- У вас не было з сабой нiякай зброi?
- Не... Я нават не ўзяў у руку малаток...
Нiхто i ўвагi не звярнуў на гэтыя словы, аб якiх сам Лябро неўзабаве пашкадаваў, бо яны маглi лёгка стаць завязкаю абвiнавачвання.
- Ён адштурхнуў вас, i лодка перакулiлася... А ў вадзе ўчапiўся ў вас, бо не ўмеў плаваць... Тут яму i канец прыйшоў... Ну, што ж, адным меней...
Лябро нiчога не мог зразумець. Можа, ён трызнiць? Можа, кашмар усiх апошнiх тыдняў дабiў яго, i прыйшоў гэты салодкi i лёгкi сон?..
Усё, калi паслухаць следчага, было так проста, што здавалася ўжо немагчымым, зусiм нерэальным.
- Я прашу, каб мне даравалi тое, што я зрабiў...
- Ды пра што вы, смешны вы чалавек! Вы абаранялiся, i закон на вашым баку. З такiмi тыпамi...
Не, здавалася Лябро, нешта ў гэтай гiсторыi не так, вельмi ўжо спакойным быў следчы. Лябро пачаў яшчэ больш турбавацца i адчуў сябе зусiм няшчасным. А паколькi ў яго была пасля халоднага купання i перажытага страху гарачка, ён блытаў днi сённяшнiя i ўчарашнiя, казаў нешта такое, чаго нiхто не мог уцямiць, напрыклад, згадваў раптам нейкую пiрогу дзесьцi ў Мбале.
- Вядома, цяпер я разумею, што нельга было так рабiць, - умольваў Лябро следчага.
- Ваша жонка, Марыс, рыбак Вiяль i многiя iншыя расказалi нам усё...
Што маглi яны расказаць, гэтыя людзi, якiя нiчога не ведалi?
- Вы велiкадушны, гасцiнны чалавек. Дзiвак, якiх пашукаць... Не кожнага ж чалавека, з якiм пiлi колiсь раз-два, трэба так сустракаць, калi ў яго за душою нiводнага франка. Шаноўны пан Лябро, адзiная ваша памылка ў тым, што вы не пацiкавiлiся ў палiцыi, што гэта за тып... Калi б вы зайшлi да нас...
- Га?..
Што гэта кажа яму камiсар?.. Пра якога тыпа трэба было яму пацiкавiцца ў iх?..
- Гэтага чалавека шукала па абвiнавачваннi ў махлярстве палiцыя не менш як пяцi краiн. Яму ўжо не было куды дзецца. Дзе б ён нi з'явiўся, яго маглi пазнаць i схапiць. Таму i кажу, што адным меней... Больш ужо гэтага прайдзiсвета Марэлье ўспамiнаць не будуць...
Што ён чуе?.. Як... Марэлье?..
- Прабачце, - спытаўся Лябро далiкатна нейкiм чужым голасам, - што вы сказалi?
- Марэлье... Жуль Марэлье... Дваццаць гадоў гастраляваў па Паўночнай Афрыцы i мiжземнаморскiм узбярэжжы, жыў адным махлярствам, не грэбуючы нiчым... А да таго адседзеў дзесяць гадоў у турме за крадзеж з узломам.
- Хвiлiнку!.. Хвiлiнку... Вы ўпэўнены, што яго звалi Жуль Марэлье?
- Мы не толькi знайшлi ў валiзах гэтага тыпа яго дакументы, але i маем адбiткi яго пальцаў i антрапаметрычную картку...
- Вы сказалi, што ён... што ён сядзеў у турме?.. Чакайце... Вы прабачце... галава балiць... Калi дакладна ён сядзеў у турме?
- Трыццаць гадоў таму...
- А нага ў яго...
Лябро змоўк. Сiлы не было гаварыць.
- Што - нага?
- Як ён застаўся без нагi?
- Ён страцiў яе, калi спрабаваў аднойчы ўцячы з турмы. Саскочыў у цемнаце з дзесяцiметровага муру акурат на жалезныя штыры... Не ведаў, што там, унiзе... Пан Лябро, здаецца, вы стамiлiся... Доктар у суседнiм пакоi, гаворыць з вашай жонкаю. Зараз я яго паклiчу.
- Не... Чакайце... А калi ён быў у Габоне?
- Нiколi... Мы ўсю яго бiяграфiю ведаем... Нiжэй Дакара ён у бок экватара не спускаўся... Вам што, кепска?
- Не звяртайце ўвагi... I што... ён нiколi не быў у балотах Мбале?
- Прабачце?
- Гэта адзiн з раёнаў Габона...
- Я ж вам сказаў...
I тут Лябро адчайна прастагнаў:
- Значыцца, гэта не ён!.. Не той Жуль...
Занепакоены камiсар адчынiў дзверы i паклiкаў доктара:
- Пан доктар!.. Мне здаецца, хвораму кепска!..
- Ды не! Пакiньце мяне аднаго! - закрычаў Лябро, адчуваючы жаданне бiцца галавою аб сцяну. - Вы не зможаце зразумець... Гэта быў не той Жуль... Я забiў другога Жуля... Другога Жуля, якi...
- Супакойся, Аскар, - перапынiла ягоныя крыкi жонка. - Не варушыся. Ты трызнiш, мой дарагi...
- Што я сказаў? - спытаўся Лябро, ачуняўшы.
- Глупства... Але ж ты нас i напалохаў... Так ты да iнсульту дойдзеш...
- Дык што я сказаў?
- Кажу ж, глупства нейкае... Усё пра Жуля... То пра аднаго, то пра другога... Толькi i трызнiш гэтым махляром, дык ён табе ўжо дваiцца стаў...
- Што яшчэ я казаў? - горка ўсмiхнуўся Лябро.
- Што забiў яго нiзавошта... Супакойся, дурненькi... Выпi мiкстуры... Выпi, яна не горкая... Заснеш...
Ён адразу ж выпiў гэту мiкстуру, так хацелася заснуць: цяперашнi яго кашмар быў проста невыносны! Нiзашто забiў чалавека!.. Нейкага абармота, якi не быў тым самым Жулем, з якiм ён так жорстка абышоўся некалi ў Габоне... Забiў нiкчэмнага тыпа, якi не хацеў зрабiць яму нiчога благога, звычайнага жулiка, якi толькi i думаў, што, пагражаючы яму час ад часу, пажыць спакойна за ягоны кошт на Паркэролi!..
"Не трэба, пан Лябро!" - усё яшчэ стаялi ў яго ў вушах апошнiя словы гэтага прайдзiсвета, вымаўленыя ў неверагодным жаху.
Ён малiў яго.