15158.fb2
Астроўскі Радаслаў (1887–1976) — палітычны дзеяч, прэзідэнт Беларускай Цэнтральнай Рады (абвешчаная ў 1943 г. у Менску).
Адамовіч Антон (1909–1998) — беларускі пісьменнік, гісторык і літаратуразнавец; пасля Друнгой сусветнай вайны жыў у Заходняй Нямеччыне і ЗША.
Салавей Алесь (сапр. Радзюк Альфрэд; 1922–1978) — паэт і перакладчык; падчас Другой сусветнай вайны жыў у Рызе, працаваў у рэдакцыі часопіса “Новы шлях”. З 1949 г. жыў у Аўстраліі.
Язэп Балай — рэлігійны праваслаўны дзеяч, протаіерэй, удзельнік Аўтакефальнага сабора Беларускай праваслаўнай царквы (1942); прытрымліваўся русафільскіх пазіцый.
Entlausugschein (ням.) — пасведчанне пра дэзінсекцыю.
Ordnung (ням.) — парадак.
HerausrussischesSchwein (ням.) — прэч, расійская свіння.
Сяднёў Масей (1913–2001) — беларускі паэт, празаік, эсэіст, перакладчык. З 1944 г. — на эміграцыі, жыў у Нямеччыне, потым у ЗША.
Мірановіч Пётра (1902–1990) — мастак і грамадскі дзеяч; з 1944 г. жыў у Аўстрыі, пазней у ЗША.
Найдзюк Язэп (1909–1984) — дзеяч беларускага нацыянальнага руху ў Заходняй Беларусі, рэдактар часопіса «Шлях моладзі». У 1943 г. выдаў у акупаваным Менску падручнік па гісторыі «Беларусь учора і сяння». З 1944 г. жыў у Польшчы пад прозвішчам Александровіч.
Ярэміч Фабіян (1891—1958) — палітычны і грамадскі дзеяч; падчас Другой сусветнай вайны працаваў бургамістрам Барысава. Быў арыштаваны НКУС і асуджаны. Пасля вызвалення ў 1956 г. жыў у Вільні.
Падрочваць (дыял.) — пацвельваць, дражніць.
Heimat (ням.) — радзіма.
Станкевіч Адам (1891–1949) — рэлігійны і палітычны дзеяч, гісторык і публіцыст; загінуў у Гулагу.
Лукішскі пляц, дзе авеяла нас духам мужнасці Кастусёвай…–на віленскай плошчы Лукішкі 22 сакавіка 1864 г. быў пакараны смерцю Кастусь Каліноўскі.
Мураўёў Міхаіл Мікалаевіч (1796–1866) — дзяржаўны дзеяч Расіі, душыцель беларускага нацыянальна-вызвольнага руху, за жорсткасць празваны «Вешальнікам».
Ляцкі Яўген Аляксандравіч (1868–1942) — гісторык расійскай літаратуры, даследчык беларускага фальклору. Пасля кастрычніцкага перавароту жыў у Празе, выкладаў у Карлавым універсітэце; пахаваны на Альшанскіх могілках.
Меражкоўскі Дзмітрый Сяргеевіч (1866–1941) — расійскі пісьменнік.
Тэфі (сапр. Лахвіцкая Міра; 1872–1952) — расійская пісьменніца.
Гіпіус Зінаіда Мікалаеўна (1869–1945) — расійская пісьменніца.
Блок Аляксандр Аляксандравіч (1880–1921) — расійскі паэт.
Мінкевіч Мікалай (1909—1980) грамадскі дзеяч, падчас Другой сусветнай вайны працаваў дырэктарам Беларускай медычнай школы ў Баранавічах, быў асабістым лекарам Р. Астроўскага; з 1944 г. жыў на эміграцыі (у Аргентыне і ЗША).
NurfürDeutsche (ням.) — толькі для немцаў.
Олесь Аляксандр (сапр. Кандыба; 1878–1944) — украінскі паэт.
Абрамава Надзея (Тэадаровіч; 1907–1979) — загадчыца жаночага аддзела Саюза беларускай моладзі, уваходзіла ў кіраўніцтва БЦР падчас правядзення Другога Усебеларускага кангрэса ў Менску (1944); пасля Другой сусветнай вайны жыла ў Заходняй Нямеччыне.
Станкевіч Янка (1891–1976) — мовазнавец, гісторык, педагог. Аўтар «Беларуска-расійскага (Вялікалітоўска-расійскага) слоўніка» (Нью-Ёрк, 1990).
«Рагнеда» — паэма Л. Геніюш, надрукаваная ў газеце «Раніца» за 30 траўня і 20 чэрвеня 1941 г.
Ізяслаў Уладзіміравіч (?–1001) — князь полацкі (988–1001), сын Уладзіміра Святаславіча і Рагнеды Рагвалодаўны. З яго імем звязана аднаўленне полацкай княжацкай дынастыі Рагвалодавічаў і палітычнай самастойнасці Полацкага княства.
РОА — Руская вызваленчая (освободительная) армія, створаная немцамі з рускіх палонных падчас Другой сусветнай вайны.
Кітабы (Аль-Кітабы) — кнігі, напісаныя на беларускай мове арабскім пісьмом. Ствараліся з XVI ст. татарамі, што жылі на Беларусі.
Hakenkreuz (ням.) — свастыка.
Галасіцца (ад польск.) — паведаміць.
Сценнік Пётра (1914–?) — настаўнік, кіраўнік Саюза беларускай моладзі на Вілейшчыне; жыў у Празе, дзе быў арыштаваны і вывезены ў СССР. Далейшы лёс невядомы.
Трэба было захварэць дачцэ Мікулічаў…– магчыма, маецца на ўвазе сям’я Пятра Мікуліча (1922—1981), грамадскага дзеяча, музыказнаўца; з 1948 г. жыў у Аўстраліі.
Кучар Алесь (сапр. Евелевіч Айзік; 1910–1996) — крытык, драматург; у 1930-я гг. ацэньваў беларускую літаратуру з вульгарызатарскіх пазіцыяў.
Саюз беларускай моладзі (СБМ) — моладзевая антысавецкая грамадская арганізацыя на Беларусі (1943–1945), падпарадкоўвалася БЦР.
Дзюма Аляксандр (Дзюма-бацька; 1802–1870) — французскі пісьменнік.
Мы тут як на тым востраве Іф…– на востраве Іф у Міжземным моры (паблізу Марселя) была турма для асабліва небяспечных дзяржаўных злачынцаў.
Hitlerjugend (ням.) — фашысцкая моладзевая арганізацыя ў Нямеччыне (1926–1945).
Фірлінгер Здэнек (1921–1976) — чэхаславацкі дыпламат i палітык, падчас Другой сусветнай вайны памочнiк прэзiдэнта Чэхаславакii Э. Бэнэша. Лiдэр чэшскай сацыял-дэмакратычнай партыi, далучыў яе да КПЧ, супрацоўнiчаў з саветамi.
Гусоўскі Мікола (1470–80-я — пасля 1533) — беларускі паэт-гуманіст і асветнік эпохі Адраджэння, прадстаўнік новалацінскай усходнееўрапейскай школы.
Джугашвілі — сапраўднае прозвішча І. Сталіна.
Jaskinia (польск.) — пячора.
Сазава — рака ў Чэхіі, прыток Влтавы.
Шпiндлерув Млын — курортны горад у Судэтах, горным масiве на мяжы Чэхіі, Польшчы і Нямеччыны.
Тата загінуў у гродзенскай турме...– бацька паэткі Антон Міклашэвіч быў асуджаны на пяць гадоў лагеру і вывезены на ўсход Расіі.
Ціса Ёзаф (1887–1947) — славацкi каталiцкi святар i палiтычны дзеяч, прэзiдэнт Славакii (1939–1945), абвешчанай пры падтрымцы А. Гiтлера; пасля вайны асуджаны да пакарання смерцю.
Далі нам чэшскае грамадзянства...– Янка і Ларыса Геніюшы атрымалі чэшскае грамадзянства 27 ліпеня 1947 г.
Аляхновіч Францішак (1883–1944) — тэатральны дзеяч, драматург, аўтар кнігі «У капцюрох ГПУ» (1937). У 1942–1944 гг. рэдагаваў тыднёвік «Беларускі голас». Забіты невядомымі на ўласнай кватэры ў Вільні.