Жэрмэн выпадкова апынулася сведкам iх размовы.
"Толькi дзве тысячы, - упрошваў малады чалавек. - Клянуся вам, што прападаю без iх... Мая сяброўка хворая... Трэба рабiць аперацыю... Я не хачу пасылаць яе ў дзяржаўны шпiталь... Вы разумееце?.."
Бацька ўздыхнуў:
"Што ты прынёс мне апошнi раз?"
"Маленькага Манцiчэлi, вы ж памятаеце... Вы далi мне хiба толькi за адну раму... Я пытаўся пасля i ведаю, што карцiна каштуе сама меней сто тысяч франкаў..."
"Але ж яе яшчэ трэба прадаць i не папасцiся... Бачыш, дружок, я таксама бедны чалавечак... Прынясi мне што-небудзь сур'ёзнае, i я заплачу табе як след... Я не настолькi багаты, каб строiць з сябе фiлантропа..."
"Але ж гэта будзе толькi аванс..."
"За што - аванс?"
"За тое, што на днях прынясу..."
"У цябе ёсць на прыкмеце што-небудзь вартае?"
Ясна было, што не. Хлопец вагаўся, расчырванеўся.
"Вось калi б ты прынёс мне Манэ... Толькi аднаго маленькага Манэ..."
У той час ён захапляўся Манэ. У яго пастаянна было якоесьцi галоўнае захапленне.
"Што там ёсць?" - спытаўся хлопец.
"Яшчэ не ведаю... Вiдаць, усяго патроху, але гэта нялёгкая справа прабрацца ўначы на выставу..."
"Ноччу яе сцерагуць... А электрычная сiгналiзацыя i процьма ўсялякiх новых штучак..."
"На тым тыднi адзiн банкiр набыў там на распродажы карцiну, якая б мне спадабалася..."
"Што за ён?"
"Люка-Мартон... Запомнi, тое, што я табе кажу..."
"Калi я прынясу вам ягонага Манэ, - перапынiў хлопец, - колькi вы мне дасце?"
"Хоць дваццаць тысяч... Трыццаць нават..."
Праз два днi Жэрмэн прачытала ў ранiшняй газеце, што ў доме ў пана Люка-Мартона, у Версалi, начны вартаўнiк забiў дваццацiдвухгадовага злодзея ў той момант, калi той спрабаваў зламаць дзверы i залезцi ў хатнюю галерэю.
"Ты чытаў?" - спыталася яна ў бацькi.
Ён прабег вачыма паведамленне - i нават жылка не сцепнулася ў яго на твары.
"Табе ўсё роўна?"
"А пры чым тут я? Га?.."
Яна б многае магла яму сказаць. Але маўчала. А пасля пайшла з дому. Праз месяц, абышоўшы ўсе бюро па працаўладкаваннi, нанялася прадаўшчыцаю ў краму сясцёр Каро.
З тае пары Жэрмэн бачыла бацьку толькi адзiн раз, у яго ў краме.
"Падпiшы", - сказала яна яму, працягваючы паперу.
"Што гэта?"
"Бланк на твой дазвол выйсцi мне замуж".
"За каго?"
"Якое гэта мае значэнне?.."
Ён нахiлiўся i падпiсаў, уздыхнуўшы:
"Як хочаш..."
Глядзеў ёй услед, калi яна выйшла з крамы, але Жэрмэн не азiрнулася - i таму не ўбачыла, якi ўсхваляваны быў у яго твар.
Цяпер яна была з iм вельмi халодная, цвёрдая. Дапытвала, як суддзя:
- Што ты яшчэ яму сказаў?
Як нiколi раней, не магла яна забыць таго забiтага ў Версалi хлопца. Забiтага за нейкiя трыццаць тысяч франкаў. Куды ж гэтым разам паслаў бацька Марсэля? Марсэля, якi меў патрэбу ў грошах толькi таму, што ажанiўся нядаўна i не мог адмовiцца ад задумы звазiць маладую жонку на адпачынак у горы...
- Нiчога я яму не сказаў... Дамовiлiся адно, што ён прынясе мне што-небудзь i я дам яму грошы...
- Ён да цябе часта прыходзiў?
- Пяць-шэсць разоў...
- За якi час?
- За тры гады... Заўсёды прыносiў неблагiя штучкi... Калi што выгарала... Ён у гэтым разбiраецца... I не ўдаецца ў падрабязнасцi...
Цяпер Жэрмэн зразумела, чаму - нiбы насмiхаючыся з самога сябе, як заўсёды гэта рабiў, калi казаў нешта сур'ёзнае, - прызнаўся ёй Марсэль:
"Шкада, што я не сустрэў цябе тры гады таму..."
Тады яна падумала, што ён жартуе. Яна ўвогуле нiколi не прымала ўсур'ёз яго прызнанняў, i шкадавала цяпер, што не зрабiла гэта тады!
"Я не якi-небудзь жулiк", - сказаў ён ёй неяк.
Яна зноў пачала распытваць бацьку.