Сеўшы ў лодку, Лябро заводзiў маторчык, i "Люстраная шафа", iрвануўшыся з месца, ускаламучвала ваду, пакiдаючы шумны след уздоўж пляжаў i бухтаў да самай скалы Мэд, непакоiла сваiм гудзеннем цiхi свiтанак.
- Насадзi мне новую пiяду! - раз-пораз гучна загадваў Жуль.
Як прынаду на Паркэролi выкарыстоўвалi ракаў-адзiнцоў, па-тутэйшаму пiядаў. Ракавiны, у якiх сядзелi пiяды, даводзiлася разбiваць малатком або каменем.
Жуль гадзiўся нават дакранацца да ракавiн. Насаджваць ракаў на кручок стала работаю аднаго Лябро. Рака нельга было паранiць, i таму апрацоўка ракавiны вымагала вялiкай далiкатнасцi, так што самому Лябро рыбу лавiць часу амаль не заставалася. Скручваючы цыгарку, Жуль кiдаў на яго позiрк.
- Як ты думаеш, Аскар: мне здалося, што...
Кожнага дня яму прыходзiла ў галаву якая-небудзь новая iдэя, звязаная са спосабам смяротнага пакарання Лябро, i ён абмяркоўваў яе з iм у сама зычлiвым тоне, усё роўна як давяраў сябру.
Аднаго разу ён сказаў:
- Спачатку я думаў задушыць цябе. Ведаеш чаму?.. Бо неяк у бары, не памятаю ўжо дзе, адна жанчына сказала мне, што ў мяне рукi забойцы, якi ўжо задушыў не аднаго чалавека. Дык цяпер добры выпадак паспрабаваць, га?..
Ён прыглядаўся да шыi Лябро, пасля пазiраў на свае рукi, круцiў галавою.
- Не, наўрад цi я буду душыць цябе...
Перабiраў уголас усе магчымыя варыянты смяротнага пакарання.
- Калi я цябе ўтаплю, ты будзеш такi непрыгожы ў труне... Мне агiдна пра гэта думаць... Ты калi-небудзь бачыў тапельца, Аскар?.. А цябе ж i цяпер прыгажуном не назавеш...
Апусцiўшы вуду ў ваду, ён нерваваўся, калi не торгала хоць пяць хвiлiн. I тады Лябро, якi ўжо даўно перастаў малiцца, пачынаў прасiць Бога, каб той паслаў Жулю рыбы, бо баяўся, што той разлюбiць рыбалку i... Страшна было падумаць, што тады можа здарыцца...
- Скажы, Аскар... Не, дай мне спярша пляшку... Час ужо...
З кожным днём ён пачынаў пiць усё раней i раней.
- А ведаеш, справа ўсё больш ускладняецца. Раней я думаў, што заб'ю цябе i не мае, урэшце, значэння, як я гэта зраблю, бо як ужо выйдзе ўсё, так яно няхай i будзе... Ты разумееш, што я хачу сказаць? У мяне не было асаблiвых прычын чапляцца за жыццё... Урэшце, магу табе прызнацца, што мне было б нават цiкава трапiць у турму, каб вакол мяне ўсчаўся ўвесь гэты гвалт: палiцыя, суддзi, журналiсты, прыгожыя дамы ў зале суда... Грандыёзны быў бы працэс, га?.. Я расказаў бы iм усё, што ёсць у мяне на сэрцы... А чаго толькi там няма - аднаму Богу вядома!.. Упэўнены, галаву мне не адсеклi б... А ў турме мне было б не так ужо i блага... Але ўявi: цяпер я зноў адчуў смак жыцця... Што ўсё i ўскладняе, бо цяпер мне трэба, каб я забiў цябе i мяне не сцапалi... Тры цi чатыры спосабы пракруцiў я ўжо ў сваёй галаве - ад самага пачатку да самага канца... Гадзiнамi думаю... Дзiва, дый годзе... Прадумваю кожную дэталь, спрабую прадугледзець любы магчымы паварот... I толькi пачне ўжо здавацца, што ўсё гладка, ды тут раптам - ба-ба-ах! Нейкая драбяза нiшчыць увесь план...
На якiсьцi час ён змоўк, пасля абсалютна спакойна спытаўся ў Лябро:
- Ну а як бы ты ўзяўся за гэтую справу, га?..
З дня яго з'яўлення на выспе прайшло ўжо амаль тры тыднi. Лябро ўжо прызвычаiўся да такiх размоў. Якраз у той самы момант ён даставаў з вады добрую, цi не кiлаграмовую скарпену.
- А можа, не трэба мяне забiваць? - асцярожна спытаўся ён у адказ.
Жуль здзiўлена, нават дакорлiва паглядзеў на яго.
- Ну, сам падумай, Аскар... Ты ж выдатна ведаеш, што я напiсаў: "Пад страхам смерцi..."
- Гэта было так даўно...
Жуль стукнуў кулаком па сваёй драўлянай назе:
- А хiба я адмяняў свой прысуд?
- Мы тады яшчэ не былi знаёмыя...
- Ну i што?.. Дык тым больш, што знаёмыя!.. Не, галубок!.. Трэба, каб я знайшоў добры спосаб... Вiдаць, зраблю гэта ўсё ж такi ў моры... Хто тут можа бачыць нас цяпер?.. Нiхто. Ты плаваць умееш?
- Трошкi.
Лябро адразу ж пашкадаваў, што сказаў гэтае "трошкi", якое магло канчаткова падштурхнуць Жуля да здзяйснення задуманага. I асцярожна зазiрнуў свайму кату ў вочы.
- Я заўсёды няблага плаваў...
- Але ты не зможаш плыць, калi атрымаеш добры ўдар па галаве... I слядоў пасля майго ўдару не застанецца... Трэба, каб я навучыўся кiраваць лодкаю, бо буду ж вяртацца на бераг адзiн... Насадзi ж мне новую пiяду!
Калi не торгала i Жуль быў у кепскiм настроi, ён зусiм ужо дапякаў Лябро.
- Ты, мусiць, думаеш купiць мяне тым, што будзеш кармiць i паiць? Га?.. А ўвесь час лiчыш, колькi я выпiў пляшак... Ты сквапны, Аскар! I эгаiст. А баязлiвец якi! Памерцi нават прыгожа не зможаш. Ведаеш, што я табе скажу? Ты мне агiдны. Дай выпiць...
Трэба было пiць разам з iм. Лябро жыў усё роўна як у нейкiм кашмары аглушаны вiном ужо з дзесяцi гадзiн ранiцы i п'яны ўшчэнт апоўднi. А Жуль нават праспацца яму не даваў пасля гэтага, будзiў у чатыры-пяць гадзiн дня, каб iсцi гуляць на плошчу ў шары.
Гуляць ён не ўмеў зусiм, але ўпарта iмкнуўся выйграць. Спрачаўся пасля кожнага ўдару, вiнавацiў iншых гульцоў у махлярстве. А калi хоць хто-небудзь з прысутных дазваляў сабе зрабiць заўвагу або ўсмiхнуцца, Жуль кiдаў тады шалёныя позiркi на Лябро.
- Спадзяюся, што ты перастанеш урэшце сустракацца з гэтым тыпам? - казала панi Лябро. - Думаю, гэта не ты плацiш за вiно, якое вы, кажуць, лiтрамi смокчаце?..
- Ды не... Не я...
Ведала б яна, што ён плацiў не толькi за вiно, але i за пражыванне Жуля ў "Ноевым каўчэзе", у тым лiку i за сталаванне!
- Паслухайце, пал Лябро, - казаў яму гаспадар гатэля Марыс. - Усялякiя клiенты ў нас былi. Але гэты зусiм навыносны. Учора ўвечары ён пагнаўся ў калiдоры за маёю жонкаю... Пазаўчора - за Жажо. Цяпер дзяўчына адмаўляецца заходзiць да яго ў пакой... Ён падымае нас сярод ночы, грукоча сваёю драўлянкаю па падлозе, каб запатрабаваць шклянку вады i таблетку аспiрыну... Лямантуе з любой нагоды, адсылае назад ежу, якую ён, цi бачыце, не ўпадабаў... Адбiвае, словам, ад гатэля пастаяльцаў... Я так больш не магу...
- Я прашу цябе, Марыс... Калi толькi ты паважаеш мяне, як сябра...
- Дзеля вас я ўсё гатовы зрабiць, пан Лябро... Але не дзеля гэтага аднаногага, не...
- Пацярпi яго яшчэ два тыднi...
Два тыднi... Тыдзень... Трэба было выйграць час... Пазбегчы смерцi... А яшчэ прыходзiлася штодня па некалькi разоў улагоджваць гульцоў у шары: людзi адмаўлялiся гуляць з гэтым нахабным шаленцам, якi няспынна сварыўся i кляў кожнага, не лезучы за словам у кiшэню...
- Трэба табе пагуляць сёння, Вiяль... I Герсi папрасi прыйсцi... Скажы яму ад майго iмя, што гэта вельмi важна... Проста неабходна, каб ён сёння прыйшоў...
Плакаць хацелася ад такой абразы. Iншы раз Лябро казаў сам сабе, што Жуль - вар'ят. Але гэта нiчога не мяняла. Не мог жа ён запраторыць свайго нязванага госця ў вар'ятню?
Ён нават не мог пайсцi ў палiцыю i заявiць, што гэты чалавек пагражае яму смерцю.
Перш за ўсё таму, што ў яго не было нiякiх доказаў. Не паштоўкi ж паказваць - абсмяялi б адно. Па-другое, яго мучыла сумленне. Бо Жуль такi, як ён ёсць цяпер, быў, можна сказаць, яго ўласным творам. Хто ж, як не ён, Лябро, быў адказны за ўсе тыя рысы, якiя набыў Жуль разам са стратаю нагi i веры ў людзей?..
Але няўжо ён павiнен быў даць забiць сябе?.. Павiнен, што яшчэ горш, жыць тыдзень за тыднем, мажлiва, месяц за месяцам (гэта калi пашанцуе) з думкаю, што ў любую гадзiну, у сама нечаканы момант Жуль скажа яму сваiм адначасна i зычлiвым i здзеклiвым голасам: "Час прайшоў, Аскар..."
А Жуль быў садыст, якiх пашукаць. Дбайна падкiдаў i падкiдаў дровы ў вогнiшча страху свайго колiшняга злоснiка. Варта было Лябро супакоiцца крыху хоць на якую хвiлiнку, як Жуль адразу ж казаў лiслiвым голасам: