-on- образует дробные числительные от количественных: duono <одна вторая>, <половина>; tri kvaronoj <три четверти>; Du kilogramoj kaj duono (= du kaj duona kilogramoj). Поскольку дробные числительные обозначают часть целого, имеющего четкие границы, после них употребляется не da, а de: duono de la jaro. Можно использовать duon- и ему подобные элементы в качестве полуприставки: duonjaro (= jarduono) <полугодие>. Для обозначения десятичных дробей применяется слово komo <запятая>: 1,57 - unu komo kvindek sep.
-obl- образует кратные числительные: duoble <дважды>, <вдвойне>; triobla <тройной>.
-op- образует собирательные числительные: kvarope <вчетвером>; triopo <трое>, <тройка>, <трио>.
Словоупотребление
4-12. Фраза Kiu estas li? означает <Кто он?; Как его зовут?>: Li estas Andreo. Фраза Kio estas li? означает <Кто он такой?>: Li estas instruisto (учитель); bona kamarado (хороший товарищ); (sporta) cxampiono (чемпион); esperantisto (эсперантист).
4-13. Иногда удобно переводить слова gxi и ili на русский язык словом <это>: Kio estas gxi? <Что это?> (один предмет); Kio estas ili? <Что это?> (два или несколько предметов); Mi ne volas scii pri gxi <Я не хочу знать об этом>.
4-14. В русском языке глагольные приставки могут образовывать слова, имеющие новые значения. При переводе на эсперанто для этих приставок следует найти эквиваленты: <переделать> refari, <описать> priskribi. Но нередко русские глагольные приставки только образуют форму совершенного вида, выражая законченность действия, но не придавая нового значения - в таких случаях приставки на эсперанто не переводятся: <я смогу> mi povos (а не *kunpovos), <я сделал> mi faris (а не *kunfaris), <сфотографировать> foti (а не *kunfoti), <написать> skribi (а не *surskribi).
Текст
Dum Esperanto-leciono
- Bonan vesperon, kamaradoj! Mi estas Boris Grigorjevicx. Mi demandas vin, kaj vi respondas al mi en Esperanto. Kiu estas vi?
- Mi estas Andreo.
- Mia profesio estas instruisto. Kio estas mi?
- Vi estas instruisto.
- Kio estas vi?
- Mi estas lernantino.
- Cxu vi estas ingxeniero?
- Ne. Mi ne estas ingxeniero, sed mi estas oficisto.
- Kio estas gxi?
- Gxi estas tabulo.
- Kion mi faras?
- Vi skribas vortojn.
- Per kio mi skribas?
- Vi skribas per la kreto.
- Jes. Mi skribas multe da vortoj: unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naux, dek, dek unu, dek du. Mi kalkulis. Kion mi faras nun?
- Nun vi legas la vortojn.
- Cxu gxi estas tabulo?
- Ne, gxi ne estas tabulo, sed gxi estas muro.
- Kio estas sur la muro?
- Sur gxi estas murgazeto de Esperanto-klubo.
- Kio staras cxe la muro?
- Cxe la muro staras tablo.
- Kio estas tablo?
- Tablo estas meblo.
- Kio kusxas sur la tablo?
- Sur gxi kusxas blanka papero.
- Kio estas ili?
- Ili estas bildoj.
- Kio estas sur la bildoj, kiujn vi vidas?
- Sur la unua bildo estas granda kaj malgranda cxevaloj, sur la dua estas malgrandaj kato kaj hundo.
- Kie ni estas nun?
- Ni estas en la cxambro.
- Cxu gxi estas cxambreto?
- Ne, gxi estas cxambrego.
- Morgaux ni parolos dum la leciono pri viaj familioj. Gxis la revido!
Задания
4.1. Напишите цифрами и словами на эсперанто номера телефонов из вашей записной книжки. Прочитайте их вслух на эсперанто.
4.2. Выполните арифметические действия:
2 + 7 = 9 (du plus sep estas naux) 13 + 39 = 366 + 309 = 8 - 5 = 3 (ok minus kvin estas tri) 84 - 23 = 288 - 254 = 2 * 3 = 6 (duoble tri estas ses) 4 * 4 = 7 * 5 = 10 * 10 = 6 / 3 = 2 (ses per tri estas du) 15 / 3 = 100 / 100 = 1 / 1 = 1/4 + 2/4 = 3/4 (kvarono plus du kvaronoj estas tri kvaronoj) 2/5 + 1/10 = 5/8 - 3/8 = 1/2 * 1/3 = 1/2 / 1/3 = 66,01 - 11,25 =
4.3. Что означают следующие слова?