Mi jam estis dekdu monatojn sur la insulo, kaj mi pripensis, ke estas tempo por mi ĝin esplori por ke mi traserĉu ĝiajn arboretojn, fontojn, kaj riveretojn. Tial mi ekiris kaj returnante alportis kun mi limetojn (malacidajn citronojn) kaj bonegajn vinberojn, grandajn kaj maturajn. Mi pendigis la vinberojn en la sunbrilo, por ke ili sekiĝu, kaj post kelke da tagoj, mi alportis ilin domon, por estonta provizo. La valeto, sur kies deklivoj ili kreskis, estas malvarmeta kaj verda, kaj tra ĝi kuras klara rivereto, kiu donas al la loko tian grandan ĉarmon, ke mi deziris loĝi tie.
Sed ne estas elvido sur la maron de tiu-Д‰i valeto; kontraЕe, miaflanke de la insulo Еќipoj ne povus alproksimiДќi, kiujn mi ne vidus de mia domo; tamen, la verdaj molaj deklivoj Еќajnis tiel dolД‰aj kaj freЕќaj, ke mi tie pasigis multe da mia tempo.
La unua el la tri jaroj, dum kiuj mi kulturis grenon, mi Дќin dissemis tro malfrue; la dua jaro, Дќi defektiДќis pro la senpluveco; sed la tria jaro, la greno bone elkreskis.
Mi eltrovis, ke la leporoj nokte kaj tage loДќis inter Дќi, kontraЕ kio estas nenia helpo krom planti densan plektbarilon Д‰irkaЕ Дќi; kaj tion fari, okupis min pli ol tri semajnojn. Mi mortpafis la leporojn tage, kaj mallumiДќe, Д‰ene mi alligis la hundon al la pordego, por boji la tutan nokton.
Tempete, la greno elkreskis, kaj fine maturiДќis; sed, same kiel antaЕe la leporoj difektis Дќin en la trunketoj, nun la birdoj manДќis Дќin en la spikoj. Je mia pafilbruo, aroj da ili suprenfluДќis; kaj mi komprenis, ke nenia greno estus lasota; tial mi decidis algardi nokte kaj tage. Mi kaЕќiДќis apud la plektbarilo kaj povis vidi, ke la birdoj sidas sur la arboj, kaj observas, poste malsupreniras unu post alia, kiel antaЕe.
Nun ĉiu grajnero da tritiko ŝajnis kvazaŠbulketo da pano. Sed por forigi tiujn-ĉi birdojn. Mia proceduro estis la jena: mi mortpafis tri, kaj pendigis ilin kiel ŝtelistojn por timigi ĉiujn, kiuj venos pro la greno; kaj de tiam, tiel longe kiel la mortigitoj pendis tie, ne alproksimiĝis birdo. Post kiam la greno maturiĝis, mi faris falĉilon el glavo el la ŝipo, kaj havigis mian rikolton.
Malmulto el ni pripensas la koston je kiu bulko estas farata. Kompreneble ne troviĝis tie-ĉi plugilo por turni la teron, nek fosilo por ĝin fosi; tial mi faris unu el ligno; sed tiu baldaŠeluzitiĝis kaj pro manko de rastilo mi uzis branĉon de arbo. Alportinte hejmen la grenon, mi devas draŝi, senrubigi kaj konservi ĝin. Nun mi bezonas muelilon por mueli ĝin, kribrilon por kribri ĝin, kaj fermentilon por fermenti ĝin, por fari panon el ĝi.
Kvankam mi ne havis ilojn, mi faris panon, kaj neniu povas diri, ke mi ĝin ne perlaboris per la svito de mia frunto. Kiam la pluvo endomadis min, mi havis sportegon instruante mian karulan birdon Polo kiel paroli; sed ho! tiel muta estis ĉio ĉirkaŠmi, ke mia propra voĉo ektremigis min.
Nun mi bezonas havigi botelegojn, potojn, kaj telerojn; sed mi ne sciis, kiel ilin fari. Fine, mi eliris por serĉi argilon, kaj tion trovis preskaŠmejlo de mia domo; ja estis ridinda rigardi la strangajn formojn, kiujn mi faris el ĝi. Ĉar, kelkaj el miaj botelegoj kaj potoj estis tro malfortikaj por elporti sian propran pezon, kaj ili disfalis eksteren kaj internen, ĉiumaniere; kaj aliaj, metitaj en la sunradiojn por bakiĝi, fendiĝis pro la varmego de la radioj, Vi povas diveni, kia estis mia ĝojo, kiam mi fine faris poton, kiu eltenis la varmegecon fajran, tiel ke mi povis boli viandon por buljono.
Nun mi devas fari kribrilon por senrubigi la grenon. Mi ne povas uzi kaprajn harojn, Д‰ar mi povas nek plekti nek Еќpini, tial dujare ml kontentigis min per maldika peco da Еќtofo, alportita de la Еќipo. Sed, pisti la grenon Еќtone, mi trovis esti la plej malfacila laboro el Д‰iuj. Por baki la panon, mi bruligis lignon Дќis cindroj, kiujn ml tuj metis sur la fajrujon por Дќin varmegigi, kaj poste la bulkojn por baki kaj tiamaniere, faris panon.
Nun mi konsideras la Еќipboaton kiu kuЕќas sur la sabla altaДµo, kien Дќi puЕќeДќis per la sama ventego, kiu min ankaЕ Дµetis surteron. La boato kuЕќis havante la kilon Д‰ielen, tiel ke mi devis fosi la sablon for de Дќi, kaj Дќin turni stangpere. Tion farinte, mi trovis vane, ne havante la forton por Дќin surmarigi. Tial Д‰io, kion mi povas fari, estis konstrui malpli grandan boaton el ia arbo; kaj mi eltrovis unu, kiu Дќuste taЕgas por tiun fari, kaj kiu kreskis ne malproksime de la marbordo; sed simile al la Еќipboaton, tiun mi ne povis movi.
Kion fari? Mi nun ebenigis kaj glatigis la tutspacon de la boato Дќis la maro, por ke la boato glitiДќu maren; sed tiu plano ne sukcesis; mi decidis provi alian planon; nome, elfosi fosaДµon por konduki la maron al la boato. Tamen, por tion fari, estus necese, ke mi fosu tian grandan profundon, ke la laboro okupus unu viron kelke da jaroj. Kaj tro malfrue mi trovis, ne estas saДќe ellabori projekton antaЕ ol mi unue pripensis la penadon kaj koston.
“Nu do,” mi pensis, “mi devas forlasi la boaton, kaj tial miajn tutajn esperojn pri lasi tiun-ĉi insulon. Sed estas dece, ke mi ankaŠpripensu jene: Mi estas sinjoro de la tuta insulo, efektive reĝo. Mi havas lignon per kiu mi povas konstrui ŝiparon, kaj vin— berojn, se ne grenon, por ĝin ŝarĝi, kvankam mia tuta riĉeco estas nur kelke da ormoneroj.” Por ili mi ne havas ian uzon, kaj volonte estus donanta ilin por kvaronbuŝelo da pizoj kaj iom da inko; la lastnomitan mi pleje bezonis. Sed estas plej bone pripensi pli multe pri tio, kion mi havas, ol pri tio, kion mi ne havas.
Denove, mi provas konstrui boaton, sed mi nun decidis, ke Дќi havu maston; Д‰ar Еќipveloj estos tre utilaj. Mi faris ferdekon je la antaЕa kaj je la posta parto por deteni la maran ЕќaЕmon, keston por nutraДµo, kaj por mia pafilo apogilon kun kovrilo, por Дќin Еќirmi kontaЕ la malsekeco. Pli bone ol Д‰io mi povis surmarigi tiun-Д‰i boaton.
Unue, mi krozadis sur rivereto, sed baldaЕ mi kuraДќiДќis, kaj veturis Д‰irkaЕ mia insulo. Mi kunprenis panon, kukojn, poton da rizo, iom da rumo, duonkapron, du surtutojn, unu por kuЕќejo, la alia por noktЕќirmo. Mi ekveturis je la sesa jaro de mia regado. Orientflanke de la insulo traviДќis granda pinto Еќtonega, kiu staris du mejlojn de la terbordo, kaj sablaДµo etendis sin duonmejle de la Еќtonegoj terborden. Por Д‰irkaЕiri tiun pinton mi devis veturi malproksimen enmaron, kaj tie mi preskaЕ perdis mian vivon.
Tamen, mi fine revenis hejmon. Survoje tien tute lacigita pro la laboroj boataj, mi kuŝiĝis en ombron por ripozigi mian korpon, kaj dormadis. Sed juĝu, se eble, kiel mi ektremis, kiam voĉo min vekas de mia dormo, kaj trifoje elparolas mian nomon! Voĉo en tiu-ĉi sovaĝa loko! Ja vokante min per mia propra nomo! Tiam diris la voĉo, “Kie vi estas? Kie vi estis? Kiel vi venis tien-ĉi?” BaldaŠmi tute komprenis; ĉar, sur la plektbarilo, sidas Polo, parolante vortojn jam lernitajn.
Mi nun serĉis kaprojn, kaj ordigis kaptilojn por ili, kun rizo por allogaĵo. Mi ordigis la kaptilojn nokte, kaj eltrovis, ke ili restadis ordigitaj, sed la allogaĵo foriĝis. Tial mi elpensis novan manieron por kapti ilin, farante puton kaj kovrante ĝin per bastonoj kaj herbo por ĝin kaŝi; tiamaniere mi kaptis maljunan kapron kaj kelke da kapridoj. Sed la maljuna kapro estis multe tro furioza por mi, tial mi ĝin liberigis.
Mi alportis la kapridojn hejmen, kaj malsatigis ilin longatempe, Дќis fine, ili manДќis el mia mano, kaj tute malsovaДќiДќis. Mi ilin enfermis en parko, en kiu troviДќis arboj por Еќirmi ilin kontraЕ la suno. Unue, mia parko havis tri mejlojn Д‰irkaЕe; sed mi pripensis, ke en tia granda spaco, la kapridoj tiom savoДќiДќos, kvazaЕ ili vagus tra la tuta valo, kaj malpli da spaco estus pli bone; tial plektbarilon mi faris kaj tiun planti okupis min tri monatojn.
Manĝante, mia hundo sidis kun mi, kaj sur skabeloj unu kato ĉiuflanke, dum Polo paroladis al ni. Nun, unu vorton aŠdu rilate al la vestaĵo, en kiu mi vojaĝis ĉirkaŠla insulo. Mi multe pensis, kiel mia vestaĵo estus ridinda en la stratoj de mia naskurbo. Mi portis kaprofelan alĉapon havante pendantan vizieron por deteni la sunbrilon kaj la pluvon de mia kolo, kaprofelan veston kies rando tuŝis miajn koksojn, kaj kaprofelon sur miaj kruroj, partojn da felo ĉirkaŠmiaj tibioj, sed ne ŝuojn. El sama materialo mi havis ĉirkaŠmia talio larĝan zonon, kiun mi povis alligi per du ledrimenoj, kaj de ĝi ĉe mia dekstra flanko pendis segilo kaj hakilo, kaj maldekstre, saketo de pafaĵoj. Mia barbo ne tranĉiĝis de kiam mi alvenis. Sed sufiĉe, pri mia ŝajno, ĉar ĉeestis neniu por min vidi.
Mi baldaЕ estis vidonta strangan vidaДµon, kiu estis ЕќanДќonta mian tutan vivon sur la insulo.
Unu tagmezon, promenante sur la marbordo Д‰e parto al mi nekonata, kion jen vidi sur la sablo krom la impreson de homa piedo! Mi sentis, kvazaЕ tenate per katalepsio, kaj ne povis maviДќi de la loko.
BaldaЕ mi ekrigardis Д‰irkaЕ mi, sed ne estas videbla iu. Kion signifas tio? Mi iris tri-aЕ-kvarfoje por Дќin rigardi. Jen estas — la impreso de piedo homa; piedfingroj, kalkano, kaj Д‰iuj partoj de la piedo. Kiel povis Дќi veni tien?
Mia kapo kvazaЕ naДќis pro timo; kaj lasante la lokon, mi iris du aЕ tri paЕќojn, rigardis, kaj plu, same. Mi timemiДќis je la Еќtipo de maljuna arbo, kaj kuris domon, kvazaЕ por mia vivo. Kiamaniere povis io homforma alveni al tiu-Д‰i marbordo sen mia scio? Kie estas la Еќipo, kiu alkondukis tion? Tiam, malpreciza teruro kaptis mian animon; ke, eble ia homo aЕ aro da homoj eltrovis min; kaj ke eble intencas mortigi min, aЕ rabi Д‰ion, kion mi havas.
Kia stranga afero estas la vivo homa! Unu tagon ni amas tion, kion ni malamas la sekvantan tagon. Unu tagon, ni serД‰as tion, kion ni evitas la sekvantan tagon. Unu tagon, ni deziras tion, kion ni timas la sekvantan tagon. Tiamaniere ni vivadas. Jen, de kiam mi estis Дµetita sur tiun-Д‰i insulon, la granda kaЕzo de malДќojo estis, ke mi tiel estis disigita de la ceteraj de mia raso. Kial do, povis kaЕzi al mi malДќojon la penso, ke eble homo estas apud mi? Ja, kial nura ekvido de impreso de homa piedo min ektremigas pro timo? Sajnas plej strange, tamen ne pli strange ol vere.
Unufoje, mi pensis, ke eble la impreso devenas de mia propra piedo, kiam la ventego min unue Дµetis sur tiun-Д‰i bordon. Д€u estas eble, ke mi venis tiun-Д‰i vojon de la Еќipo? Se fakte montriДќus, ke la impreso estas miapiede; mi sentus simile al knabo, kiu rakontas pri fantono, kaj sentas pli da timo je sia propra rakonto ol tiuj, kiujn li intencas timigi.
Tritage, timo min endomadis, Дќis la manko de nutraДµo min forpelis. Fine, mi sufiД‰e kuraДќiДќis por iri al la marbordo, por ke mi rerigardu la impreson piedan, por eltrovi, Д‰u Дќi estas same kiel mia propra. Mi eltrovis, ke Дќi estas multe pli malgranda. Tial estis klare, ke troviДќas homoj sur la insulo. Дњuste tiam, mia bona gardhundo falis senviva Д‰e miaj piedoj. Li estis maljuna kaj lacigita, kaj tiel mi perdis mian plej bonan gardanton kaj amikon. Unu tagon, irante de la monteto al la marbordo, troviДќas vidaДµo kornaЕza, loko kovrita per ostoj homaj. Estas tie rondspaco elfosita el la tero, kie estis farita fajro, kaj tien-Д‰i estas venintaj kelke da homoj por festeni. Vidinte tiun-Д‰i vidaДµon, mi ne sciis, kiel agi; mi endomadis kaj apenaЕ eliris escepte por melki mian kaprinaron.
Estis nun pli grave al mi senti sendanДќere, ol esti bone nutrita; kaj mi ne kuraДќis enbati najlon, aЕ haki Еќtipon lignan, timante ke tia sono estu aЕdata, multe malpli pafi pafon. Pri mia pano kaj viando, mi ilin bakis nokte, kiam neniu povas vidi la fumon. Sed mi baldaЕ trovis manieron bruligi lignon sub torfkovrilo, kio Дќin lignokarbigis; kaj tio mi povis uzi tage, Д‰ar Дќi ne faris fumon.
En la arbaro, kien mi iris por havigi la bastonojn por mia fajro, mi eltrovis kavernon tiel larДќan, ke mi povis stari en Дќi; sed mi pli rapidiДќis eliri ol eniri; Д‰ar du grandaj okuloj, tiel lumaj kiel steloj, forbrilis kun sovaДќka brilego. Mi prenis torД‰on kaj eniris por eltrovi, kies estas la okuloj, kaj trovis ke ne estas ia kaЕzo por timo; Д‰ar la okuloj apartenas al maljuna Дќriza kapro, kiu iris tien por morti. Mi Дќin ekpuЕќis, kaj provis elirigi Дќin, sed Дќi ne povis leviДќi de la tero, kie Дќi kuЕќas; tial mi Дќin lasis tie por morti, Д‰ar mi ne povis savi Дќian vivon.
Mi eltrovis, ke la larДќeco de la kaverno estas 3.6 metroj, sed parto de Дќi, Д‰e la plej posta parto estas tiel malalta, ke mi devis rampi sur miaj manoj kaj piedoj por eniri. Kiom Дќia longeco estas mi ne povas diri, Д‰ar mia lumo estingiДќis, kaj mi devis Д‰esigi mian serД‰adon. MorgaЕtage, mi iris al la kaverno kun lumegoj kaprograsaj; kaj atinginte la finiДќon, mi eltrovis, ke la tegmento altiДќas 12 metrojn aЕ plu.
Kiam miaj lumoj lumiДќis la murojn kaj la tegmenton de la kaverno, troviДќis vidaДµo, kies Д‰armojn, lingvo tute ne povas esprimi; Д‰ar la muroj ekbrilis kvazaЕ steloj. Kio kaЕzis ke la Еќtonegoj ekbrilu, mi ne povis diri: tie eble estas Дќemaj, brilЕќtonoj, aЕ oro. Sed, kio ajn, la kaverno estis. riД‰a mino por mi; Д‰ar, kiam ajn, mi sentis malgaja kaj malДќoja, la brilvidaДµo lumigis la okulojn de mia animo, kaj Дќin plenigis per Дќojo.
Д€iuj-Д‰i jaroj pasiДќis sen ia nova vidaДµo por ravigi miajn okulojn, Дќis tiu vidaДµo subite ekvidiДќis antaЕ mi. Mi sentis kvazaЕ mi volas pasigi tie-Д‰i la restaДµon de mia vivo kaj vivfine, kuЕќiДќi en tiu-Д‰i kaverno por morti, same kiel la grandaДќa kapro.
Irante hejmon, mi ekvidis iom da fumo, devenante el fajro ne pli ol du mejlojn malproksime. De nun, mi perdis mian kvietecon. Tage kaj nokte timo min Д‰agrenis, ke la homoj, farintaj tiun fajron, mi eltrovos. Mi hejmiris, supreniris la Еќtupetaron; sed unue, mi kaЕzis, ke Д‰io Д‰irkaЕ mi vidiДќu sovaДќa. Mi ЕќarДќis mian pafilon, kaj pripensis, ke estus plej bone por mi resti dome kaj kaЕќi.
Sed, tion mi ne povis toleri longe. Mi ne havis spionon por elsendi, kaj Д‰io, kion mi povis fari, estis supreniri la monteton kaj observi. Fine, tra mia vidilo mi povis vidi grupon da sovaДќuloj dancante Д‰irkaЕ fajro. Tiel baldaЕ kiel ili foriris, mi prenis du pafilojn, pendigis glavon miaflanke kaj rapide ekiris al la supro monteta por rehavi klaran vidon.
Tiufoje, mi decidis iri al la homoj, sed mi ne intencas mortigi ilin, Д‰ar mi sentis, ke estus malprave tion fari. Kun tia ЕќarДќo da armiloj mi postulis du horojn por atingi la lokon. Alveninte, troviДќas neniu; sed mi vidis la homoj enmare en kvar boatoj.
Marborde, troviДќis la faraДµoj de tiuj-Д‰i viroj. La signoj de ilia festeno kornaЕzigis min, kaj mi fermis miajn okulojn. Kiam ajn mi iris tiuflanke de la insulo pro nutraДµo, mi ne kuraДќis pafi, timante ke restu kelkaj el la homoj, kiuj povu Дќin aЕdi, kaj tiamaniere min eltrovu. Tiustato daЕris unu jaron kaj tri monatojn, kaj intertempe mi vidis neniun.