— Ну, уставай! Ну! — Селім тоўк белага вярблюда пяткамі ў калматыя бакі. Але жывёліна толькі раўла, злосна ўскідваючы галаву.
Зусім блізка, за каменем, мільгнула постаць хлопчыка-йарубы. Селім устрывожыўся — яшчэ прылепіцца. Яму не патрэбен ніхто. Селім пагрозліва патрос кап'ём. Потым ударыў ім вярблюда. Той зароў мацней, завылі-зараўлі і астатнія жывёліны. Можа, яшчэ хто з малых трывожыў іх? Селім спалохаўся. Што было сілы ён біў і біў белага вярблюда. Той прыўзняў пляскаты зад, а потым так гахнуўся на пясок, што Селім ледзь утрымаўся паміж гарбоў. Вось-вось маглі з'явіцца караваншчыкі, і Селім парнуў вярблюда кап'ём не шкадуючы. Раптам той раз'юшана ўскочыў і з ровам закруціўся на месцы. Селім выпусціў кап'ё і ўчапіўся ў мяккі горб. З адчаем замалаціў пяткамі па баках. Белы рушыў наперад. Шалёны вецер падганяў яго, і вярблюд памчаў па схіле прэч ад стаянкі, у самае пекла ўскаламучанай пустыні. Селіму падалося, што ён пачуў крык перасцярогі. Потым бабахнуў стрэл. Сціснуўшы зубы, Селім лупіў і лупіў вярблюду пяткамі ў бакі, хоць цяпер яго і так несла віхурай, каб і хацеў, не змог бы спыніцца.
«Нарэшце пясчаная бура прымусіла мяне выканаць сяброўскі абавязак, напісаць вам абяцанае пісьмо з пустыні». Добыш напісаў гэтыя радкі доктару Кійку і прыслухаўся да посвісту ветру за акенцам. Было падобна на зімовую завіруху на радзіме. Таму ён напісаў: «Сяджу каля кандыцыянера, а ўспамінаю нашу зіму, калі, бывала, прыбяжыш з вуліцы і, адубелы ад сцюжы, хутчэй працягваеш рукі да грубкі. Зараз у нас усе цягнуцца да кандыцыянера, як у маразы да печы. Галава ад гарачыні як чыгунная. Нездарма мае вучні — два ўвішных хлапчукі, пра якіх вы ведаеце, — сёння з цяжкасцю рашалі арыфметычныя задачкі, хаця звычайна спасцігаюць матэрыял проста выдатна. Хачу прыахвоціць да заняткаў і аднаго маладога тутэйшага жыхара — Амаму…»
— Пішаш? — у вагончык зазірнуў бурыльны майстар Юсуф-задэ. — А дзе твой напарнік, Вахрашчын?
— Павінен быць каля электрастанцыі.
— Там толькі яго стажор, Амама. — Юсуф-задэ расшпіліў апранутую на голае цела рабочую куртку і амаль удотык прысунуўся да кандыцыянера. Твар яго быў змарнелы.
— Што ў цябе там здарылася, Эльмар? — спытаў Добыш.
— А, — хмыкнуў той, — тэхніка ваша падвяла. Ганялі-ганялі рухавік, каб завесці.— Бурыльшчык працёр пачырванелыя вочы. — Яшчэ крыху — і пасадзім акумулятар. Дзе Вахрашчын?
— А як свідравіна? — устрывожыўся Добыш.
— Што свідравіна? — Юсуф-задэ схапіў графін, лінуў у жменю жоўтай вады і, сапучы, прамыў вочы. — Можа, цябе цікавіць, ці здабылі мы, нарэшце, ваду? Карнееву проста патрабаваць — давай, давай. А матор, ён — несвядомы, яму рэжым трэба.
— Ну, Вахрашчын за ім сачыў, як салдат за ўласнай зброяй, — сказаў Добыш. — Дык што цяпер будзе са свідравінай? Дзе бурыльны снарад, на паверхні?
— Каб жа! — усклікнуў бурыльны майстар. — Толькі на самую глыбіню завінцілі, а тут — на табе! Матор — фырк-пырк і заглух. Цяпер электраматорам ганяем уніз-уверх прамыўку, каб не заціснула пародай бурыльнае долата. Так што глядзіце — калі і электрастанцыя стане, усё начынне застанецца ў нетрах Сахары. Занава давядзецца бурыць, на новым месцы. Толькі вось чым і за чый кошт?
— Не думаю, каб з маторам нешта сур'ёзнае, — Добыш хуценька надзеў робу. — Мы ж яго, як малое дзіцё, даглядалі. Паглядзім, разбяром, калі трэба.
Гарачы вецер з тонкім пяском адразу забіў дыханне. Вочы, хоць і былі шчыльна прыкрыты акулярамі, пачало рэзаць. Добыш з хваляваннем прыслухаўся да работы рухавіка электрастанцыі: здалося, што той працаваў з залішняй напружанасцю. Матору таксама цяпер было нялёгка.
Зазірне спачатку на электрастанцыю.
У палатцы каля пульта кіравання Добыш убачыў аднаго Амаму, хаця побач павінен быў стаяць і Вахрашчын. Стажор сачыў за стрэлкамі прыбораў з недаверам, спалохана. Тэхніка яму пакуль што давалася цяжкавата.
— А дзе ж механік?
Амама на момант апусціў галаву і прамармытаў нешта пра аазіс. Аказваецца, механіка туды запрасілі нейкія знаёмыя. Ён вернецца праз гадзіну.
— Зараз я пабуду тут, — прыняў рашэнне Добыш, — а ты схадзі па Сідкі. Падзяжурыце пакуль удвух.
Амама спахмурнеў. Яго цёмная жылаватая рука ўчапілася ў полаг, які закрываў уваход у палатку.
— Так трэба, задзіг, — мякка прамовіў Добыш, схамянуўшыся, што незнарок мог пакрыўдзіць Амаму. — Ты ж ведаеш, сапсаваўся матор бурыльнай устаноўкі, трэба тэрмінова разбіраць і шукаць прычыну. Так што цяпер уся надзея на электрастанцыю.
— Я ведаю. — Амама пераступіў босымі нагамі і шумна ўцягнуў шырокімі ноздрамі гарачае паветра. — Лепш без Сідкі.
— Так трэба па інструкцыі, Амама, — як мага лагодна прамовіў Добыш. — Парадак такі ў механікаў.
— Я хутка. — Амама апусціў рукі, потым зноў сагнуў іх, быццам збіраўся займацца боксам. — Сейід Вахрашчын таксама хутка прыйдзе.
Амама выйшаў з палаткі. Добыш праверыў масла і, сочачы за прыборамі, прыбавіў, а потым паменшыў колькасць абаротаў, каб упэўніцца, што хоць рухавік электрастанцыі працуе надзейна. І чаму такое здарылася з маторам буравой устаноўкі, калі пачалася пясчаная бура? Яны ж з Вахрашчыным толькі тры дні таму правяралі матор. Як толькі сіноптыкі перадалі, што магчыма пясчаная бура, усё праверылі і накрылі брызентам. Два дні, як дзьме, а здаецца, што вельмі даўно. Усё цела як з чыгуну. Руку нават цяжка падняць. Дык дзіва што бурыльшчыкі не змаглі выкруціць з нетраў бурыльны снарад уручную. Каб хоць не такая глыбіня…
Пра тое ж Добыш думаў, правяраючы рухавік бурыльнай устаноўкі. Бурыльны майстар недаверліва сачыў за дзеяннямі механіка.
— Ды тут не глядзі,— прамовіў ён, — я сам спачатку вырашыў, што адтуліну ў накрыўцы пылам забіла.
— А раптам у мяне лепей атрымаецца. — Добыш старанна ачысціў анучкай паветразабіральнік у паліўным баку. — Уключы матор!
Юсуф-задэ таргануў старцёр. Аднак матор толькі пыхнуў раз-другі і замоўк. Буравы майстар зноў запусціў старцёр — той жа вынік. Юсуф-задэ апусціўся на пясок.
— Дарэмна толькі акумулятар прыканчваем, — прамовіў ён. — Фу, нават у галаве загуло.
— Будзем разбіраць матор, — вырашыў Добыш. — Адпачніце пакуль. Думаю, гадзіны дзве правалэндаемся.
Але яны нядоўга былі ўдвух. Мінут праз пятнаццаць уварваўся задыханы Вахрашчын. За ім адразу ж — Сідкі, які паведаміў, што ля пульта электрастанцыі Амама можа падзяжурыць і адзін. У выпадку чаго тут жа блізка. А яму, Сідкі, таксама рупіць чым-небудзь памагчы таварышам Вахрашчыну і Добышу.
А праз колькі часу прыйшоў і Акліль — прынёс тэрмасы з чаем, які прыгатаваў повар Мулуд. І таксама застаўся — увішна падаваў інструменты, праціраў анучкаю дэталі, калі пачалі разбіраць рухавік. Ён дзівіўся: чаму гэта Сідкі так старанна памагае?
— Калі ў азісе даведаюцца, што ў нас дрэнна працуе тэхніка, дык зусім нам перастануць давяраць, — прамовіў Вахрашчын, спрытна арудуючы адвёрткай. — Там і зараз той-сёй лічыць: французы працуюць больш надзейна.
— Чаго ты ходзіш у той аазіс? — незадаволена адгукнуўся Юсуф-задэ.
— Кантакты з мясцовым насельніцтвам трэба падтрымліваць, — запярэчыў Вахрашчын. — Гэта толькі на карысць справе.
— А дзе гэта французы працуюць лепш за нас? — Юсуф-задэ скінуў куртку. На мускулістых грудзях чырванелі дзве палосы — гэта так стараўся чалавек уручную выкруціць з нетраў свідравальны снарад.
— Яны робяць зараз артэзіянскую свідравіну каля аазіса Бен-Тыус, — сказаў Сідкі, прымаючы з рук Добыша дробныя дэталі рухавіка. — З імі разам працуюць італьянцы.
Тэрмасы з чаем пераходзілі з рук у рукі.
— Ніяк не магу наталіць смагу, — прызнаўся Вахрашчын. — У роце суха, як у муміі.
— А ў мяне ў вушах вішчыць, — адгукнуўся Добыш і таксама пацягнуўся да тэрмаса. — Ты нас ратуеш, Акліль.
— Не ў цябе аднаго вішчыць, — сказаў Юсуф-задэ. — Гэта ж пясок у пустыні. «Песня пяску»… Значыць, вільготнасць паветра блізкая да нулявой.
— А мне здаецца, што пустыня неўпрыкмет і з мяне высмакча ўсю вільгаць, як вурдалак, — сказаў Добыш.
— Гэта табе з непрывычкі. Вось пасядзіш тут, колькі мы, акліматызуешся, — адрэзаў Юсуф-задэ.
— Ага, добра табе казаць. Ты чалавек паўднёвы. У Азербайджане ж таксама летам, мусіць, ад спёкі не прадыхнуць.
— Бывае. — Юсуф-задэ ўздыхнуў, пяшчотна ўсміхнуўся, відаць, успомніў штосьці прыемнае, і моўчкі працёр вочы хусцінкай.
А вочы ў яго зусім чырвоныя, адзначыў Акліль. Але больш, чым за кім, хлопчык назіраў за Сідкі. Матарыст старанна памагаў механікам збіраць рухавік. Нават сам закруціў апошнюю гайку.
Павесялеўшы, Юсуф-задэ ўключыў старцёр. Націснуў яшчэ. Пачуўся выхлап, другі…
— Працуе! — крыкнуў Сідкі. Добыш кінуў на брызент адвёртку.