Я загадала павярнуць гадзіньнікі цыферблатамі вонкі. Калі мае сны хоць у нечым – праўда, то цяпер сьмерць будзе не сыходзіць з кола гадзіньнікаў, а застанецца каля іх... Магчыма, прыхопіць і нас з Юрасём. Але ж – забярэ і іншых, датычных да таямніцы. Юрась гатовы зьнікнуць разам з гэтай таямніцай. Што ж, цяпер гатовая і я таксама.
Дамагурскі, відаць, паступова здагадваўся, што я раблю, бо прахрыпеў толькі:
— Асьцярожна, Анэта... – і змоўк.
Як казаў Артэга-і-Гасэт, хто не спазнаў, як праймаюць дрыжыкі перад пагрозай часу, той не заглыбляўся ніколі ў нетры лёсу і толькі дакранаўся яго пяшчотнай абалонкі. Фраза, якую мы з парадыйнай велягурыстасьцю паўтаралі перад тым, як зайсьці ў кабінет здаваць іспыт.
Пяшчотная абалонка лёсу крывавіла. Час наблізіўся ўшчыльную, нібыта гіганцкі гадзіньнік, і нахіліўся над намі вялізным цыферблатам з адной стрэлкай...
— Мне патрэбна вялікая круглая ваза з простага шкла. Чым бліжэй да формы шара, тым лепей. Можа, акварыум.
Яны зноў забегалі, замітусіліся, і хутка перада мной стала некалькі круглых вазаў, з якіх толькі што няўважна высыпалі па-мастацку выкладзеныя ракавінкі, сухія кветкі, штучныя перлінкі, каралавыя галінкі ды іншую дызайнерскую лузгу. Я выбрала вазу, якая падыходзіла па памерах, і паставіла ў цэнтр, там, дзе сыходзіліся ўсе лініі (быццам постмадэрновая метафара адсечанай галавы прарока).
— Ёсьць у гэтым доме срэбны прадмет, падобны да сярпа? Нож, відэлец, лыжка, урэшце?
Сталовыя прыборы звонкай гарой ляглі на стол, нібыта здабыча банды злодзеяў, што вярнулася з вандроўкі па гаспадарскіх буфетах. Вось гэтая лыжка для кавы, доўгая, выгнутая, бадай, падыдзе найлепш. Я асьцярожна апусьціла яе ў вазу... Засталося завесьці гадзіньнікі.
Вось адзін пачаў тахкаць... Другі... Трэці... Дванаццаць жалезных вершнікаў сьмерці. Здавалася, нават паветра пачало зьвінець... Бом-м-м... Гэта падаў голас апостал Пётр. Пачаў біць другі гадзіньнік... Трэці...
— Глядзіце, лыжка зварухнулася! – ускрыкнула Ліля Пятроўна. Усе, як я і спадзявалася, згрувасьціліся вакол вазы, у якой сапраўды пачала вібрыраваць, паўзьці, і вось ужо – паволі круціцца срэбная лыжка, нібыта трэска ў віры.
Вось загаварыў апошні гадзіньнік, Юда. Кашчавая фігура ў расе на ім падняла складзеныя далоні ўгору, нібыта заклікала з нябёсаў пакараньне на грэшныя галовы.
Раптам адна з вазаў, якія мне не спатрэбіліся, разьляцелася на кавалачкі. Людзі, што стаялі ў коле гадзіньнікаў, пачалі віншаваць адзін аднаго... Яны не зьвярнулі ўвагі, што разьбітая ваза стаяла ня ў коле, як мусіла быць паводле пісьма лекара, а па-за колам... Але іх сьвядомасьць, відаць, патроху муцілася... Як і мая. Я паволі адступала да Юрася, адчуваючы інстынктыўна, што толькі там выратаваньне... Бліжэй... Бліжэй... Вось я ўжо побач з ім... А пакой нібыта гайдаецца... І звон... У вушах, у галаве, і нібыта душа ў такт з ударамі сьціскаецца і пульсуе...
Я ўсё-ткі гэта зрабіла. Запусьціла старажытную машыну сьмерці.
— Прыхініся да мяне! Чуеш, Анэта! Сюды, за мяне хавайся!
Голас крычаў зусім побач, але я не разумела сэнсу словаў. Шалёная, дзікая сіла цягнула мяне некуды... Пасьля я ўсьвядоміла, як добра, што Юрась быў прыкаваны наручнікамі. Хаця, можа, на яго, такога моцнага, і сіла гадзіньнікаў не падзейнічала б. Яна – для слабых, ахопленых прагай сьмерці...
Юрась прыціснуў мяне да сьцяны ўсім целам. Але я ўсё ірвалася, мяне зацягваў вір... І толькі дотык да вуснаў вярнуў сьвядомасьць. Юрась цалаваў мяне, нібыта хацеў у пацалунку аддаць усё сваё жыцьцё... І гэтая сіла аказалася мацнейшай за вар’яцкі вір. Цяпер для мяне існаваў толькі мужчына побач, яго гарачыя вусны, біцьцё яго сэрца, яго дыханьне... Я ўчапілася за Юрася, нібыта тапелец.
Ня ведаю, колькі мы так прастаялі. Час перастаў існаваць. Нарэшце я зразумела, што вакол – цішыня... Гадзіньнікі змоўклі. Толькі нейкі дзіўны рытмічны шоргат і глухія выкрыкі. Я асьцярожна адхінулася ад Юрася, вызірнула з-за яго пляча. Ногі мае падагнуліся ад убачанага... Юрась таксама паглядзеў назад і здрыгануўся:
— Прасьвятая Багародзіца...
Ніколі не забудуся таго відовішча. Нават цяпер, варта мне заплюшчыць вочы, я магу аднавіць яго ў дэталях. Сашчэпленыя рукі, вочы, якія нібыта глядзяць унутр чэрапа, выскаленыя твары... Шалёны карагод вярнуўся. Цяпер для тых, хто скакаў у ім, ня мела значэньня, хто каму служыць, хто над кім уладарыць. З вуснаў, што ня ведалі словаў малітваў, зрывалася нешта дзікае, падобнае на «Гу! Гу!»
— Як зьняць наручнікі? – задыхаючыся, спытала я ў Юрася. Той, усё яшчэ ня могучы адарвацца вачыма ад вар’яцкага відовішча, прамармытаў.
— Ключы дзесьці павінны быць... Можа, вунь там, на століку...
Дасюль не разумею, як мне ўдавалася нешта кеміць, дзейнічаць... Усё рабілася, як у сьне, калі самыя неверагодныя, жахлівыя рэчы здаюцца натуральнымі. Пераадольваючы паветра, як дрыгву, я наблізілася да століка, на якім тыя, што гэтай ноччу ламалі волю непакорлівага майстра, расклалі свой немудрагелісты сьняданак. Кававарка, кубкі з недапітай кавай, талерка з вішнямі, лусьцікі з вяндлінай, бутэлькі з мінеральнай вадой, пачкі цыгарэтаў... Мне адразу ўспомніліся пратаколы допытаў інквізіцыі, дзе ў апісаньні працэсу катаваньня ўвесьчасныя ўстаўкі пра тое, што каты зрабілі перапынак на «перакус». Сярод пералічаных мірных прадметаў валяліся іншага кшталту атрыбуты «вечарынкі»: ампулы і нераспакаваныя шпрыцы, металёвая штука, у якой я ўгадала электрашокер, яшчэ адна пара наручнікаў... На шчасьце, былі і ключы.
Я адамкнула наручнікі. Юрась пахіснуўся і ўпаў. Але прыўзьняўся, страсянуў галавой.
— Вады...
Я бегма прынесла яму бутэльку мінералкі. Юрась прагна адпіў, рэшткі выліў сабе проста на галаву. Абцёр твар і з цяжкасьцю ўстаў на ногі. Дзякуй Богу, здаецца, можа ісьці... У куце я падабрала скамечаны Юрасёў швэдар. Курткі вісяць унізе...
— Давай хутчэй адсюль! – я пацягнула Юрася за руку ў бок дзьвярэй, стараючыся не глядзець на шалёны карагод.
Юрась быў памкнуўся за мною, але ў дзьвярах затрымаўся, абапёршыся аб сьцяну рукой, упрыгожанай, паўзьверх старых шнараў, цэлай калекцыяй новых.
— Не, я не магу так сысьці.
— Што ты тут забыўся? – зьнервавана спытала я.
— Разумееш, калі тое, што тычыцца гадзіньнікаў, праўда... А я думаю, што гэта праўда... То гэтыя людзі будуць бегчы, пакуль не памруць.
— І... што?
— Я не магу гэтага дапусьціць.
Я разгублена спынілася, гледзячы на выснажаны твар Дамагурскага, і з адчаем зразумела, што мае пярэчаньні ня будуць мець моцы. Але ўсё-ткі паспрабавала.
— Адкуль ты ведаеш, што яны памруць? Набегаюцца, паваляцца, адляжацца... Мне дык увогуле здаецца, што яны кожнае імгненьне могуць апрытомнець. Што тады з намі будзе? Урэшце, яны з табой такое выраблялі... Чаму ты павінен пра іх клапаціцца?
Але Юрась зацяўся.
— Я павінен гэта спыніць.
О, Божа...
— Як толькі ты гэта спыніш, танец сьмерці пачнецца для нас.
Дамагурскі ўпарта зьвёў бровы.
— Я не магу дапусьціць, каб яны памерлі.
— Паслухай... – Я пакутліва шукала выйсьця. – Ну давай хаця б пачакаем, пакуль яны... ня змогуць нас перасьледваць.
Рэстаўратар задумаўся.
— А... колькі часу павінна прайсьці?
Я пастаралася гаварыць упэўнена, нібыта ведаю.
— Ну марафонскі забег колькі доўжыцца? Гадзінаў пяць? Шэсьць? Праўда, гэтыя, у карагодзе, бягуць дужа хутка... Але, думаю, за гадзіну з імі нічога ня здарыцца. У такіх... анармальных станах арганізм набывае надзвычайныя ўласьцівасьці. Праз гадзіну можна паспрабаваць... Затое яны нейкі час будуць недзеяздольныя, і мы зможам зьехаць. Хаця нагадаю, што сярэднявечныя танцы сьмерці тым і вылучаліся, што шаленцаў ня мог спыніць ніхто, ніякая сіла. І... што ты будзеш рабіць з таямніцай? Ці ты дарэмна тут геройстваваў, і ўсё роўна гэтай навалачы ўсё аддасі?
Юрась яшчэ раз зірнуў на карагод, што круціўся ў акружэньні цёмных пачвараў, якія нібыта зьдзекліва назіралі за шаленцамі, рашуча сказаў:
— Пайшлі... Я ведаю, што рабіць.
Мы падняліся на “панскі паверх”. Юрась кіраваўся ў пакоі з Калыванаўскімі калекцыямі, толькі крыху пахістваўся, ідучы. Я ледзь пасьпявала за ім са старым швэдарам у руках. Праўда, апынуўшыся ля канапы, засланай белым мехам, Дамагурскі ўсё-ткі вырашыў дазволіць сабе выйсьці з ваярскага стаіцызму і паваліўся. Я ледзь пасьпела падхапіць яго, каб зноў ня ўпаў на падлогу, і дапамагла ўлегчыся на канапу.