…La esplorjuĝisto konfesas nur la puran veron
La loĝantoj de la fiŝista haveno atendis silente.
Ankaŭ la amikoj de Prücsök, gvidataj de Patro Korn, kiu elprenis kelkajn sandviĉojn el la akvorezista manĝaĵskatolo por turistoj de film-reĝisoro Bremenana. Iom malproksime, sur benko, kiun intertempe la edzino de la fiŝisto elportis, la esplorjuĝisto sidis, apud li Prücsök. Facila venteto portis kun si la krudan odoron de algoj kaj helikoj, kiujn la malfluso surbordigis.
Apud la fajro kelkaj fiŝistoj, la virino kaj malgranda bebo kaŭris ĉirkaŭ la vaporanta kaldrono.
— Vi, Mervin, estas tre stranga homo, kaj se mi estus via patrino, mi batus vin. Mi mi scias nun jam, ke vi ne estas malbona, vi nur hontas, se tio estas videbla, vi do grumblas ĉiam. Kiel Cigaro, en kies nazon konvenus meti ringon, kaj tiam li estus tia, kiel denaturigita urso.
— Ĉu mi vere memorigas vin tiom al tiu via amiko?…
— Nek li ŝatas, se oni vidas lian korprofundon…
— Hm… Mi estas scivola pri li, kia homo li estas… Li nur transdonu la leteron senprobleme.
— Li estas ege lerta knabo.
— Kiu li estas por vi?
— Li estas tiuspeca homo inter la sklavo kaj persona sekretario. Li batas tiun, kiu ne aĉetas florojn de mi, li blasfemas, li faras aĉeton de vesperfesta kostumo, li interbartadas, eĉ se ne estas bezonate. Li do tamen estas sekretaro, ĉar li jam lavis telerojn anstataŭ mi. Sed tiam li tre grumblis.
La determino de la sekretara ofico estas sufiĉe leĝera en la haveno, Mervin tuj vidis tion.
— Ĉu vi… jam faris tiaĵon, kio estas puninda?
— Absolute nenion. Oni amas min tial, ĉar mi portas manĝaĵon al la knaboj en la prizonon.
Ili silentis. La esplorjuĝisto sciis bone, aŭ senti, ke Prücsök estas infano, senkulpa, honestas knabino, kaj tio faras la legendon ĉirkaŭ ŝi. Ĉar ŝia senpera kontakto kun tiuj tute senmorlaiĝintaj, tipaj krimuloj, kaj kiel la rekulpiĝantaj personoj staris apud ŝin por servi honestas aferon, tio ebligis ekmediti pri multaj, diversaj, nekompreneblaj kaj mistikaj supozoj.
Kio ĝi estis, se ne miraklo?
Moral-kripluloj forĵeras siajn animajn lambastonojn pro la tuŝo de tiu knabino, kaj ili iras kun renaskiĝinta moralo por iom da tempo. Ĉu ne estas ĉi tie en la realo la metaforo el la bibilio en la kunesto de Hümér la Elĵetanta, Aŭrelo la Ĉifona, Schulteis, Riza la Buton-okula kaj de tiu kanabino: mildaj kaprioloj vivos trankvile kaj pace en la proksimo de leonoj?
La esplorjuĝisto kaj la krimulta mondo renkontiĝas en honesta, komuna intenco, mallonge ili sekvas komunan vojon, la antipoloj de la justico kaj peko, ĉar tiu kanbino petas ilin.
Li klare vidas la eraron de la nefarita inspektado de la okazejo, kiu kaŝiĝis antaŭ liaj okuloj en la profunda mallumo tiom longe.
La blinduloj denove vidas.
Kaj Yvone kiomfoje venis en lian kapon hodiaŭ. Tiu funebra strio, kiu dividas meze lian paseon kaj karieron: je viva kaj morta parto.
La malalta ĉielo, kiel la tegmento de teretaĝa domo ŝajnis proksima, kaj la timige simbola realo estis tie: Patro Korn, la apaĉoj, krome onjo Babette, la senmova, sepi-kolora, misforma maljunulinaĉo, rigardanta antaŭ sin, kun la lavpelvo, kun la langvoraj pintoj de sia kaptuko, eble ŝi revadis ĝuste pri tiu maristo, kies gepatrojn ŝi vizitis iam en sia tafta vestaĵo, kiun kelkfoje portas nur la aerbalonoj, kaj ŝi certe ŝovis siajn okulvitrojn kun tenilo apud sian zonon kun batalema movo, kiu pendis de ŝia kolo sur nekredeble dika, ora ĉeno. Kaj la fiŝistoj staris en la arĝentkolora reflektado de la maro, kiuj komecis flustri la legendo…
Ke Decoux estas senkulpa.
— He! Se vi ankoraŭfoje ekmoviĝos, mi mortpafos vin!
Bull la Korno-naza denove staris en la vicon.
— Kial vi eksedziĝis? — demandis Prücsök nur akcesore kaj sen ĉiu transiro. Mervin ankoraŭ al neniu parolis pri sia privata vivo ĝis nun. Li estis ne alproksimigebla, enfermiĝema homo. Kaj nun li ekparolis. Kial ĝuste nun kaj la infano?
— Mia edzino, Yvone, amis alian homon.
Kaj la mutuloj ekparolas.
— De kie vi scias tion? Vi asertis pri mia patro, ke li estas kulpa. Fine evidentiĝos, ke tio ne estas vera. Vi nur intence forgesis la inspektadon la la okazejo, kiel Cigaro ne diras la precizan kvanton de la kornobulkoj.
— Ĉu tiel karekterize mi memorigas vin pri tiu via amiko, ke vi ne povas mencii iun alian kiel ekzemplon?
— Mi ja povus, ĉar ankaŭ Schulteis kutimas trompi la kelnerojn, sed kial lacigi min per diversaj komparoj?
— Nenio esplorenda estas en tio, kiam virino sentas tiel, ke ŝi amas aliulon.
— Tiam vi komprenas absolute nenion. Schulteis, la Ĝemeloj estis kadristo de bildoj, kaj oni kondamnis lian edzinon pro bigamio post dek jara geedzeco. Ŝi jam havis edzon en Ajenos Bujenos, aŭ en Ajresz Bujen… Do, en Usono. Ankaŭ li pensis tion, ke estas nenio esplorinda. Ankaŭ vi estas tia, kiel Schulteis.
— Ĉu vere? Ĉu vi pensas, ke estus pli bone al mi, se vi mencus min en komparo de via amiko, nomata Cigaro?
— Nun la eraro estas tipa. Ĉar vi ne scias, ke la koro de la virino estas ĝuste tia, kiel la maro: ĝi batas trankvile, egalritme, sed neniu vida ties profundon, kaj se je, tiam ve al tiu. Mi esperas, ke ĝi estis tra bela.
— Jes, jes… Ĝi estis tre pitoreska kaj poezia — li respondis distrite. — Sed kiel vi opinias ekzemple pri tio?
Li elprenis foton, ŝiritan je du pecoj el sia dokumentujo. La bildo prezentis la virinon Yvone. Ŝi estis ridetanta, bela virino… Kaj mantelo de viro estis videbla ĉe la rando de la ŝirita papero, nur lia antaŭa brako.
— La virino estas bela. Al kiu apartenas la kubuto?
— Mi neniam ekscios tion. Tiu bildo kuŝis sur la tablo, kiam mi alvenis al la ripozdomo, kaj ŝi jam forvojaĝis. Mallonga letero atendis min, en kiu ŝi skribis:
Li elprenis la leteron kaj donis ĝin al Prücsök.
„Mi adiaŭas porĉiam. Mi devis foriri kun alia viro.
Yvone.”
Leginte kaj redoninte ĝin, Prücsök ŝovis siajn manojn en la poŝojn de la pluvmantelo kaj sidis kuntiriĝinte.
— Kiel forte amis vin tiu virino, kaj kiel forte ŝi amas vin eĉ nun! Ĉar ŝi adiaŭas porĉiam. Nur kio estas tre bela, tio kutimas esti tia, ke oni adiaŭas ĝin eterne, ĉar ĝi doloras porĉiam… Kaj ŝi skribis, ke „ŝi devas foriri”. Ŝi do devis foriri, la kompatindulino. Kion oni devas fari, tion oni ne volonte plenumas.
— Diru… — demandis Mervin nervoze la knabinon. — Kiu vi estas?
— Prücsök — ŝi respondis timeme. — Sed oni nomis min en la lernejo Ploreganta Simio.
— Ĉu vi… parolis kun iru… pri mi?
— Multaj homoj parolis pri vi kun mi, sed mi ne rediros tion.
— Lia ekscelenco staris konsternita.
— Ĉu eblas, ke tiu knabino vidas ĉion tra la lenso de pura koro, pli akre ol la ultra-mikroskopo?…
Prücsök timiĝis pro la stan-kolora vizaĝo de Mervin.
— Bonvolu diri… ĉu mi nun faris ion malbonan?
— Tute ne… Eĉ… Nur parolu plu…
Kaj li frapetis la humidan, malgrandan manon.
— Eĉ tio eblas, ke iu ĉantaĝis vian edzinon — daŭrigis Prücsök. Ankaŭ en la haveno okazas tiaĵo. Eble ŝi korespondis kun grafo, kiel fraŭlino, kaj Verda Rido ŝtelis la dokumentojn… Aŭ eble ŝi faris tion ĝuste por vi. Ĉu tiutempe vi ne havis tian aferon, kiu estis sekreto, kaj se iu hazarde elparolis tion, tiam povis okazi al vi malbono?
— Kio… — li balbutis blanka, kiel la muro. — Kion vi diras?
— Aha! Bonvolu ne pensadi!.. Konfesu nur la puran veron, sinjoro esplorjuĝisto!
La edzino de la fiŝisto balancis la kaldronon, elverŝante la vespermanĝon, kaj la flamoj, liberiĝintaj el sub la kupro, prilumis la suĉinfanon per ruĝa koloro.
Kaj vidalvide, super la oceano brilis miliono da steloj.
— Tiutempe mi havis sekreton — konfesis Mervin. — Sed kiu sciis pri tio, li ne ĉantaĝis min. Oni nomas lin ĉi tie, Ludoviko la Saĝa.
— Ĉu Ludoviko?! Li vere ne ĉantaĝas. Li ja havas nek vestaĵon, kaj kion li portis anstataŭe, li pruntedonis ĝin al mi, ke li restis en nura monoklo, certe nur tial, ĉar neniu bezonas lian monoklon, kaj li vidas nek per tio, ĝi do restis ĉe li.
Mervin distrite frapetis la malgrandan manon de la knabino, kaj Prücsök lasis tion, ĉar Dio scias, kiel ŝi opiniis: ŝi ŝatis tiun serozan homon, kiu kuplas pri nenio, kaj li estas kulpa en ĉio.
— Antaŭ multaj jaroj Gabrone malaperis. Anticipe li trandsonis libron al mi dirante: La kunligo perdis inter la juro kaj vero, kaj se m trovos ĝin, mi revenos. Gardu tiun libron, Mervin. Poste mi aŭdis tion, ke li mortis… Kaj… Estis terura malkorektaĵo: mi eldonis la libron, kiel la mian…
— Vi plagiatis — kapbalancis Prücsök. — Konate. Ĝi estas tiaĵo, kiam Hümér la Elĵetanta kopias leteron el la libro de Zola por Zizi Kenyeres; fine li skribis: elkore skribis ĝin via Elĵetanto. Kaj okazis tiel. La knabino elĵetis lin. Ĉar ŝi divenis iun tagon, ke la spilisto ne estas Frederiko Zolo, aŭ Ervino.
— Emilo.
— Estas tute egale, kiu estis tiu certa Zola, se li malgraŭ lia plej bona volo ne estas indenta kun Hümér la Elĵetanta. Vi do estas ĝuste tia.
— Post la okazintaĵoj nun jam mi jam bedaŭras, ke mi malkonsilis vin kompari min kun via amiko Cigaro.
— Li ne skribas poemojn al la virinoj, sed li batas ilin, kio estas multe pli bona. Ĉar ili timas. Ĉiu skribita verko estas tute mala al tio. Eĉ nun estas malbona, ke ne vi estas Zola. La virino tuj forlasis ankaŭ Hümér la Elĵetantan. Tiamaniere, ke ŝi batis lin je la kapo per sia retikulo, en kiu estas ŝlosiloj, kaj duon kilograma pudrujo kaj diversaj, ĝenaj metal-objektoj.
— Eble vi pravas — meditis Mervin. — Domaĝe, ke mi ne vojaĝis post mian edzinon en Parizon.
— Ankaŭ tie vi preteratentis la inspektadon de la okazejo.
Mervin longe rigardis ien kun sulkigita frunto, kaj lia vizaĝo estis fajroruĝa.
Cefi, la Akvokapa Drato venis kuregante kun ĵurnalo.
— Tiu pavimisto, kiu loĝas ĉe onjo Babette kaj lametas, sendas tiun ĉi ĵurnalon.
Mervin disfaldis la ĵurnalon kaj timiĝinte fiksrigardis la grandegajn, kriantajn literojn.
ONI ATENDAS MOND-SENSACION EN URBO TANGER
Malfermo de la kolonia kongreso! — Kalumnioj de negra reganto kontraŭ Francio! — Surloka radiodissendo estos aŭrore okaze de la festo de la Leviĝanta Suno! — Promesita malkovro. — Oni disvastigas tiajn informojn, ke Francio ekscitas militon!
De nia speciala reportero. Tanger, 9. VIII. La korespondanto de la ĵurnalo Sunday Evening Post ekspodigis skandalan sensacion en sia interjuvo, okaze de la alveno de la reĝo Mambiktu.
La reĝo promesas grandan malkovron okaze de la inaŭgura festo, kiun dissendas ĉiu radiostacio de la mondo je la 4-a horo kaj 45 minutoj aŭrore.
Oni devas urĝe konstati, kiuj estas tiuj, kiujn ŝarĝas la respondeco, ĉu ne iu Makiavelano de la koloniafera administracio faris nekompetentan diplomatian agon?
Se jes, tiel devas okazi grava prirespondigo!
Kaj du kolumoj estis skribitaj en tia stilo!.. Terure! Ĉio estas finita! La sento de la gubernatoro ne eraris. Oni dupigis lin kaj Deboulier-on.
— Montru ĝin.
Prücsök simple forprenis la ĵurnalon de li.
— Kia impertinentaĵo! Kaj kiu estas tiu Makiavelo publika kaj koloniafera direktoro? — kiam ŝi ne ricevis respondon, ŝi diris malpli laŭte — ĉu vi timas, ke oni skoldos vin?… Ĉu vi scias, kion fari? Mensogu, ke mi skribis la leteron, kaj Cigaro faris la aferon tial, ĉar li volis rigardi la ĝeneralan kunsidon de la kolonio senpage… Estus plej saĝe transigi ĉion al Cigaro, li grumblos, sed li havas tian prestiĝon, ke li eltenas multe.
Mervin karesis la knabinon kun distrita movo, poste li skribis sur paperon la jenon:
“Prefekto Lucas tuj sciigu al la gazetaro, krome al la agentejo Havas en urbo Tanger, laŭeble antaŭ la kunsido, ke mi prezentis mian demision. Ordonu, ke oni haltigu la furgonon, veturantan al Tanger, kaj ĝi estu sendita al Casablanca, en la korton de la arestejo de la prokurorejo.”
Fininte tion, li ĉirkaŭrigardis sur la morne kaj silente atendanta, sovaĝaspekta grupo de la amikoj de Prücsök.
— Kiu volas viziti la ĉefkomandejon el vi?
Fariĝis konfuza voĉbruo, kaj la tuta societo formis pli grandan rondon kun panika timo. La sandviĉo haltis ĉe la gorĝo de Patro Korn, kaj kiam ĉesis lia tusado, li diris indignite:
— Mi petas deteni vin laŭeble de tiuj rimarkoj. Ĉio havas limon!
Fine Bubi Kmetter, la blankhara fiŝisto portis la leteron al kapitano Lucas…
Post unu horo sur la stratoj de Tanger aŭdiĝis la laŭta kreigo de la vazetvendistoj, proponantaj eksterordinaran eldonon, radio- kaj telegrafraportoj diskonigis la novaĵon, kaj nervozaj, specialaj reportistoj miskbatalis antaŭ la telefonbudoj por publici la sensacion:
Caro de Afriko demisiis!
…Kaj tiam alvenis la amikoj de Prücsök sur la ŝtelitaj veturiloj, kun freŝe akiritaj, eksteraj vundoj kaj kun dekduo da Adrien-oj.