Буркнуў, гледзячы ў акно:
— Я ведаю — глупстваў не будзе. Але вы проста часцей дакранайцеся да яе, дапамагайце, як рабілі дагэтуль, расказвайце вясёлыя і цікавыя гісторыі, гаварыце аб будучым… Гэта асабліва пасля аперацыі… Тады вы будзеце гаварыць, бо ёй будзе цяжка.
Пацёр лоб.
— Так, што яшчэ? Ага… Часцей… цалуйце яе. Абавязкова часцей цалуйце. Гэта суцяшае. Паверце, нішто так не суцяшае жанчын, як пацалункі… Я нават схільны думаць, што яны часам могуць дапамагчы больш, чым медыцына… Вось.
Адвярнуўся.
- Ідзіце да яе… Ідзіце.
…Калі яны сядзелі ў палаце, туды ўварваўся шумны, як бразготка, Яша.
— Дзякуй за кветкі, - сказаў ён. — Ты нязмерна падвысіў маю думку аб сабе. З гэтага кошыка атрымаецца шэсць букетаў, і я маральна заб'ю шасцярых сваіх супернікаў. Сёння ж увечары… Я прадстаўнік "чацвёртага пакалення". Мне непрыстойна мець менш шасці дзяўчат.
Ірына ўсміхнулася:
— Які вы смешны, Яша. Нікога ў вас няма.
— Як гэта нікога? — абурыўся "нашчадак пугачоўцаў". — Я абражаны, я зараз пералічу. Валя. Саша…
— Вось, — сказала яна. — Саша, Саша i яшчэ раз Саша. Гэтая самая. А Валя гэта i не дзяўчына зусiм, а ваш друг, Валька Юркоў, таксама ардынатар.
Яша густа пачырванеў.
— Вы не саромейцеся чысціні, Яша, — сказала яна. — Што гэта за погляды, калі даводзіцца саромецца чысціні? Гэта — самае дарагое, што ў вас ёсць.
Ардынатар сядзеў, апусціўшы галаву.
— Вы кажаце праўду, — сказаў нарэшце ён. — Хаця я нікому дагэтуль не прызнаўся б у гэтым.
— Вось, — сказала яна, — бітнікі ці традыцыяналісты, а ўсе мы звычайныя людзі з берагоў Урала ці Дняпра. Харошыя людзі. Вельмі. Браты. I браты ўсіх людзей з берагоў Сены ці Меконга.
Яша тупаў на месцы, відавочна вагаючыся.
— Вы… не скажаце ёй?
— Абавязкова скажу. Бо іначай у вас, пры недахопе смеласці, няскора атрымаецца…
— А вы думаеце?
— Я не думаю. Я знаю. Вы ніколі не задумваліся, чаму яна не глядзіць вам у вочы?
— Гм, — пачухаў патыліцу Яша.
Нарэшце ён пайшоў, відавочна ўзрадаваны. Яны засталіся адны.
— Якія харошыя людзі, - сказала Ірына. — Якія ўсе — людзі. Дзіўна, але я тут, у палаце, пачала так аджываць душой, што мне страшна.
— Цвіцеш, як букет бэзу.
— Угу. I ты поруч.
З таго часу ён усе ночы сядзеў поруч з ёй, гледзячы на яе твар. Яму ставала балюча ў горле, так ён яе кахаў.
Аднойчы, зусім ужо збіраючыся засынаць, яна трымала сябе так неспакойна, што ён спытаў, ці не баліць у яе што.
— Не, — сказала яна, — але я павінна прызнацца табе яшчэ ў адной маёй хлусні.
— Споведзь на сон градучы? А можа, не трэба?
— Трэба, — рашуча сказала яна. — Ты не спіш трэцюю ноч. Ты занадта, аж да неразумнасці, сочыш за мной. Я скажу, мне будзе лёгка, і я засну. Тады заснеш і ты. Баюся, але скажу.
— Добра, любая мая, — сказаў ён. — Ты толькі не хвалюйся.
— Сядай бліжэй, — сказала яна. — Пацалуй мяне.
Ён перасеў і пацалаваў яе ў вусны, а потым, прыпаўшы тварам да яе чыста прамытых, дзівосна мяккіх валасоў на падушцы, падрыхтаваўся слухаць.
Маўчанне было такім доўгім, што ён падумаў, а ці не заснула яна?
— Я ведала гісторыю на пароме, — раптоўна і хутка сказала яна. — Гэта і сапраўды быў мой прадзед. Толькі ніхто ў нас не ведаў прозвішча расстралянага.
Ён прыўзняўся, прыгаломшаны, але здолеў усё ж спытаць:
— Ну і што?
— Апусці зноў галаву, — папрасіла яна, і ён зноў пакорліва апусціўся шчакою на пахучыя валасы.
— I што? — шэптам, дакорліва спытаў ён.
— Але я… я пабаялася прызнацца табе ў гэтым.
— Чаму ж?
— Гэта быў бы тады канец. Як наканаванне. Звароту назад тады ўжо не магло быць… А я так баялася. Баялася жыцця з такім, як ты, бо трэба было стаць зусім-зусім іншай… Баялася цяжкасцей, баялася пасля столькіх год пакут пайсці з гэтага абрыдлага гнязда, баялася быць цяжарам для цябе.
За вокнамі лёгкі подых начнога ветру прабег па цьмяных верхавінах дрэў і зашалахцеў далей, каб прапасці недзе ў замрэяных дрэвах над Масквой-ракой. Слухаючы гэты заміраючы шолах, яна казала:
— Мне шкада было цябе. Шкада. Ох, як я цябе мучыла.
— Пакінь. Гэта было ўсё адно шчасце.
— Усё адно?
— Досыць, усё яшчэ наперадзе…