i раптам усё сцiхла.
Мiсiс Хол амаль непрытомная павiсла на руках мужа. З вялiкiм намаганнем мiстэру Холу ўдалося з дапамогай Мiлi, якая паспела прачнуцца ад крыку i шуму, знесцi яе ўнiз i даць ёй заспакаяльных кропель.
- Гэта духi, - сказала мiсiс Хол, нарэшце апрытомнеўшы. - Я ведаю, гэта духi. Я чытала пра iх у газетах. Сталы i крэслы пачынаюць скакаць i танчыць...
- Выпi яшчэ крышку, Джэнi, - перапынiў Хол, - гэта падмацуе цябе.
- Зачынi дзверы, - сказала мiсiс Хол, - i не пускай яго больш. Я ўвесь час падазравала... Як гэта я не здагадалася! Вачэй не вiдаць, галава забiнтаваная, i ў царкву па нядзелях не ходзiць. А колькi бутэлек... Для чаго прыстойнаму чалавеку столькi бутэлек! Ён напусцiў духаў у мэблю... Мая мiлая старая мэбля! У гэтым самым крэсле любiла сядзець мая дарагая матушка, калi я была яшчэ маленькай дзяўчынкай. I падумайце, яно паднялося цяпер супраць мяне...
- Выпi яшчэ кропель, Джэнi, - сказаў Хол, - у цябе нервы зусiм расстроены.
Было ўжо пяць гадзiн, залатыя промнi ранiшняга сонца залiвалi вулiцу. Супругi паслалi Мiлi разбудзiць мiстэра Сэндзi Ўоджарса, каваля, якi жыў насупраць.
- Гаспадар вам кланяецца, - паведамiла яму Мiлi. - I ў нас штосьцi здарылася з мэбляй, яна зусiм раз'юшылася. Можа, вы зойдзеце, паглядзiце?
Мiстэр Уоджэрс быў чалавек вельмi дасведчаны i разумны. Ён аднёсся з найвялiкшай сур'ёзнасцю да просьбы Мiлi.
- Гэта вядзьмарства, галавой ручаюся, - сказаў ён. - Такому пастаяльцу толькi капытоў не хапае.
Ён прыйшоў моцна заклапочаны. Мiстэр i мiсiс Хол жадалi было падняцца з iм наверх, але ён, мусiць, з гэтым не спяшаўся i лiчыў за лепшае працягваць размову ў калiдоры. З тытунёвай крамы Хакстэрса выйшаў прыказчык i пачаў адчыняць аканiцы. Яго запрасiлi прыняць удзел у абмеркаваннi здарэння. За iм праз некалькi хвiлiн падышоў, вядома, i сам мiстэр Хакстэрс. Англасаксонскi парламенцкi дух выявiўся тут поўнасцю: гаварылi многа, але за справу не бралiся.
- Установiм спачатку факты, - настойваў мiстэр Сэндзi Ўоджэрс. Абмяркуем, цi будзе правiльна з нашага боку ўзламаць дзверы яго пакоя. Замкнутыя дзверы заўсёды можна ўзламаць, але раз дзверы ўзломаны, iх ужо не зробiш няўзломанымi.
Але раптам, да ўсеагульнага здзiўлення, дзверы пакоя пастаяльца адчынiлiся самi, i, зiрнуўшы наверх, яны ўбачылi захутаную фiгуру незнаёмца; ён спускаўся па лесвiцы i пiльна глядзеў на iх злавесным позiркам сваiх незвычайных шкляных вачэй. Павольна, драўлянай паходкай ён спусцiўся з лесвiцы, прайшоў калiдор i спынiўся.
- Глядзiце, - сказаў ён, выцягнуўшы палец у пальчатцы.