— Eĉ momenton mi ne dubis tion… Sed nun mi staras ĉi tie, kiel Galilei. Ekbatu min! Frakasu min! Bruligu min!.. Tamen la tero moviĝas!
— Vi ne rajtas kompari vin kun honestaj astronomoj, ĉar vi trompis min.
— Tio estas fia kalumnio.
— Se vi ne klarigos tiuj la aferon, mi enpremos vin inter la ŝustreĉilojn, kaj mi puŝos la grandan kverkotablon antaŭ la ŝrankon, ke vi restu interne!
— Galilei estus tolerinta tian procedon kun levita kapo
— Mi postulas klarigon!
— Vi petis min anstatŭigi vin dum unu tago en la legio, kaj vi donis mil frankojn al mi. Ĉu okazis tiel?
— Jes.
— Tial mi aranĝis alimaniere la anstataŭigon, ke vi ne restu sen sekretario — kaj li frapis sur sian bruston. — Ĉar ele mi povas aserti malmodeste, ke mi faris min preskaŭ nemalhavebla. Mi do staris antaŭ la kazernon kaj alparolis la unuan malgajan aspekton havantan sinjoron, kiu videble volis rekturiĝi al la legio. Mi persvadis lin facile, ke li entreprenu vian anstataŭigon, kaj mi donis al li kvincent frankojn. Tiel li povas ĉirkaŭrigardi en la legio sen danĝero, kaj pripensinte sin, morgaŭ li povas eksiĝi, kiam vi deŝanĝos li, sinjroro Goliczer.
Gorĉev ne korektis lin.
— Nun kio estas la situacio, sinjoro Vanek?
— Ke vi havas anstataŭiganton en la legio, vi perdis nek vian sekretarion, kaj restis kvincent frankoj al mi. Aŭ, vi perdis vian sekretarion, ĉar vi ofendis min, kaj senprokraste mi foriros, sed — li finis kun levita kapo — la tero tamen moviĝas! Notu tion bone, sinjoro!
Kaj li eltiris la ŝrankokeston por kunporti sian malnovan jakon, bankostumon, pluvombrelon kaj pompan bovidbruston kun iom da salato el kukumoj.
— Mi ŝatus rebonigi, se mi ofendis vin — diris Gorĉev penteme.
„Eble ĝi ankoraŭ ne estas malfrue”- meditis sinjoro Vanek, kaj li rapide remetis la salaton, ĉar ties suko verŝetiĝis sur lian ŝuon.
— Mi petas pardonon!
— Nu bone. Ankoraŭ ĉi-foje mi restos. Sed notu bone: mi ankoraŭ neniam mensogis.
— Kaj la tero tamen ne moviĝas — diris Gorĉev malgaje — , ĉar nun ĝi krevus sub viaj piedoj!
2
Sekvkan tagon antaŭtagmeze:
— Sinjoro Petroviĉ!
Gorĉev vekiĝis. Lia sekretario staris apud lia lito, ĝisplande en litkovrilo.
Li portis ĝin anstataŭ piĵamo nokte en la ŝranko, kiam li kovris sin per tio de la dekstra flanko ĝis la maldekstra ŝultro, li aspektis tiel, kiel la enpersoniganto de Julius Caesar en usona burleskaĵo.
— Ellitiĝu — li ripetis pacience. — Vi devas anonciĝi en la legio anstataŭ Cortot! Ek!
— Vi estas hirudo…
— Mi estas sinjoro Vanek…
— Diru, Vanek, sinjoro hirudo, kial vi okupiĝas pri mi?
— Mi ne ŝatus, se nia malnova, familiara amikeco finiĝus tiel, ke mi trompiĝos pri vi, sinjoro Zwillinger!
Gorĉev salte leviĝis el la lito, kvazaŭ ĝi estus bruliĝinta sub li.
— Homo! Mi komprenas ĉion, sed tuj klarigu al mi, de kie vi prenis la nomon Zwillinger, ĉar trafos min nervoatako.
— Ne pri tio temas! Mi mem garantiis sinjoron Cortot, rilate vian personon, kiu anstataŭigas vin.
— En ordo. Sed de kie vi prenis la nomon Zwillinger?
— Ĝi estis ŝerco, mi scias bone, ke esence vi nomiĝas Petroviĉ.
— Kaj kiu estas Cortot? Kial li dungiĝis al la legio?
— Por amo al la patrujo. Oni ekzilis lin poreterne el Francio pro krimfaro. Nun li kaŝe revenis kaj dungiĝis al la legio.
— Ĝi estas impona!
Gorĉev rapide vestis sin. Ili ankoraŭ atingis la trajnon, kaj antaŭ la tagmeza sonoriligado ili estis en Marseljo.
Gorĉev etendis sian manon al sinjoro Vanek sur la vojo, kondukanta al la fortikaĵo St. Jean.
— Mi dankas ĉion, kion vi faris por mi.
— Nedankinde. Mi plenumis nur mian devon, sinjoro Petroviĉ. Sendepende de tio, diru al mi viajn komisiojn.
— Mi ne pensas, ke la reglamento de la legio permesus nur unu sekretarion por la senrangaj soldatoj.
— Sed mi estas civilulo, kiun ne koncernas la reglamento.
— Vere kortuŝas min via fideleco. Nun venis en mian kapon, ke mi tamen petus ion de vi, sinjoro Vanek!
— Ordonu pri mi.
— Petu interurban telefonadon al Marseljo.
— Mi povas fari tion — li respondis kaj ekiris.
— Sinjoro Vanek! Haltu! Vi ja nek scias, kion vi devas fari!
— Mi petos interurban teledonadon al Marseljo. Ĉu vi ne tion petis?
— Sed kial vi telefonos al Marseljo,