Мiсiс Мiён i Ўэплер кiўком галавы пацвердзiлi тое, што сказаў Вулф.
- Што, палiцыя аднавiла расследаванне? Цi пайшлi якiя плёткi?
Пегi i Ўэплер адмоўна пакруцiлi галовамi.
- Тады працягвайце. У чым праблема?
- Праблема ў нас самiх, - сказала Пегi.
- Як гэта? Што з вамi не так?
- Усё не так, - зноў загаварыла мiсiс Мiён, суправаджаючы свой расказ жэстамi. - Дакладней, я мела на ўвазе не ўсё, а якраз адну рэч. Пасля смерцi мужа i заканчэння традыцыйнага расследавання я на нейкi час з'ехала. Калi вярнулася - на працягу двух месяцаў, што прайшлi з таго часу, мы з Фрэдам некаторы час былi разам, - усё было неяк не так. Пазаўчора, у пятнiцу, я паехала на выхадныя да знаёмых у Канекцiкут, i Фрэд быў там. Я не ведала, што Фрэд збiраецца туды ехаць, а ён не ведаў, што туды прыеду я. Мы абмяркоўвалi ўсё з iм учора,i ўдзень i ўвечары, i сёння ранiцай i вырашылi пайсцi да вас i прасiць дапамогi - ва ўсякiм разе я так вырашыла, а Фрэд не адпусцiў мяне адну.
Пегi нахiлiлася ўперад i працягвала гаварыць з гранiчнай шчырасцю:
- Вы абавязкова павiнны дапамагчы нам, мiстэр Вулф. Я так моцна кахаю яго - так моцна! - i ён кажа, што кахае мяне, i я ведаю, што гэта так! Учора ўдзень мы вырашылi, што пажэнiмся ў кастрычнiку, а ўвечары завязалася размова - i справа не ў словах, якiя вымаўляем, а ў выразе вачэй, калi сустракаемся позiркамi. Мы проста не можам пажанiцца, пакуль у нашых вачах застаецца пытанне, i мы будзем старацца хаваць яго... - Яе крыху скаланула. - Гадамi цi да канца жыцця? Мы не здолеем! Мы ведаем, што не здолеем - гэта будзе жахлiва! А ўся справа ў пытаннi: хто забiў Альберта? Зрабiў гэта ён? Цi я? Я сапраўды не веру, што гэта зрабiў Фрэд, а ён не верыць, што гэта зрабiла я - спадзяюся, што ён не верыць, - але ў нашых вачах застаецца пытанне, i мы ведаем, што яно не знiкае.
Яна працягнула ў бок Вулфа абедзве рукi.
- Мы хочам, каб вы дапамаглi знайсцi на яго адказ!
- Глупства, - хмыкнуў Вулф. - Вас трэба адшлёпаць па адным месцы цi адвесцi да псiхiятра. У палiцэйскiх могуць быць свае недахопы, але яны ўсё ж не такiя зломкi. Калi ўсё iх задаволiла...
- Але ў гэтым якраз уся справа! Яны б не былi задаволены, калi б мы расказалi ўсю праўду.
- Вось як, - узняў бровы Вулф. - Вы iм зманiлi?
- Так. Цi калi i не зманiлi, дык i не сказалi iм праўды. Мы iм не сказалi, што, калi першы раз зайшлi ў пакой разам i ўбачылi Альберта, рэвальвер там не ляжаў. Яго наогул не было вiдаць.
- Сапраўды? Вы ўпэўнены ў гэтым?
- Цалкам. Я нiколi i нiчога так ясна не ўспрымала, як тую сцэну, кожную яе дэталь. Рэвальвера там не было.
- Вы згодны з гэтым, сэр? - спытаў Вулф, зiрнуўшы ў бок Уэплера.
- Так. Яна кажа праўду.
- Ну, што ж, - уздыхнуў, здаючыся, Вулф. - Бачу, вы сапраўды трапiлi ў непрыемнае становiшча. Лупцоўкай тут не абыдзешся.
Я крутануўся ў крэсле, адчуўшы халадок у нiжняй частцы пазваночнiка. У старадаўняй будынiне з чырвонай цэглы - доме Нiра Вулфа - было цiкава жыць i працаваць Фрыцу Брэнеру, кухару i эканому, Тэадору Хорстману, якi апекаваўся дзесяццю тысячамi архiдэй у аранжарэях на даху, i мне, Арчы Гудвiну, для каго асноўным полем дзеяння быў вялiкi кабiнет на першым паверсе.
Зразумела, я лiчыў сваю работу самай цiкавай, бо ў даверанага памочнiка славутага прыватнага дэтэктыва заўсёды ёсць магчымасць наслухацца пра самыя розныя падзеi - ад крадзяжу пацерак да аферы, звязанай з шантажом. Шчыра кажучы, не ад усiх клiентаў я пачынаў сумаваць. Але толькi ад адных спраў мяне працiнаў халадок: ад спраў, звязаных з забойствам. I калi гэтая пара закаханых галубкоў казала праўду, гэта i быў якраз той самы выпадак.
Да таго як яны пайшлi, я больш чым за дзве гадзiны паспеў спiсаць два блакноты.
Калi б яны ўсё абдумалi, перш чым патэлефанаваць, каб дамовiцца аб сустрэчы з Вулфам, яны б гэтага не зрабiлi. Усё, што яны хацелi, аказалася, паводле слоў Вулфа, немагчымым. Па-першае, яны хацелi, каб ён расследаваў справу аб забойстве чатырохмесячнай даўнасцi, не прызнаючы, аднак, што яно сапраўды адбылося; па-другое, яны хацелi, каб было даказана, што нiхто з iх не забiваў Альберта Мiёна, а гэта было магчыма, толькi выявiўшы, хто ўсё-такi гэта зрабiў, i па-трэцяе, у выпадку, калi Вулф прыйдзе да высновы, што забойца - адзiн з iх, - пакласцi справу на палiцу i забыць пра яе.
Не, гэта не была iх прапанова, бо, калi верыць таму, што яны расказалi, абое былi зусiм невiнаватыя, але напрошвалася менавiта такая выснова.
Вулф падышоў да ўсяго гэтага вельмi проста i ўдала.
- Калi я бяруся за гэтую справу, - сказаў ён iм, - i знаходжу доказы, дастатковыя для абвiнавачвання ў забойстве, незалежна ад таго, хто забойца, то я карыстаюся iмi толькi згодна са сваiмi меркаваннямi. Я не Астрэя* i не садыст, але трымаю дзверы адчыненымi. Але калi вы хочаце адмовiцца ад гэтага зараз, вось ваш чэк, забiрайце яго, i блакноты мiстэра Гудвiна будуць знiшчаны. Мы можам забыць пра тое, што вы былi тут, i зробiм менавiта так.
* Мянушка дачкi Зеўса i Фемiды, багiнi справядлiвасцi Дыке, якая правiла светам у час залатога веку.
Гэта быў момант, калi яны, i перш за ўсё Фрэд Уэплер, ледзь было не ўсталi i не пайшлi, але ўсё ж такi засталiся. Яны зiрнулi адно на аднаго, i па iх вачах было ўсё зразумела. Я паспеў ужо амаль упэўнiцца ў сваёй сiмпатыi да iх, яны пачыналi нават зачароўваць сваёй рашучасцю вырвацца з пасткi. Калi яны пазiралi адно на аднаго, здавалася, iх вочы гаварылi: "Усё будзе цудоўна!" Потым тыя самыя вочы сказалi: "Яно так, але... Мы не хочам, каб цудоўна было дзень або тыдзень, цудоўна павiнна быць заўсёды - i мы ведаем..."
Для гэтага трэба было мець нямала фiзiчнае сiлы, не гаворачы пра здаровы розум, i некалькi разоў я лавiў сябе на тым, што пачынаю расчульвацца. Акрамя таго, вядома, трэба дадаць, што на стале Вулфа ляжаў чэк на пяць тысяч.
Блакноты былi поўныя запiсаў пра самыя розныя рэчы. Яны складалiся з тысячы падрабязнасцей, якiя мелi i не мелi адносiн да справы, такiх, як пачуццё ўзаемнай антыпатыi, што iснавала памiж Пегi Мiён i Рупертам Гроўвам, iмпрэсарыо яе мужа, цi выпадак, калi Джыфард Джэймс публiчна зняважыў Альберта Мiёна, ударыўшы па шыi, цi адносiны розных асоб да патрабавання Мiёнам кампенсацыi за прычыненую шкоду. Усе гэтыя дэталi нельга было выкарыстаць для справы, i Вулфу патрэбна была невялiкая частка iх, таму я збiраўся перабраць iх i выбраць неабходныя.
Зразумела, аб'ектам No.1 быў рэвальвер. Ён быў зусiм новы, набыты Мiёнам на другi дзень пасля таго, як Джыфард Джэймс ударыў яго, пашкодзiўшы гартань, i не для таго, як ён заявiў, каб адпомсцiць, а каб баранiцца ў будучым. Ён клаў рэвальвер у кiшэню кожны раз, калi выходзiў з дому, а калi прыходзiў вяртаў на падстаўку бюста Каруза, якi стаяў у студыi. Як вядома, з яго стралялi толькi адзiн раз - калi быў забiты Мiён.
Калi прыйшоў доктар Лойд i Ўэплер правёў яго ў студыю, рэвальвер ляжаў на падлозе непадалёк ад калена Мiёна. Доктар хацеў узяць яго, але спынiўся, так i не дакрануўшыся да яго рукой, таму рэвальвер заставаўся на месцы, калi туды зайшлi прадстаўнiкi праваахоўных органаў. Пегi запэўнiла, што, калi яны з Фрэдам зайшлi ў студыю, рэвальвера там не было, i той пагадзiўся з гэтым сцвярджэннем.
Палiцэйскiя не зрабiлi нiякiх заяў наконт адбiткаў пальцаў, што само па сабе не дзiўна, бо на зброi рэдка ўдаецца знайсцi больш-менш годныя для расследавання сляды пальцаў. На працягу дзвюх з паловай гадзiн Вулф раз-пораз вяртаўся да рэвальвера i кожны раз прыходзiў да простай думкi, што ён не меў крылаў.
Уяўленне пра той дзень было поўнае. Ранiцай нiчога не здарылася - усё пачалося з абеду, на якiм прысутнiчалi пяць чалавек: Мiён, Пегi, Фрэд, нейкая Адэль Бослi i доктар Лойд. Сустрэча мела хутчэй прафесiйны, чым свецкi характар. Фрэда запрасiлi таму, што Мiён хацеў прапанаваць яму iдэю для артыкула ў "Гэзэт": чуткi аб тым, што Мiён нiколi ўжо не зможа спяваць, зласлiвая лухта. Адэль Бослi, якая ўзначальвае службу iнфармацыi тэатра "Метраполiтэн-опера", прыйшла, каб дапамагчы паўздзейнiчаць на Фрэда. Доктара Лойда запрасiлi, каб запэўнiць Уэплера ў тым, што аперацыя на гартанi Мiёна была паспяховая i што можна было смела iсцi ў заклад наконт таго, што да адкрыцця опернага сезона ў лiстападзе вялiкi тэнар будзе ў сваёй звычайнай форме.
Нiчога асаблiвага не здарылася, апрача таго, што Фрэд пагадзiўся падрыхтаваць адпаведны матэрыял. Адэль Бослi i доктар Лойд, развiтаўшыся, пайшлi, Мiён падняўся ў сваю гукаiзаляваную студыю, а Фрэд i Пегi зiрнулi адно на аднаго i раптам адкрылi для сябе самую значную, пачынаючы з часоў вядомай гiсторыi пра райскi сад, жыццёвую з'яву.
Праз нейкую гадзiну адбылася яшчэ адна сустрэча, на гэты раз паверхам вышэй, у студыi, каля паловы чацвёртай, але нi Фрэд, нi Пегi ў ёй не ўдзельнiчалi. Перад гэтым Фрэд выйшаў, каб супакоiцца, i патэлефанаваў Пегi, i яна пайшла на сустрэчу з iм у парк. Таму iх iнфармацыя аб сустрэчы, што адбылася ў студыi, была з чужых слоў. Акрамя Мiёна i доктара Лойда там былi яшчэ чатыры чалавекi: Адэль Бослi, якая займалася iнфармацыйнымi справамi опернага тэатра, мiстэр Руперт Гроўв - iмпрэсарыо Мiёна, мiстэр Джыфард Джэймс - барытон, якi шэсць тыдняў таму стукнуў Мiёна па шыi, i суддзя Генры Арнольд - адвакат Джэймса. Гэта сустрэча была яшчэ менш свецкая, чым папярэднi званы абед, бо яе наладзiлi, каб абмеркаваць афiцыйнае патрабаванне Мiёна да Джыфарда Джэймса: заплацiць яму чвэрць мiльёна даляраў за шкоду, нанесеную яго гартанi.
Iнфармацыя, якую Фрэд i Пегi атрымалi з чужых слоў, сведчыла аб тым, што размова часам была даволi гарачая, атмасфера падагрэлася з самага пачатку, калi Мiён узяў з бюста Каруза рэвальвер i паклаў яго на стол побач з локцем. Аб падрабязнасцях таго, як праходзiла сустрэча, яны мелi даволi агульнае ўяўленне, бо самi ў ёй не ўдзельнiчалi, але ва ўсякiм разе ў час сустрэчы з рэвальвера не стралялi.
Акрамя таго, было дастаткова доказаў таму, што Мiён заставаўся жывым i здаровым, калi не лiчыць пашкоджанай гартанi, пасля таго як удзельнiкi сустрэчы разышлiся. Пасля размовы, што адбылася ў час сустрэчы, ён двойчы гаварыў па тэлефоне - са сваiм цырульнiкам i з адной багатай опернай мецэнаткай; крыху пазней яму патэлефанаваў iмпрэсарыо Руперт Гроўв; а прыкладна а палове шостай ён патэлефанаваў пакаёўцы, каб тая прынесла наверх бутэльку вермуту i мёд, i яна зрабiла ўсё, што было загадана. Калi пакаёўка зайшла з падносам у студыю, Мiён быў жывы i здаровы.
Я старанна запiсаў усе прозвiшчы ў блакнот, пераправерыўшы iх напiсанне, бо, як мне здавалася, адно з iх прыйдзецца выкарыстаць у сувязi з забойствам; асаблiва ўважлiва я паставiўся да прозвiшча, што было названа апошнiм: Клары Джэймс - дачкi Джыфарда.
Iснавалi тры прычыны, каб звярнуць на яе асаблiвую ўвагу. Па-першае, Джэймс ударыў Мiёна, бо ведаў цi падазраваў - Фрэд i Пегi не маглi сказаць дакладна, - што Мiён парушыў адпаведныя межы ў адносiнах да дачкi Джыфарда Джэймса.
Па-другое, яе прозвiшча было ў канцы спiса асоб, якiя заходзiлi ў дом у другой палове таго дня, спiса, якi Фрэд атрымаў ад швейцара i лiфцёра. Тыя паведамiлi, што яна прыйшла прыкладна ў шэсць гадзiн пятнаццаць хвiлiн, выйшла з лiфта на паверсе, дзе знаходзiцца студыя, а значыць - на трынаццатым, а крыху пазней, можа, хвiлiн праз дзесяць, выклiкала лiфт на дванаццаты паверх i паехала ўнiз.
На трэцюю прычыну звярнула ўвагу Пегi, якая нейкi час заставалася ў парку, пасля таго, як Фрэд выйшаў з будынка, а потым рушыла дадому i зайшла ў кватэру каля пяцi гадзiн. Яна не падымалася ў студыю i не бачылася з мужам. Недзе пасля шасцi гадзiн, на яе думку, а палове сёмай, яна, пачуўшы званок, сама пайшла адчыняць дзверы, бо пакаёўка з кухарам былi на кухнi.
На парозе стаяла Клара Джэймс. Яна была бледная i напружаная, але трэба сказаць, што яна заўсёды была такая. Клара сказала, што хоча бачыць Альберта, i Пегi адказала, што, здаецца, ён у студыi. Клара ж паведамiла, што яго там няма, але гэта не важна. Калi Клара нацiснула кнопку лiфта, Пегi зачынiла дзверы, жадаючы пабыць адной, без каго б там нi было, тым больш без Клары Джэймс.
Праз паўтары гадзiны з'явiўся Фрэд, яны разам паднялiся ў студыю i ўбачылi, што Альберт усё-такi быў там, але ўжо мёртвы.
Пасля выразнай выявы дня ў пакой прыйшла ноч, поўная загадак, але Вулф засяродзiў увагу толькi на тым, што было, на яго думку, iстотным. Ужо трэцюю гадзiну iшла размова, i я пачаў трэцi блакнот. Вулф цалкам праiгнараваў некаторыя моманты, якiя трэба было высветлiць: напрыклад, цi была ў Альберта звычка пераходзiць дазволеныя межы ў адносiнах да яшчэ чыiх-небудзь дачок цi жонак, i калi так, то трэба было запiсаць прозвiшчы. З расказу Фрэда i Пегi я прыйшоў да высновы, што ў Альберта быў вольны погляд наконт чужых жонак, але, вiдаць, гэта не цiкавiла Вулфа.
У канцы размовы ён зноў загаварыў пра рэвальвер i, не пачуўшы ад суразмоўцаў нiчога новага, зрабiўся пахмурным i з'едлiвым. Калi яны ў каторы ўжо раз паўтарылi тое самае, ён нарэшце са злосцю зiрнуў у iх бок i спытаў:
- Хто з вас хлусiць?
Здавалася, што гэта iх пакрыўдзiла.