Тата, гэта нельга цярпець! Пана Скарлоцы проста немагчыма выправіць! — Голас у панны дрыжаў.
— Ну-ну, дачка, супакойся, — здагадаўшыся ў чым справа, адказаў ёй Шадурскі.— Хіба ты не ведаеш пана Скарлоцы? Ён калючы, як дзікабраз.
— Мне боязна за нашага новага госця. Пан Скарлоцы пазавіхаўся ўжо і тут.
Шадурскі незычліва паківаў галавою. Потым, паказаўшы ў бок толькі што зніклага вершніка, звярнуўся да хлопца:
— Гэта дзівак. Даруйце яму, пан Вальдэмар. Ён проста страшэнна закаханы ў маю дачку. Будзьце вышэй за прычэпкі звычайнага раўніўца.
— Здзіўляюся, як ён яшчэ па зямлі ходзіць пры такім характары. — Да Бокі пачало вяртацца супакаенне.
— Ён чатырнаццаць разоў выклікаў мяне на двубой, — прызнаўся Сліва.
— І вы не правучылі яго? — усклікнуў хлопец.
— Ды не, я проста ігнараваў ягоныя выклікі,— шчыра прызнаўся таўсмач. — Жыццё — цудоўная рэч, пагадзіцеся!
— Сорамна, пан Сліва, — адазвалася на гэтыя словы панна Яніна, — вы кожны раз проста баяліся.
— А я лічу, што пан Сліва рабіў як трэба, як разумны чалавек, — разважыў Шадурскі.— Раю і вам, пан Вальдэмар, не рэагаваць на наскокі нашага задзіракі. Яго гарачка гэтак жа хутка мінаецца, як… выкіпае малако.
— Твая літасць, тата, бязмежная, — усё яшчэ злавалася панна. — Пан Скарлоцы — нахаба. І яго даўно трэба было правучыць. Проста сярод нашых суседзяў не знайшлося пакуль што аніводнага сапраўды смелага пана. — Яна нечакана звярнулася да Бокі: — Што ён вам сказаў? Ён пагражаў?
Нашаму герою прыемна было адчуваць турботы гэтых людзей. Ды найбольш прывабнаю была для яго ўвага самой панны. Яму захацелася сказаць ёй што-небудзь ласкавае.
— Ды не, — адказаў ён, — да пагрозы не дайшло. Дзякуй, што паспелі. Здаецца, ён напраўду прыраўнаваў мяне да вас. Гэта было так неспадзявана. Ён накінуўся, як тыгр з пасткі.
— Значыць, у яго былі для гэтага падставы? — не адступала, пыталася панна.
Тут Бока зразумеў, што павінен сказаць праўду, бо можа засмуціць маленькую панну.
— Не ўтаю, — адказаў ён, — я цікаваў за вамі. Зводдаль.
Ён сказаў якраз тое, што і павінен быў сказаць у гэтым выпадку сапраўдны джэнтльмен. Твар у панны зачырванеўся. Колькі імгненняў яны моўчкі глядзелі адзін аднаму ў вочы. Голас Шадурскага прымусіў іх вярнуцца да рэальнасці.
— Нават калі б вы любаваліся адною красою прыроды, — заўважыў гаспадар Асвеі,— ён усё роўна прыраўнаваў бы. У вас, пан Вальдэмар, ёсць адна перавага перад ім: вы малады… Ужо некалькі гадоў ён заляцаецца да маёй дачкі. Але яго залёты не даюць ёй пакуль што анічога, апрача пакутаў.
— Я шкадую галоўным чынам аб тым, што ён адпудзіў ад нас багата добрых сяброў,— засмучана адклікнулася панна.
— Ён добры чалавек, проста гарачы, — заступіўся за Скарлоцы пан Сліва.
— Ён дурань, — упэўнена абвясціла панна.
— Проста недарэка італьянчык, — спрабуючы перавесці ўсё на жарт і падбадзёрыць сяброў, заключыў Шадурскі. Ён раптам папрасіў дачку: — Каб не было канфліктаў, з гэтай хвіліны трымайся бліжэй да пана Вальдэмара. Пабудзь яго анёлам.
Гэтая прапанова ўзрадавала маленькую панну, — яе вочы ўспыхнулі, а на вуснах заззяла ўсмешка…
— Ці чулі? — звярнулася да нашага героя маленькая панна, калі яе бацька і пан Сліва ад'ехаліся. — З гэтай хвіліны я з вамі неразлучная, адным словам, ваш анёлак.
Хлопец не запярэчыў. А калі папраўдзе, то ён быў рады. Дзіўна, але побач з паннаю Янінаю ён адчуваў сябе больш упэўнена.
Яны прышпорылі коней і паехалі далей.
Падзеі да гэтага часу разгортваліся так, што Боку не ўдавалася спакойна памаракаваць: а што ж гэта з ім адбылося? Цяпер вось ён задумаўся. Здаецца, яму нічога не заставалася, як паверыць у тое, што ён нейкім цудам перасяліўся ў двухсотгадовую даўніну. Праўда, паверыць у гэта было не так і проста. На пачатак трэба было супакоіцца, пазбыцца асляпляльнага здзіўлення ад усяго таго, што ён бачыў і чуў. Мо таму ласкавыя словы панны набывалі для яго асаблівы сэнс.
Наперадзе нарэшце завіднеўся Сар'інскі лес. А праз колькі хвілін вершнікі ўжо ехалі па лясной дарозе. Але, відаць, да месца палявання было не надта блізка. Рухаліся цяпер марудней; сабакі блыталіся пад нагамі ў коней, баючыся аддаляцца ў лес.
Прапусціўшы ўсіх наперад, Бока і панна ехалі апошнія. Маленькая панна пазірала на хлопца. Яе здзіўляла тое, як няўклюдна ён трымаецца ў сядле. Бока тым часам старанна выдаваў, што яму ўсё гэта вельмі звыклае. Ён нават спрабаваў усміхацца.
— Вы так дзіўна сядзіце ў сядле, — азвалася панна.
— Дзіўна?.. Чаму вы так кажаце? — запытаўся Бока. Калі б не ваш упэўнены выраз твару, я падумала б, што вы ўвогуле навічок у гіпіцы1. У вашай паставе залішне наструненасці. Хто навучыў вас гэтак ездзіць? Няўжо ў вас там, у Берберыі, усе так ездзяць?
— Не адмаўляюся, вы блізкія да самой праўды.
— Як гэта?
Бока асмялеў. Ён ведаў, што смелая імправізацыя больш падобная на праўду, чым млявая ісціна.
Справа ў тым, — пачаў ён, — што ў нас любяць ездзіць пераважна… у экіпажах, ездзіць конна зрабілася нямодным. У нас — добрыя дарогі, утульныя экіпажы. Навошта, разважаем мы, марнавацца конна ў цвёрдым сядле, калі можна праехацца пад дахам, седзячы ў крэсле!
— Цікава, — ужо без насмешкі, ціха, як рэха, праказала панна. — Вядома ж, у вас невялікая краіна, — разважыла яна, — вы ўпарадкавалі дарогі і ўсё астатняе. — Яна раптам уздыхнула, прамовіла летуценна: — Ах, як я хацела б пабыць там!
— Дзе? — міжволі вырвалася ў яго.
— У вашай Берберыі…
Бока адчуў, што ў яго кружыцца галава ад гэтай двухсэнсоўнай размовы, дзе кожны кажа пра сваё. Аднак адступацца не было куды. Выдаючы ўпэўненасць, ён прамовіў:
— Ну што ж, калі-небудзь вы там абавязкова пабудзеце! Лічыце, панна Яніна, што я запрасіў вас туды.
— Праўда? — поўная радаснай надзеі, усклікнула маленькая панна.
— Так, я запрашаю вас, — паўтарыў хлопец, і сам пачынаючы верыць сваім словам. — Што такое адлегласць паміж двумя краінамі! Нават паміж двумя планетамі! Драбяза!.. Сапраўды, панна, вы абавязкова пабудзеце ў нас!
Тут ён замоўк — падумаў, што ў яго словах ёсць сэнс: калі людзі навучыліся перамяшчацца ў прасторы, то чаму ім у будучым не навучыцца перамяшчацца і ў часе. Чалавек усё можа. Так здавалася яму ў гэтую хвіліну. І ён заспяшаўся выказаць свае думкі:
— Калі мне ўдалося дабрацца да вас, то чаму б і вам калі-небудзь не выправіцца ў такое ж падарожжа да нас.
— Ды я з радасцю! — захоплена выказалася панна. — Гэта было б проста шчасцем!
Яны паглядзелі адзін на аднаго і міжволі ўсміхнуліся. Гэта была іх першая кладачка да ўзаемнай сімпатыі.
Вузкая дарога, па якой яны рухаліся, сям-там была завалена дрэвамі. Зусім нядаўна ў лесе «папрацавала» віхура. Таму вершнікам даводзілася абмінаць завалы. Аднак панну Яніну гэтыя перашкоды нібыта паддражнівалі. Іншы раз яна разганяла свайго каня — і пераскоквала завалы. У адным месцы, пасля чарговага скачка, яна спыніла скакуна і азірнулася. Бока накіраваў сваю кабылу ўкруга. Калі ён наблізіўся, панна сказала:
— Паспрабуйце скокнуць. Вы пазнаёміцеся з рэдкаю і сапраўднаю радасцю — радасцю палёту.