Калі Туманоўскі выходзіў ужо з ляска, ззаду рванулі цішыню матацыклетныя маторы. Матацыклістаў было трое, з пасажырамі на задніх сядзеннях.
Ён не заўважыў, што міжволі прыбавіў ходу.
Праз хвілін сорак Туманоўскі звярнуў на Рудню. Вёска спала. Толькі ў драўляным кароўніку на краі вёскі свяцілася акно. Дзверы будыніны былі адчынены, каровы ляжалі ў загарадзе на двары. Не гарэў над вуліцаю ніводзін ліхтар. Пад месячным святлом густою купаю над хатамі стаялі прысады — старыя раскідзістыя клёны і вязы. Ад іх нават у самую спякоту на вуліцы быў цень і халадок.
Туманоўскі спыніўся перад Кухтавай хатай пад разложыстым клёнам. Злавіў сябе, што не верыць у тое, што не Міхаіл адамкне яму дзверы. Варотцы зашчэпленыя. Прасунуў руку між штыкецін, зайшоў на двор, пастаяў. Пад месячным святлом холадна адсвечвалі шыбы вокан. Усё роўна як хата запуставала. Але пры дарозе стаяла вядро з вадой, карытца. Толькі ля парога Туманоўскі здагадаўся, чаго не хапае, — сабакі. Міхаіл заўсёды трымаў сабаку, і той першы абзываўся, калі хто заходзіў на двор.
Туманоўскі пастукаў ціха, потым мацней, пастаяў, паслухаў. Цішыня панавала такая, што было чутно нават, як адчыніліся дзверы з хаты ў сенцы.
— Вера, адамкні, гэта я, Туманоўскі.
— Ты, Іванка? Шахнула замыкла.
Вера першая вярнулася ў хату, пратупала цераз кухню ў зал і выйшла адтуль да Туманоўскага ўжо ў сукенцы.
Гэта была вясковая старэнькая бабка з цёмным маршчыністым тварам, сівымі валасамі.
— Бач, як састарэла я. Даўно мы не бачыліся.
— Не маладзець, а старэць і далей будзем, — толькі і знайшоўся адказаць Туманоўскі.— Маю тыдні два. Думаю, прыеду, пагасцюю. На Міхаілаву магілу зайду.
— Зараз я табе перакусіць чаго гляну. Ты ж з дарогі.
— Не трэба.
— На газе хутка, ты прысядзь.
Туманоўскі прысеў на табурэтку, выцягнуў ногі. З непрывычкі яны аж гудзелі ад хадзьбы.
Потым Туманоўскі вячэраў, а Вера ціха расказвала яму пра сваё:
— Пчол прадала: няма каму глядзець. Хаджу пакрысе на работу. Карову дзяржу, хоць цяжка, але дзяржу. Думаю, можа, хлопец сюды з арміі вернецца меншы. Хай бы тут аставаўся, не ехаў у гэты горад.
Паслала спаць Вера Туманоўскаму на ложку пры акне. Цела гуло ад стомленасці, халодная бялізна прыемна студзіла яго. Але не засыналася. Замінала цішыня. Ён усміхнуўся, рады гэтай разгадцы, і адразу ж пачаў нібы апускацца ў цёплы малочны туман… Але апусціцца так да канца і не змог, прахапіўся ад утробнага рову на вуліцы, зірнуў у акно: пры месячным святле мільгнулі белыя шлемы. Матацыклісты кучаю праляцелі па вёсцы, падняўшы пылу, як чарада кароў, і маторы доўга былі яшчэ чутны за вёскай у палявой цішыні, нудныя, як цыркулярная піла.
пра здарэнне ў горадзе, якое не мае пакуль што дачынення да Туманоўскага.
Малодшы сяржант Іванчык паволі ішоў па набярэжнай. У гэтым раёне ён апынуўся выпадкова, не па службе. Тут ён хадзіў, калі патруляваў разам з дружыннікамі. Але то была работа. А цяпер ён глядзеў на высаджаны паўз рэчку сквер. За скверам, цераз вуліцу, стаялі новыя дамы, а ў двары ў іх пааставаліся старыя сады, якія прыгожа цвілі вясной.
Раён ціхі, на ўсю вуліцу адзін бар. Публіка збіралася ў яго не тая, што круціцца ля розных там «гадзючнікаў».
Пайсці ў міліцыю Іванчыка ўгаварыў пасля арміі сусед. Ён служыў у ДАІ і пераконваў, што лепшай работы, чым служба ў міліцыі, быць не можа. Ён і дапамог Іванчыку. Пакуль што Іванчык жыў на кватэры ў цёткі, чакаў месца ў інтэрнаце. Пасля строгае ваеннае дысцыпліны ён цешыўся сваёй самастойнасцю, вялікім горадам, які быў для Іванчыка прываблівым і загадкавым.
Калі прызнацца шчыра, то Іванчыка цікавілі і гэтыя гарадскія хлопцы ў туга абцягнутых на сцёгнах джынсах, рослыя, дагледжаныя, якія цэлымі вечарамі маглі сядзець у барах, нібыта гэта была ў іх галоўная работа. І дзяўчаты былі пад іх — гэтакія ж выгледжаныя, з аголенымі рукамі і спінамі. Яны адчувалі сябе гаспадарамі і на міліцэйскі нарад не звярталі ўвагі, толькі злёгку касавурыліся. Прыходзілі і кампаніі дзяўчатак па дзве-тры, сядзелі цэлыя вечары за столікамі, пастрэльваючы вачыма. Да іх падсядалі таксама джынсавыя, але ўжо лысаватыя і таўставатыя, нібы крыху пакамечаныя кавалеры і заказвалі кактэйлі… І хоць розніца ў гадах у паненак і кавалераў была дабраватая, але перад закрыццём бара дзяўчаткі выходзілі разам з новымі кавалерамі пахіхікваючы. Праз некалькі дзяжурстваў Іванчык заўважыў, што дзяўчаткі былі прыкладна адны і тыя ж і што кавалераў яны мянялі даволі лёгка і ўсё пахіхіквалі…
Але найбольш уразіла Іванчыка барменша. Не пажылая, стомленая жанчына, пры якой у бары не адважваліся курыць, не грымела з магнітафона музыка, якая «забівала» залу так, што хоць крычы, як у лесе, а маладая, белавалосая, якую многія проста звалі Валечка. Яна быццам не чула гэтае «Валечкі», зеленаватыя вочы глядзелі спакойна і роўна, крышку скрозь цябе. Толькі маглі варухнуцца вусны, як у царыцы.
Часам яна выходзіла з-за стойкі, і то, здавалася, дзеля таго, каб паказаць сваю царскую паходку. Іванчыка яна запомніла, віталася, калі ён заходзіў у час дзяжурства, але вочы глядзелі паўз яго, не заўважалі, не бачылі.
Адна з дружынніц, якая жыла ў гэтым раёне, пажаноцку раўніва і зайздросна фыркнула:
— Каралева з рыбінымі вачыма! На таксі на работу пад'язджае, дык думае, што каралева.
Дзяўчына была таўставатая, непрыгожая, і ёй, мабыць, таксама хацелася прыязджаць на работу на таксі.
Іванчык не хацеў прызнавацца, што з-за гэтае барменшы ён і зараз, нібыта гуляючы, ідзе да бара. У вымытай адпрасаванай новенькай рубашцы, ён падабаўся сам сабе, калі, выходзячы з дому, зазірнуў у люстра.
У зале ў кутку сядзелі дзве падпітыя красуні і пры іх два цвярозыя хітраватыя кавалеры. У другім канцы залы, дзе былі дзверы ў пасудамыйку, за столікам сядзела беленькая худая дзяўчынка з ярка падфарбаванымі губамі, у светла-ружовай сукенцы, вузенькія шлейкі якой цудам не спаўзалі з плеч. Сукенка ледзь-ледзь прыкрывала маленькія грудзі. З краю сядзеў сярэдняга росту таўсматы малады хлопец з каротка астрыжанай, «вожыкам», галавой, падобны з выгляду на баксёра. Ля дзяўчыны чуць адкінуўся на спінку крэсла малады мужчына з роўнаю лысінай і доўгімі, вычасанымі на вушы і на плечы валасамі, паверх рубашкі вясёлкава ляжалі на плячах падцяжкі. І барменша бачком прысела да гэтага століка, перад ёй таксама стаяў бакал.
Іванчык падышоў да стойкі, Валя толькі раз коратка зірнула на яго, нават не на яго, а некуды вышэй і збоку, як заўсёды, больш нават і вокам не павяла, працягвала гаварыць, потым устала, адчыніла дзверы і хутка была за стойкай, не спыталася, а толькі падняла голаў на Іванчыка. Вочы глядзелі недзе паўз плячо і не бачылі яго. Не, не прывычнае раўнадушша было ў гэтым паглядзе, а пагарда.
Калі не да яго асабіста, то да такіх, як ён, па другі бок стойкі, якая, як барыкада, аддзяляла іх. Іванчык адчуў, што ў грудзях у яго пачынае падымацца злосць.
Злосць не прайшла і пасля таго, як ён сядзеў за сталом, пакрысе адпіваў з бакала шампанскае. Яно было занадта халоднае і не мела смаку. Тоненькае шкло зашарэла ад холаду. Цяпер толькі Іванчык адчуў, што Ў бары душнавата, пахне цыгарэтным дымам, і яму захацелася хутчэй пайсці адсюль.
Валя з-за стойкі раптам наструнілася, яе халодныя зялёныя вочы ажылі. Іванчык перахапіў яе позірк і быццам працягнуў яго на вуліцу — там павольна ехаў, уключыўшы левы паварот, сіні «жыгуль».
Іванчык не заўважыў, што кінулі вока на сінюю машыну і лысы мужчына ў падцяжках, і «баксёр».
Невядома, што павяло Іванчыка, але ён устаў і выйшаў на двор, завярнуў за вугал дома. Машына стала ў двары ля металічнай прадаўгаватай скрынкі, у якой дворнікі звычайна хаваюць свой няхітры рыштунак. На двары ні дзяцей, ні дарослых, прыцемна.
Мужчына якраз адамкнуў скрынку, адкінуў цяжкае вечка і з багажніка адна за адною хутка пераставіў тры вялікія сумкі. Іванчыку здалося, што ён пачуў, як глуха стукнула шкло.
У гэтае ж самае імгненне сяржант улавіў лёгкі шоргат чалавечага кроку ззаду, памкнуўся азірнуцца, але нешта цяжка абрынулася яму на голаў, нібы з даху ўпала цагліна.
Мужчына ля машыны нічога гэтага не заўважыў. Ён замкнуў скрынку, сеў у машыну, матор якой працаваў, і паволі, без агнёў выруліў на вуліцу.
П'янаватыя дзяўчаты не заўважылі, калі выйшаў з залы Іванчык, не звярнулі ўвагі і на «баксёра», і на тое, што пасля таго, як той вярнуўся ў залу і нешта сказаў лысаму, той пачаў падганяць сваю беленькую сяброўку, у якой шлеечкі ўжо ніяк не хацелі трымацца на плячах. Кампанія пакінула бар.
Недзе праз паўгадзіны барменша пазваніла ў міліцыю і паведаміла, што ў двары ляжыць міліцыянер. Яна заўважыла яго пасля таго, як зачыніла бар і ішла дадому.
пра тое, як Туманоўскі пачынае распрацоўваць свае версіі.
Туманоўскі прачнуўся, калі толькі засвятлелася неба. Адчуванне было, што і не засынаў. Стомлена і горача гудзелі ногі. Дзіўна, але за многія тады журналісцкай работы ён не прывык спаць на новым месцы, як гэта ўмеюць людзі, якія часта бываюць у раз'ездах.
Вобмацкам знайшоў на падаконніку акуляры, сеў на ложку, звесіўшы ногі. Гэта была прывычка.
Вера спала яшчэ ў суседнім пакоі. Туманоўскі ўзяў у зубы цыгарэту, але не прыкурыў. Адзеўся і ціха выйшаў на двор.
Рукамыйнік вісеў на плоце, і па саску ў яго капала вада. Туманоўскі злосна паглядзеў на рукамыйнік — мыцца давядзецца халоднай вадой, нікуды не дзенешся, а гэтага ён не любіў. Прыкурыў цыгарэту, прайшоў да варот. Вёска спала, але з нечыйга коміна павявала ўжо гаркавым дымком.
Туманоўскі вярнуўся ў хату, узяў ручнік, збольшага памыўся сапраўды халоднай вадой. Вада, аднак, надала бадзёрасці, і пакуль смактаў другую цыгарэту, ён успомніў, дзеля чаго ехаў сюды і што трэба даказаць упартаму рэдактару. Успамін пра рэдактара надаў бадзёрасці і рашучасці дзейнічаць неадкладна.
Цераз вуліцу, потым па суседскім, зарослым дзядоўнікам і лебядою двары ён пайшоў да выгану. Ён ведаў, што сюдэю на свой агарод хадзіў Міхаіл, і таму прыпінаць бычка ён вёў гэтаю дарогаю, не інакш.
Туманоўскі сам не прыкмеціў, калі перайшоў на прысадзісты бясшумны крок. У брызентавай штармоўцы, турысцкіх чаравіках, ён адчуваў сябе паляўнічым, які ідзе па следзе.