Лекар трымаў сына ў абдоймах і цягнуў да выхаду.
— Усё нармальна, таварыш лейтэнант! У яго шок…
— Ну, шок дык шок… — абыякава пагадзіўся нкусавец. – Падлячыце, і будзьце гатовыя. Калі што, мы яшчэ звернемся да паслугаў вашага сына. У яго добра атрымліваецца.
Ужо ў калідоры Алесь упаў на калені і захлынуўся плачам.
Гэта было дзевятае кола пекла. У якім умярзалі ў лёд здраднікі.
Маладая прыгожая жанчына гадоў пад трыццаць стаяла ў чарзе, прыціскаючы да грудзей невялікі клунак. Залатая каса жанчыны была ўкладзеная каронай вакол галавы, зялёная сацінавая кофтачка з белым каўнерыкам, строгая спадніца і туфлікі-лодачкі вельмі пасавалі б настаўніцы… Магчыма, жанчына і была настаўніцай – разумны, строгі выраз гожага твару, горка падціснутыя вусны, стомленыя вочы. І ганарыстая пастава. Нягледзячы на тое, што ў чарзе жанчына прастаяла ўжо пяць гадзінаў, а перад гэтым прайшла пешкі кіламетраў дзесяць, ажно з Кунцаўшчыны, для чаго давялося падымацца зацемна.
У гэтым натоўпе ніхто не спяшаўся. Не абураўся, не спрабаваў пралезці наперад. І складалі яго адны жанчыны – старыя, маладыя, былі і дзеці… Усе з клуначкамі, усе маўклівыя і спалоханыя…
У прынцыпе, да чэргаў у гэтым горадзе даўно ўжо прывыклі. Па селядцы, па хлеб, па запалкі, па паркаль… Дзесяць год таму ў паэтычным зборніку “Угрунь” цяперашняга намесніка старшыні Саюза пісьменнікаў БССР Алеся Александровіча быў надрукаваны нават верш пра гэтую з’яву:
“Холадна. Застыў
Шумлівых вуліц гул.
Бягу ў каператыў
раней заняць чаргу.
Поўна галава
Радасці, надзей.
Будуць выдаваць
Воблу і алей.
Вогнішча расклалі.
Холадна. Мароз.
Рана паўставалі.
Выцягнуўся “хвост”.
Дзе там пералічыш,
Абіраюць голь:
Выдаюць сярнічкі,
А хаваюць соль.
Пішуць для парадку,
Крэйдай, як па норме:
На грудзях, на латках,
Кожнаму свой номер.
І ў мяне дзясяты,
А прыйшоў другім.
Хочацца дахаты.
Сцеражэш чаргі.
Сонца разбудзіла
Прозалаць-зара,
І мяне змяніла
Замярзаць сястра”.
А пару дзён таму паставілі пытанне аб вывадзе Александровіча са складу праўлення Саюза пісьменнікаў. А яшчэ перад гэтым перарэзаў сабе горла, праўда, не да смерці, старшыня праўлення Саюзу пісьменнікаў Міхась Клімковіч. Кажуць, не вытрымаў, як намеснік яго выкрываў на сходах.
Але гэтая чарга была не па селядцы і не па алей. Яе хвост пачынаўся дзесьці на Камсамольскай, а “галава” заканчвалася ля Жоўтага дома, наркамату ўнутраных справаў, ля вакенца, праз якое прымалі перадачы для арыштаваных. Акенца часта зачынялася, і тады па чарзе праносіўся як бы агульны ўздых расчаравання і трывогі. Часам у кагосьці перадачу не прымалі… Тады мог пачуцца альбо лямант роспачы, альбо плач палёгкі – гледзячы, па якой прычыне адмовілі… Але зараз жа ізноў запаноўваў парадак і цішыня.
Жанчына з залатою касой стомлена пераступіла з нагі на нагу. Дома засталася маленькая дачушка, на міласэрную суседку. Таму трэба абавязкова паспець закупіцца гасцінцамі, у тым ліку і для дабрадзейкі…
Радыё на слупе азвалася бадзёрым маршам.
“Менск сустракае совецкіх герояў! Заўтра на святочных вуліцах сталіцы Беларускай Совецкай Соцыялістычнай Рэспублікі можна будзе пабачыць гераічных лётчыкаў Чкалава, Байдукова, Белякова, якія едуць у Маскву, здзейсніўшы свой беспрыкладны палёт. Лепшыя прадстаўнікі беларускага народу будуць удастоеныя гонару сустрэцца з экіпажам самалёта Валерыя Чкалава…”
Голас дыктара, глыбокі прыгожы барытон, гучаў так аптымістычна, што хацелася зараз жа бегчы на вакзал і займаць чаргу, каб сустракаць герояў…
Але з гэтай чаргі ніхто не скрануўся.
— Значыць, заўтра перадачы не будуць прымаць… — прашасцела наперадзе. Жанчына ў белай хустцы ледзь варушыла збялелымі вуснамі.
— Чаму? — перапытала яе суседка, заплаканая маладзенькая дзяўчына ў моднай сіняй сукенцы і бярэціку.
— Ну як жа ж – прыедуць героі, а тут мы стаім праз увесь праспект… Разгоняць, як відаць…
Яшчэ адна кабета, немаладая, шыракакостная і змрочная, прамовіла нават з нейкім выклікам:
— А чулі, два дні таму Галадзед застрэліўся?
— Што, і ён? – здзівілася жанчына ў белай хустцы. — Чарвякоў жа таксама застрэліўся… Ва ўласным кабінеце.