Чортаў Бацька. Люблю Беларусь.
1-шы прахожы. Цаплін прыехаў у тэатр к пачатку трэцяга акта. (Ідзе далей.)
Чортаў Бацька. Перадам... Тут ужо на вуліцы п’яны не паспіш, як у нас у вёсцы.
2-гі прахожы. Каго любіш?
Чортаў Бацька. Люблю Беларусь.
2-гі прахожы. Ландо не падалі. Значыць, з тэатра пойдзе пешы... Значыць, на вуліцы.
Чортаў Бацька. Паглядзім.
Пайшоў 2-гі прахожы.
На вуліцы тую чаплю лавіць, вядо-ома, куды б лепей было.
Падыходзіць Караліна.
Караліна. Што чуваць, Чортаў Бацька?
Чортаў Бацька. Загадана, каб перадала, што палкоўнік той у тэатр спазніўся – грошай яму, відаць, не шкада, што пад канец прыязджае. Але прыехаў-такі: уганорыў той тэатр сваёй прысутнасцю... А на баль пойдзе пехатою – для мацыёну і яшчэ таму, што гэтую... ну... ланду яму не падалі.
Караліна. Добра... Зараз пайду перадам.
Набліжаецца Вітаўт Парафіяновіч.
Чортаў Бацька. Паненачка, шляхцюк той ідзе...
Караліна. Бог ты мой. Вось яшчэ.
Вітаўт. Караліна... Пастой...
Караліна. Я спяшаюся, Вітаўт, слова гонару, вельмі спяшаюся.
Вітаўт. Два дні ты... спяшаешся. А ты ж ведаеш, што ўжо год...
Караліна. Я сапраўды спяшаюся.
Вітаўт (з глыбокай узрушанасцю, амаль груба). Гэтыя твае крокі... могуць каштаваць жыцця. Чуеш? Аддай мне пяць хвілін. Нічога, пачакаюць.
Караліна. Я слухаю цябе, Вітаўт .
Вітаўт. Слухай, дзяўчынка. Я стаяў на фарпосце, і зямля мая была за мной. Ты была за мной. I калі я хаця трошкі хацеў жыць у тыя страшныя часы – я хацеў гэтага таму, што была ты.
Караліна. Вітаўт, мілы, ты ведаеш: гэта ўсё дарэмна.
Вітаўт. Я ведаю. Але пасля майго вяртання ты горшая са мной.
Караліна. Не. Мне шкада цябе, Вітаўт.
Вітаўт. Сябры сталі горшыя са мной. I ты... Я разумею вас.
Караліна. Не.
Вітаўт. Але я ішоў бараніць цябе. I не мая віна, што яны задушылі нас сілай.
Караліна (ціха). Ты не ведаў, што яны мацнейшыя? Нашто тады ішоў у паўстанне?
Паўза. Падыходзіць Каліноўскі ў чорным плашчы.
Вітаўт. Ты не спяшаешся?
Караліна. Мне цяпер няма куды спяшацца.
Крутнуўся, усё хутчэй і хутчэй пайшоў у цемру Вітаўт.
Кастусь...
Кастусь. Што чуваць?
Караліна. Ён у тэатры. Да губернатарскага палаца пойдзе пешшу.
Кастусь. Значыць – па дарозе будзем браць. Пархвен, папярэдзь Марцявічуса.
Пархвен зусім быў сабраўся ісці, але тут з’яўляецца 1-шы прахожы.
1-шы прахожы. Люблю Беларусь...
Кастусь. Узаемна...
1-шы прахожы. Выйшлі з тэатра. Ён ідзе не адзін. З ім Мураўёў, дэ Салье, яшчэ людзі. Яны ідуць пад аховай салдат...
Чортаў Бацька. Гэ-эх... Сарвалася.
Паўза.
Кастусь. Не... На вуліцы яго вартуюць салдаты...
Чортаў Бацька. Ну.
Кастусь. Але ж на бале яны, пэўна, не будуць яго вартаваць... Уявіце сабе, кружыцца ў вальсе Цаплін, а вакол вальсуюць шэсць салдат... З прымкнёнымі штыкамі...
Караліна (у нейкім дзіўным, пакутным лікаванні). І гэта азначае?..
Кастусь. I гэта азначае, што мы выкрадзем яго на балі. (Ляпнуў Чортавага Бацьку па плячы.) Бяжы да Марцявічуса. Хай ідзе туды. Скажы – баль... (Да прахожага.) Ты – апрануты. Бяры другога і ідзі на дапамогу жмудзіну... Караліна...