Раптам Калыванаў рэзка сьціснуў удаве горла... Мадэлька захрыпела, пачала хапацца за руку, што яе душыла... Магнат, задаволены выхаваўчым эфектам, адпусьціў істэрычную кабету. Ліля Пятроўна змоўкла, не выказваючы абурэньня, толькі пацірала шыю. На твары яе больш не было нянавісьці, толькі страх.
— З кабетамі адны клопаты, – даверліва прагаварыў магнат, зьвяртаючыся да Юрася.
— Яшчэ раз гавару – Анэта павінна паехаць дадому... – упарта паўтарыў Юрась.
— Я не магу цябе пакінуць... – дрыжачым голасам прагаварыла я. Але Юрась супакаяльна ўсьміхнуўся.
— Ды не хвалюйся. Нічога са мной ня здарыцца... А я вярнуся і адразу пазваню табе. І... прабач.
Я ў разгубленасьці азірнулася. Я сыду, і для мяне гэты жах скончыцца... Вядома, Юрасю лепей, калі побач ня будзе новай закладніцы. Ён хоча, каб я сышла... Толькі б адпусьцілі! Маўчаньне прысутных здавалася багнай, у якую я апускаюся ўсё глыбей, глыбей...
— Калі Анэта сыдзе... абяцаю паводзіць сябе... разумна, – раптам сказаў Юрась, гледзячы сабе пад ногі.
— Вось і выдатна... – узрадваўся Янчын. – Думаю, у такім разе з шаноўнай Ганнай мы можам разьвітацца. Я гэтую дзяўчыну ведаю. З ёю ніякіх клопатаў не прадбачыцца. Праўда, Ганначка?
Я кіўнула галавою. Якія там клопаты... «Скандальная журналістка» даўно ператварылася ў смоўжыка. А можа, й заўсёды была ім, проста нейкі час мела магчымасьць бясьпечна паказваць сьвету рожкі?
Юрась памахаў мне рукой і рушыў да машыны.
— Дазвольце, праводжу? – зноў далікатна-ветліва зьвярнуўся да мяне Макс і нават паспрабаваў узяць мяне пад локаць.
— Дзякую, ня варта... – дрыжачым голасам прамовіла я і пашпацыравала па сьцежцы. Здаецца, ніхто за мной ня гнаўся. Адыйшоўшы на больш- менш бясьпечную адлегласьць, я азірнулася. Машыны вырульвалі ў бок Людвісарава, сьвятло фар высьвечвала дарожкі на сьнежным покрыве... Усё далей, далей... Раптам маё сэрца сьціснула такая туга, што я ледзь не заплакала...
«Сам вінаваты, сам вінаваты...» – як заклён, паўтарала я ўсю дарогу да станцыі. І потым, калі за вакном аўтобуса замільгалі начныя агеньчыкі, чыё прызначэньне – абуджаць у падарожных тугу і раптоўнае жаданьне апынуцца вось там, дзе прыветна сьвеціцца чыёсьці вакно, я не знаходзіла ўжо патрэбных слоў, каб апраўдацца.
Балея падымалася са дна студні, нібыта поўня выплывала з цемры... Сястра Агапа з цяжкасьцю круціла калаўрот, і ланцуг зьвяно за зьвяном клаўся на цёмнае, бліскучае ад вільгаці і дотыкаў жалеза бервяно... Што ж, пакуты толькі дадаюць бляску трывушчым душам.
Ваду маглі насіць маладзейшыя сёстры... Яны з радасьцю прынялі б гэтае паслуханьне замест шанаванай імі сястры Агапы, але тая заўсёды адгаворвала матушку настаяцельніцу: хто сказаў, што нам павінна ў гэтым жыцьці быць лёгка?
Над крыжам манастырскага храму кружлялі вароны. А галубоў даўно не відаць... Ня зносяць галубы, боскія птушкі, кроў і жалеза, і злосьць людскую... А апошняга сталася ў сьвеце так шмат, што перахліствае за сьцены манастыра, дзе павінна быць адно ціхае маленьне...
Сястра Агапа падхапіла балею за дужку і паставіла на траву. Сэрца калацілася, як спудзіўшыся, што трэба працягваць зямны шлях. Манашка перахрысьцілася... Гасподзь сам адмерае, колькі таго шляху засталося прайсьці. Слабасьці цела – не прычына, каб заўчасна спыняцца на адпачынак.
А ў браму манастыра зноў грукалі, і зноў чуліся нечыя сярдзітыя воклічы. Раней ля дзьвярэй кляштара вісеў звон. Госьць мусіў пазваніць у яго і пакорліва чакаць... Даўно абарвалі звон, дый драўляная брама абпаленая. На самым версе яе вось ужо месяц тырчэў абломак татарскай стралы, і сястры Агапе ўвесь час рабілася ніякавата пры поглядзе на тую стралу, нібыта брама была жывою істотаю, якой балюча.
У манастыр зноў прывезьлі параненых вояў. Што паробіш, калі ў спаленым, разрабаваным горадзе адзіны прытулак – жаночы манастыр.... Да таго ж манашкі былі добрымі зельніцамі, самай лепшай – сястра Агапа. Шчырая малітва і сіла роднае зямлі, увасобленая ў зёлках, ратавалі тут многіх. Для гасьцей мелася асобнае памяшканьне, з кельлямі больш вялікімі, чым у сьвятых сясьцёр.
Параненых было шасьцёра, трое – рымскай веры. Адбіраць па веры не выпадала. Маладзенькі хлопчык, якому крывая татарская шабля ўспарола жывот, ужо ня мог гаварыць, толькі таненька енчыў... Гэтаму парог таго сьвету ўжо рушніком накрыты. Сьветлавалосы вой з доўгімі вусамі сьціскаў левай рукой тое, што засталося ад правай... Што ж, левай рукою таксама можна біцца. Калі будзе Божая воля, гэты застанецца жыць.
Астатніх сястра Агапа не пасьпела агледзець. Малады рыцар, гожы, як казачны каралевіч, у багатым, спэцканым пылам і чужой крывёй строі, пакланіўся старой манашцы пачціва, але з годнасьцю, загаварыў па-польску.
— Пані добрая лекарка, мне казалі. Вы мусіце паглядзець майго бацьку. Калі дапаможаце, ваш манастыр разбагацее. Мой бацька – пан Баляслаў Радчыньскі, падчашы ягонай вялікасьці Казіміра Ягелончыка.
Сястра Агапа моўчкі схіліла галаву.
— На ўсё Божая воля, пане. Золатам ня купіш і адно здаровае вока.
Падчашы ляжаў на насілках, на якіх яго і прынесьлі. Шырокія мяккія насілкі з аксамітным падушкамі падаліся гасьцям больш зручнымі, чым каменны ложак кельлі. Смуглявы твар старога воя, спаласаваны шнарамі, быў усё яшчэ прыгожы. Валасы сьсівелі, але ўгадвалася, што калісьці былі яны цёмныя, густыя... Сястра Агапа асьцярожна паклала вузкую сухую даланю на лоб хворага... Гарачка...
Адзін са слуг беражліва адхінуў край коўдры: на грудзях пана ляжала ануча, набрынялая крывёй. Дыханьне хрыпла вырывалася з грудзей параненага...
— Калі гэта здарылася? – ціха спытала манашка.
— Трэцяга дня...
Сястра Агапа моўчкі паківала галавою. Позна... Усё невыпраўна позна...
Раптам рыцар расплюшчыў вочы, бліснула іх невыцьвілая сінізна, і прагаварыў:
— Ня плач, Анэта, а то жабы ў пакоі разьвядуцца...
І паспрабаваў усьміхнуцца.
— Бачыш, я ўжо так блізка да брамы сьмерці, што нават не зьдзіўляюся нашай сустрэчы...
Манашка нахіліла галаву.
— Маё імя сястра Агапа.
— Кінь... Калісьці я гаварыў, што пазнаў бы цябе, нават калі б ты пераўтварылася ў воблака ці птушку... Ды хоць бы – і ў старую манашку.
Паміраючы рыцар і Божая нявеста глядзелі адзін на аднаго, угадваючы за скалечанымі часам рысамі сьветлыя воблікі юнацтва і мілосьці. Сонца цягнулася да іх ласкавымі промнямі скрозь рознакаляровы вітраж з выявай візантыйскага крыжа... У промнях бесклапотна таньчылі пылінкі.
— Ты зьмяніў імя, Богуш... Ты зьмяніў веру...
Паранены заплюшчыў вочы.
— Што такое імя? Стужка ў валасах, сёньня – залатая, заўтра – срэбная, а пазаўтраму яе накруціць на кашчавы палец сьмерць... Рыцар... мусіць заваёўваць славу... І адно моцны... заваюе яе. Высокую пасаду ў гэтай дзяржаве... можа заняць толькі... адзінаверац вялікага князя.
Рыцар стаміўся, гаворачы, і нібыта задрамаў. Сястра Агапа агледзела яго рану. Што ж, можна хаця б паспрабаваць аблегчыць боль. Накласьці мазь... Вось так... А на краі раны, дзе ўжо счарнела, лісты арнікі...
— Не старайся, Анэта, мяне ўжо чакае архангел... Я думаю, што рыцара павінен сустракаць архангел з мечам, рыцар Божага войска... Мне нават здаецца, што я бачу водбліскі ягонага мяча.
Рыцар глядзеў на схіленую галаву манашкі, накрытую чорным покрывам.
— З-за цябе, Анэта, не магу з чыстым сэрцам на Божы суд ісьці... Трэба ўсе крыўды на гэтым сьвеце пакідаць. А я прабачыць не магу, што ты ў вежы мяне адштурхнула. Я ў такім вары апынуўся... Рушыў, не разьбіраючы нічога. Пакуль мяне не паклалі чужыя мячы... Што цябе прысудзілі замураваць у вежы, я праз месяц даведаўся, калі ад ранаў ачуняў. Я дасюль лічу, што, каб не ўцякла ты, мог бы цябе выратаваць! І мы былі б шчасьлівыя!
— Ты прывёў у горад ворагаў...—прагаварыла сястра Агапа.
— Ворагаў? Сёньня ноўгарадцы – нашыя лепшыя сябры. Можа быць, заўтра яны зноў стануць ворагамі... Якая розьніца? Я думаў, што ты не засталася са мной, бо чортавы лекар сапраўды цябе счараваў.
Нейкі час панавала маўчаньне, толькі словы малітвы зьляталі з вуснаў манашкі, як галубінае пер’е, падхопленае ветрам.
— Нахіліся... – папрасіў рыцар. Сястра Агапа паслухмяна наблізілася.
— Паслухай, ты ведаеш сакрэт лекаравых гадзіньнікаў, праўда? Яны ў вежы стаяць, так?