"Por ke ili ne falu en la manojn de la Germanoj."
"Kaj kial vi tion faris tiom malfrue?"
"Neniu povis atendi, ke la Germanoj venos tiom baldaŭ."
"Nu, tio estas vero…" konsentas juĝisto. Sed tuj li demandis denove: "Kaj kial vi ilin pli volonte ne kaŝis? Vi ja povis ilin ie enterigi."
"Neniun kaŝejon mi opiniis sufiĉe sekura," klarigas la akuzato. "Cetere, por Francujo la planoj estis tute senvaloraj, se ili estis rifuzitaj de la ministerio."
"Pro tio vi transdonis ilin tien, kie ili povis havi ian valoron."
"Sinjoro prezidanto, mi protestas kontraŭ tia agado!"
"Mi scias…." prezidanto de la juĝistaro svingas per la mano.
"Viaspecaj homoj ĝenerale volas protesti. Neniun ili perfidis, neniun ili malutilis, pri nenio ili scias — eble vi volas, ke ni kredu la fabelon pri forbruligo de la planoj? Kiamaniere vi povus — kiel la eltrovinto — detrui la verkon, pri kiu vi certe laboris tre longan tempon? Tio ja kontraŭstaras al ĉiuj aksiomoj de la sana racio. Ĉu vi povas tion klarigi?"
"Jes."
"Kiamaniere?"
"Mi ne volis malutili Francujon, se la planoj falus en la malamikajn manojn."
"Kaj ĉu ne per tio, ke vi ilin bruligus, ĉu ne per tio vi ĝin ja malutilus?"
"Ne. Mi konis la tutan procedon parkere."
"Ĉu… Supozante, ke ni kredus je la vero de via aserto: Ĉu vi povus pruvi, ke vi forbruligis vian projekton?"
"Ne."
"Nu, rigardu. Do vi ne havas atestanton?"
"Ne. Efektive — "
Ĉi tie Daŭmal eksilentis, sed la prezidanto lin tuj kuraĝigis: "Daŭrigu, mi petas! Efektive —?"
"Mi havis atestanton, sed li jam ne vivas."
"Memkompreneble," rimarkis glacie la prezidanto. "Gravaj atestantoj ofte ne vivas."
"Mi havis atestanton," persistis aserti Jean Daŭmal. "Mi forbruligis la paperojn post konferenco kun li. Li estis mia kunlaboranto, inĝeniero Marcel Payen."
"Kia estis lia nomo?"
"Marcel Payen. Nobla homo. Honesta, pura karaktero — "
"La juĝistaro ne havas intereson pri viaj personaj impresoj," interrompas Daŭmal — on la prezidanto. "Vi diris, ke la sola atestanto de via faro jam ne vivas. Ĉu vi povas diri al ni, kio okazis al li?"
"Kiam ni kuris el Parizo, li estis mortpafita."
"De kiu?"
"De la germanaj aviadistoj."
"Kiu diris tion al vi?"
"Mi mem tion vidis."
La prezidanto demandis la protokolistojn, ĉu ili ĉion notis. Poste li interrompis la kunsidon, en kiu oni daŭrigos morgaŭ.
La tuta proceso, en kiun estas miksitaj ankoraŭ kelkaj personoj, daŭros ĉirkaŭ ok tagojn.
Ni ne volas antaŭkuri la okazantaĵojn, sed ĉio atestas pri tio, ke Daŭmal vere perfidis la patrujon. Ni ne dubas, ke la juĝistaro ankaŭ en tiu ĉi kazo progresos kun ĉiu necesa severeco. Pro tia perfido de la patrujo ekzistas nur unu speco de puno — la puno de morto. Nur per ekzempla malmoleco ni atingos tion, ke la katastrofo el la jaro 1940, kiam la "kvina kolono" kaŭzis kapitulacon de Francujo, neniam ripetiĝu.
Liberigita patrujo antaŭmetas siajn fakturojn. Kaj estas la tasko de niaj juĝistaroj, klopodi ke tiuj ĉi fakturoj estu pagataj ĝis la lasta cendo." —
Tuj ĉe la unuaj linioj malaperis la senzorga rideto de sur la vizaĝo de la leganta viro. Kaj kiam li finlegis li suprensaltis, la ĉifitan ĵurnalon li ŝovis en la poŝon kaj komencis maltrankvile marŝi tra la parko. Sur lia frunto troviĝis akraj sulkoj. De sur liaj lipoj deglitis duonlaŭtaj vortoj:
"Tio ne estas ebla! Tio ja ne estas ebla!"
Maljunaj homoj, sidantaj sur benketoj, kun intereso observis lian konduton. Ili ne komprenis, kio okazis ĉe tiu juna viro, kiu venis tien antaŭ momento kun ridetanta vizaĝo.
Ili eĉ ne povis tion kompreni. Ili ja ne sciis, ke antaŭ ili promenas — Marcel Payen.
"Tio ne estas ebla!" ripetis denove kaj denove Marcel Payen. "Jean Daŭmal, modelo de la neprofitema patrioto — kaj perfidulo de la patrujo! Kiom malhonorige, humilige, ofende!"
La rememoroj pri la malfeliĉa jaro 1940 en li dolore reviviĝis….
Estis sufoka somera antaŭvespero. Payen kaj Daŭmal sidis en la oficejo. En tiu momento ili ne volonte parolis. La sciigoj el la batalkampoj pikis per sia krudeco. Malvenko de Francujo ŝajnis neevitebla.
"Oni lasis nin hejme kiel gravajn por industrio," interrompis la silenton Daŭmal. "Sed kredu, Payen, centoble pli volonte mi estus sur la fronto."
"Mi komprenas vin, Daŭmal. Sed ni devas kredi, ke ankoraŭ ne estas la fino."
"Mi scias. Sed ĉu estis necese, ke ni falu tiom profunden? Jam de Munĥeno ni falegas en la abismon. Ni falegas kaj kuntiras ankaŭ aliajn. Rememoru nur pri Ĉeĥoslovakujo! Kiel konfide ĝi rigardis nin — kaj kiel ni ĝin trompis! Ĉu estas eble, ke honesta Franco ne ruĝiĝu pro honto?"
Payen levis la ŝultrojn. Estis pli bone ne pensi, ne rememori.
En tiu momento eksonoris telefono. Daŭmal levis la aŭdilon. Estis aŭdeblaj kelkaj raŭkaj vortoj.
"Kion vi diras…?" Daŭmal ne povis kredi. "Kvindek kilometrojn antaŭ Parizo? Tio ja estas — allo! allo!"
Li vokis vane. La voĉo en la telefono silentis.
Payen demande rigardis sian pli maljunan kunulon.