Зноў грукат, ужо не такі моцны. Гэтай ноччу ў будынку ўніверсітэту яны відавочна апынуліся не адны.
— Перачакаем? – шапнула Вераніка. – Можа, сюды не прыйдуць?
Вяжэвіч пазмрачнеў.
— Баюся, гэта нядобрыя госці… Ну хто можа прыйсці ва ўніверсітэт у гадзіну ночы? І вось так нешта варочаць… Злодзеі!
— Або… ператрус?
Вяжэвіч правёў рукой па хвалістых попельных валасах, азірнуўся на партрэт.
— Калі так, то… могуць дабрацца і да нас. А калі злодзеі нешта пакрадуць, папсуюць, ці па-камсамольску адседжвацца? Давядзецца паглядзець. Ты, маленькая, сядзі тут… Я толькі пагляджу і вярнуся.
Ён лёгка пацалаваў яе ў вусны, і, не зважаючы на пратэсты, ціха саслізнуў са сцэны на халодны паркет босымі нагамі.
Праз шчыліну быў відзён цёмны калідор… Ага, вось яго прарэзала дарожка святла з адчыненых дзвярэй… Там, здаецца, кафедра славянскіх моў? Нехта выцягваў з кабінету цяжкую скрыню з кнігамі. Потым выйшаў, выносячы яшчэ адну… Паставіў яе на першую… Постаць патрапіла на святло. І Алесь ад шалёнай нянавісці сціснуў зубы. Корб-Варановіч! Што ён тут робіць, зладзюга? Якія сляды замятае, што крадзе?
Каханне супроць нянавісці аказалася слабой прынадай. Вяжэвіч, не адказваючы на спалоханыя пытанні Веранікі, ускочыў на сцэну, ліхаманкава апрануўся і, не зашнуроўваючы чаравікі, вылецеў на калідор.
Корб-Варановіч стаяў пасярод ярка асветленага кабінета, трымаючы ў руках тэчкі, вакол панаваў рэзрух – шкляныя дзверцы шафаў парасчыненыя, на стале скрынкі з карткамі, стосы кніг і папер… На твары лінгвіста імгненна адлюстравалася нянавісць Алеся.
— Што вы тут робіце, студэнт Вяжэвіч?
— Тое самае пытанне я магу задаць вам!
— Вы лічыце, маеце права на ўсё? – Корб-Варановіч кінуў тэчкі на стол. – У мяне дазвол універсітэцкай адміністрацыі забраць свае рукапісы, кнігі, картатэкі. Гэта ж цяпер непатрэбна беларускай навуцы. Я ж, як даказана вашымі намаганнямі, шавініст.
Алесь зласліва ўсміхнуўся.
— Што, з’язджаеце?
— З’язджаю! Прынамсі, ёсць яшчэ навуковыя ўстановы, дзе цэняць навуку, а не нацыяналістычную дэмагогію. А вы што, паназіраць прыйшлі, каб я не скраў універсітэцкае прэс-пап’е? Мала таго, што набраліся подласці даставаць маю жонку і сына…
Апанас Іванавіч ледзь выгаворваў словы, так душыў гнеў.
— Алесь, што тут?..
Толькі яе не хапала… У дзверы спалохана зазірала Вераніка, добра хоць, кофтачку паспела зашпіліць, але погляд Корб-Варановіча спыніўся на яе растрапанай касе, і ў вачах дацэнта з’явілася сапраўдная агіда.
— Яшчэ і дзяўчыне вырашыў жыццё папсаваць. Прэч адсюль, мярзотнік! Даносчык!
— Сам мярзотнік!
Алесь сам не заўважыў, як прыняў баксёрскую стойку. Корб-Варановіч зацікаўлена хмыкнуў, зняў акуляры, паклаў у кішэню пінжака і таксама падняў кулакі.
— Што, мазгоў не хапае на слоўныя аргументы? Ці перад гэтай няшчаснай вашай ахвярай пакрасавацца захацелася? У бабуінаў гэта прынята.
— Яна мая жонка! – Алесь, не памятаючы сябе ад злосці, нанёс удар… Які, праўда, прыйшоўся ў паветра, затое Корб-Варановіч у адказ “прыклаў” ворага ў плячо – Алесь паспеў трохі ўхіліцца, іначай атрымаў бы якраз у падбароддзе. Цяпер рэшткі цывілізацыі з абаіх мужчын сплылі, як вясновы лёд з ракі. Вераніка, здаецца, ледзь не благала дзесьці побач, спрабуючы спыніць бойку, але абодва так праглі выплюхнуць назапашаную за гады нянавісць, што ўсе словы былі дарэмныя, больш за тое – Алесь цьмяна прыпамінаў, як раўнуў на дзяўчыну нешта кшталту “Не замінай!”.
Тым не менш, гэта было не дваровае тузанне – а сапраўдны двубой. Супернікі, падобна, жадалі біцца па правілах. Алесь хадзіў у секцыю бокса усяго тры тыдні, але старанна ўжываў тое, чаму навучылі. Корб-Варановіч таксама недзе засвоіў азы жорсткіх танцаў на рынгу. Абодва былі адной, магутнай, камплекцыі, можа, Корб-Варановіч трохі шырэй у плячах. А тэмперамент дакладна выяўляўся аднолькавы. Ворагі паскідалі пінжакі, закаталі рукавы кашуль і круціліся па коле, пільна назіраючы адно за адным. Удары межаваліся з рэплікамі.
— Нават калі вы мяне заб’еце, вам не ўдасца адарваць беларускую мову ад рускай! Яны з аднаго кораня, невук, запомні! – Корб-Варановіч размахнуўся. Пад левым вокам Вяжэвіча з’явілася чырвоная пляма.
— На беларускай мове пісаліся Статуты яшчэ тады, калі маскоўскі князёк з татарскіх рук еў! Мы еўрапейцы! Балты!
Вяжэвіч з усяе моцы ўдарыў у адказ. З правага брыва Корб-Варановіча выцекла кропля крыві.
— Вы скачаце пад дудку Пілсудскага! Уся гэтая пальшчызна толькі псуе яшчэ нераспрацаваную мову! – былы выкладчык ухіліўся ад удару злева.
— Кажыце ўжо, як думаеце: дыялект. Вы ж не лічыце беларускую мову паўнавартаснай?
Алесь пацэліў ворагу ў плячо.
— Нацыяналістычны засценак!
— Шавініст!
— Даносчык! Навошта ездзілі ў Піцер?
— Я даносчык? А ці не з падтрымкі ГПУ у вас такая смеласць, з “нацыяналістамі” ваяваць? Што вы ў Акадэміі нагаварылі на ўсіх?
Трапны ўдар у сківіцу Вяжэвіча.
— Я ніколі не быў стукачом!
Удар левай у галаву дацэнта.
— А хто даносы на Лёсіка і Ластоўскага пісаў?
— Гэта былі артыкулы! Аргументаваныя!
Студэнт атрымаў чарговую поўху ў левую выліцу.
— На вас таксама пісалі аргументаваныя артыкулы!
Выкладчык прапусціў удар справа.
— Вы не здольныя ацаніць тых аргументаў, у вас няма элементарных філалагічных ведаў.
— Яшчэ б, у мяне ж быў такі бяздарны настаўнік!
— Вас немагчыма нічому навучыць!
— А вы не можаце нічому навучыць!
Былы дацэнт і студэнт грунтоўна ўжо змалацілі адзін аднаго, пот, змяшаны з крывёй, заліваў вочы. Дый вочы не надта пазіралі, запухшы. Дыханне зрабілася хрыплым, так што на доўгія прыгожыя фразы абодвух баксёраў ужо не хапала. У цырку для гледачоў наступала б самая цікавая стадыя: хто першым зваліцца? Чые стаўкі выйгралі? Вераніка, адзіная глядачка, ужо даўно не назірала за бойкай, толькі ціха ўсхліпвала ў куце. Думка пра жаночы бокс, хутчэй за ўсё, болей не падавалася ёй прывабнай. Аркушы лёталі па пакоі, быццам серпанцін падчас карнавалу.