Недзе ў вёсцы забрахалі сабакі, ловячы чорнымі пашчамі мокры вецер, а той цвеліў іх празрыстым хвастом, сцябаў па чуйных мяккіх насах, і хутка ўсё Ройна ператварылася ў заказнік адмысловага сабачага брэху… А потым усё сціхла, як і не было. Мясцовыя сабакі выдатна разумелі, што, як ні брашы, ланцуг не саржавее. Па бляклых косах прымадонны сцякалі кроплі, і Корб-Варановіч падняў над сваім вар’яцкім лёсам чорны парасон.
Нью-Александроўскай доўга тлумачылі, што здымкі на сёння скончаныя, што трэба прыехаць удзень, Вячка і Ася наперабой сакаталі нешта пра бліскучыя перспектывы сінематографа ў асобна ўзятай пазанацыянальнай студыі, выдатна разумеючы, што галоўнае цяпер – адвезці не цалкам адэкватную спадарыню у горад, а там няхай пігулкі скажуць сваё антыдэпрэсантнае слова. Корб-Варановіч, уладна ўзяўшы Анжэлу-Ларысу пад руку, скіроўваў яе да шашы. Гэта было горай, чым весці чалавека нападпітку, бо рухі ў пані былі па-птушынаму імклівыя, здавалася, вырвецца – і паляціць, спяваючы, так, што не дагоніш…
Яшчэ адна істэрычка ў той жа яміне – гэта быў не той падрахунак дня, якога ўсе жадалі.
Жадалася — дахаты, вячэраць і ў ложак… На жаль, самыя простыя мары часта прыводзяць да самых вычварных шляхоў здзяйснення.
Жоўты, як рамонкавая гарбата, старэнькі “форд” прытармазіў ля іх, і падаўся Асі аздобленым незямным ззяннем, проста ў німбе дабрадзейнасці. У машыне былі двое, кіроўца і ягоная жонка, і за дзесяць тысяч з носу маглі прыхапіць трох чалавек, калі з задняга сядзення, вядома, прыбраць вядро з морквай у багажнік.
Ясна было, што Корб-Варановіча з ягонай спяваючай нагрузкай трэба адпраўляць у першую чаргу.
— А мы з табой, Ася, наступную машыну пяроймем! – аптымістычна заявіў Вячка.
Арсенія разгублена азірнулася… Яшчэ чакаць на гэтай слаце, пакутліва адганяючы вобразы нябожчыкаў? Ды яны гэтую машыну дваццаць хвілінаў чакалі, дзякуй добраму духу Дарожніку, злітваўся – ну а што, калі ў лесе – Лясун, у полі – Палявік, у дарогі мусіць жа быць Дарожнік…
Раней казалі пра ўдалага вандроўнага, што яму воўк дарогу перабег… Ні ваўкоў, ні новых машын дзяўчына чакаць не збіралася.
— А чаму я не магу з імі паехаць? – нервова запытала Ася, азіраючыся на машыну з прыветна расчыненымі дзверкамі. Вячка неяк сумеўся.
— Ну чаму не можаш… Калі хочаш, едзь… Проста…
Арсенія не стала слухаць далейшыя разважанні ўшанаванага рамантычнымі дзяўчатамі пісьменніка і палезла ў “Форд” услед за Данілам Раманавічам і рэінкарнацыяй з коскамі. Корб-Варановіч змрочна зірнуў на Асю:
— Можа, вы ўсё-ткі складзеце кампанію спадару Вячаславу?
Ды што яны, згаварыліся? Эгаісты няшчасныя! Ася сціснула вусны… Менск маніў мацней за жалейку пацукалова.
Ну, чаму не едзем?
Калі ўжо “Форд” набраў хуткасць, Ася азірнулася: сумная постаць Вячкі, які стаяў нерухома і глядзеў ім услед, раптам абудзіла ўкол сумлення: кінулі чалавека аднаго, ноччу, на дарозе… Ды не проста ж чалавек, культавы пісьменнік… Гонар нацыі… Новы Караткевіч! А калі раптам тое, што казаў Корб-Варановіч… пра хлапечую закаханасць… у нейкай ступені праўда? Тады тое, што яна зрабіла, проста ганебна!
Але не, не можа быць. Каб Скрыніч – і раптам датклівы… Нічога з ім не станецца, выкруціцца, ён жа такі – з касцёла галку здыме. Яшчэ хутчэй за іх на урбаністычныя прасторы вернецца, назапасіўшы атруты і ўражанняў…
Калі глядзіш праз вокны машыны, якая едзе па начной шашы ў далёкі горад, чамусьці апаноўвае роспачная туга, а раптам ты ніколі не прыедзеш дадому, і адначасова ўяўленне малюе, як апынаешся вось у гэтым сівым у святле фараў хмызняку, ці вось ля тае хаткі, чые вокны свецяцца цьмяным жоўтым агнём не для цябе… І тут надалей пройдзе твой век…
Корб-Варановіч сядзеў паміж Асяй і сваёй былой жонкай. Дзяўчына зноў адчувала дотык моцнага цела, але ўвага спадарожніка была скіраваная толькі на Анжэлу… Зразумела, гісторык непакоіўся, як міласэрныя гаспадары машыны, якія завялі між сабою дужа практычную размову, ці варта набыць на лецішча біятуалет, паставіліся б да арыі з оперы Бізэ ў жывым выкананні. Даніла Раманавіч нешта ціха гаварыў, гаварыў, гаварыў… Супакойваў, пераконваў, адцягваў увагу… Ася ўспомніла, як пару гадзінаў таму ён гэтак жа адцягваў ейную ўвагу… І ледзь не захлынулася ад хвалі раздражнення з незразумелай горыччу. Графчык!
— Ты ніколі нічога з сябе не ўяўляў! Ты мне проста зайздросціш! Ты нікчэмнасць!
У голасе вар’яткі гучала сапраўдная пагарда, і ні кроплі вар’яцкага ў ейным тоне цяпер не было. Нават жонка кіроўцы цікаўна-трывожна азірнулася, раз, другі, трэці, нібы запамінаючы цікавую сямейную звадку для пераказу сяброўкам.
Корб-Варановіч замаўчаў, не зрабіўшы аніякай спробы апраўдацца, абурыцца альбо перавесці ўсё ў жарт. Ася скасавурылася… Ён сядзеў з заплюшчанымі вачыма, і такая стома была ў ягоных рысах, безнадзейная, застарэлая, што Асіна зласлівая радасць бачыць графчыка прыніжаным трохі прывяла.
Апынуўшыся на Нямізе, Ася ледзь сама не заспявала: яшчэ пятнаццаць хвілінаў на метро – і дома… Нават забылася, што ўпэцканая, нібы свінчо. А вось Корб-Варановічу прыйшлося пабачыць семдзесят і сем агнёў. Ён трымаў сваю падапечную пад руку, а тая нечакана ажывілася, як смалы ў агонь падлілі, і цяпер трымала ўвагу ўсёй вуліцы… Арсенія збіралася было ўжо ўцякаць, сказаўшы абавязковыя ветлівыя словы, але спявачка, якая круцілася, як уюн на патэльні, упусціла на зямлю сваю сумачку з нашытымі жоўтымі кветкамі, і Корб-Варановіч паспрабаваў яе падняць…. Адна рука ў яго была занятая ўтрыманнем былой жонкі, а другой ён падобна не мог як след карыстацца… Спробы ягоныя нахіліцца і выцягнуць руку суправаджаліся сцісканнем зубоў, праступаннем поту на ілбе і стрыманым шыпеннем… І вось будзе тут займацца мазахістычнай гімнастыкай, а дапамогі не папросіць, ганарлівец няшчасны.
Ён усё спрабаваў падняць з мокрага асфальту сумачку, Ларыса Пампееўна ірвалася ў другі бок, выводзячы рулады Расіні. Аксамітныя анучкі з яе валасоў даўно згубіліся, і мокрыя бляклыя пасмы жаласна тырчэлі ва ўсе бакі… Гатовы скетч для “Монці Пайтан”, ангельскага комік-гурта, аматараў абсурду і чорнага гумару кшталту трусіка-забойцы.
Добрая справа падлягае пакаранню... Урэшце, Варановіч выратаваў яе ад жаху сутарэння… Цаной уласнага здароўя, падобна. Арсенія, загадзя раскайваючыся ў сваім парыванні, падняла сумачку ў жоўтыя кветкі, ускінула сабе на плячо і падхапіла спявачку пад руку з другога боку.
— Ну, куды ідзем?
— Как ярко све-етит после бу-ури солнце… — зараз жа азвалася Ларыса Пампееўна. Корб-Варановіч, нават у прыцемку было відаць, пачырванеў.
— Направа… На вуліцу Караля…
Цікава, праходзяць стагоддзі, і першаасновы гарадскіх назваў забываюцца, думала Ася, калатаючыся ў бакі ад вольных рухаў Александроўскай, быццам паслухмяная дэталь гадзіннікавага механізму. Плошча Юбілейная нават у БССР не перайменоўвалася – цалкам ідэалагічна вывераная назва, а была ж заснаваная ў гонар юбілею хрышчэння Русі. Пройдзе яшчэ некалькі вякоў, вуліца Караля застанецца… Хто ўспомніць, што жыў такі архітэктар за Саветамі? Будуць уяўляць сабе старажытнага манарха… Галоўнае, каб вуліц з імёнамі катаў не засталося.
Дзверы ў пад’езд давялося таксама адчыняць самой Асі – Корб-Варановіч злітасцівіўся прашыпець пра ключы ў кішэні курткі… Змрочны пад’езд са скрэмзанымі сценамі і паскуднымі пахамі, дзверы, абабітыя дэрмацінам, спрэс парэзаным чымсьці вострым, прычым у некалькіх месцах парэзы складаюцца ў непрыстойнае слова. На кнопку званка, такую брудную, што брыдка датыкацца, давялося зноў жа націскаць Асі.
Дзверы расчыніліся, выпусціўшы на лесвічную пляцоўку воблака перагару і цыгарэтнага дыму. Няголены чырванатвары мужык гадоў трыццаці пяці, у майцы з плямамі і трэніках аптымістычна пазіраў бліскучымі светлымі вочкамі з-пад прыпухлых павекаў з белымі вейкамі:
— О, Ларыска вярнулася! Якраз табе каўтануць пакінулі! На донцы – самае сонца…
Александроўская какетліва ўсміхнулася, няўважна адсунула былога мужа, як вецце, якое навісла над сцежкай, і заплыла ў кватэру. Мужык па-сяброўску прыабняў яе за плечы, насмешна зірнуў на Корб-Варановіча:
— Табе не прапаноўваю, паніч – свіны лыч.
Дзверы зачыніліся гучна, нібыта вылаяліся. Ася спахапілася:
— Сумачку! Сумачку забярыце!
Ляскатнуў замок, няголены мужык моўчкі выхапіў у Асі гламурны аксесуар з дэрмаціну і зноў зачыніўся. У кватэры пачуліся спевы і рогат.
Гісторык, не зважаючы на Асю, павольна спусціўся па лесвіцы. На вуліцы паглядзеў на зоры, якіх не было відно ў прынцыпе, паправіў свой скураны псеўдашлем, буркатнуў:
— Дзякую за дапамогу… Заўтра стэлефануемся, — і рушыў некуды ў бок дома з гордым найменнем “Напалеон” – высотка воляю архітэктараў была ўвенчаная бетоннай “трохвуголкай” з аляпістым надпісам “Вэлкам”.
Плечы разгорнутыя, галава ганарыста задраная… А дзверы ён сабе сам адчыніць? З яго станецца прастаяць усю ноч, спрабуючы павярнуць ключ левай рукой. А калі пераломы? І да доктара наўрад пойдзе. Вось жа характар упроўны… Ася, якая ўжо была адыйшлася на адлегласць, як гранату кінуць, паглядзела на графскую спіну і бегма вярнулася. Корб-Варановіч раздражнёна зірнуў на Вяжэвічаўну:
— Што яшчэ? Вы думаеце, мне не хапіла вашай прысутнасці на сёння?
— Зараз сыду, але напачатку падыміце руку ўгару! – холадна скамандавала Ася, якую перасталі кранаць гэтыя дзіцячыя выбрыкі. – Правую.
— Што за глупства! — Корб-Варановічу зноў клямка запала.
— Не глупства, а праява міласэрнасці, — гэтак жа холадна прагаварыла Ася – узаемнае раздражненне, якое яны з графам адчувалі адно да аднаго, пазбаўляла яе дзіўным чынам звыклай скутасці ды корпання ва ўласных комплексах, і нават з’яўлялася прыемная ўладнасць і вольнасць. — У вас нешта з правай рукой, і бок пабіты. Можаце кульгаць сабе самі, а можаце прыкусіць сваю фанабэрыю, пакуль я не ўпэўнюся, што вы ўдала патрапілі ў кватэру. Хопіць, што Вячаслаў застаўся сярод ночы на дарозе за сорак кіламетраў ад горада. Вы ж нікога не пыталіся, трэба скакаць да мяне ў сутарэнне ці не…
Гісторык нешта прабубнеў пра нахабную моладзь, але рушыў далей, моўчкі церпячы прысутнасць прадстаўніцы варожага роду.
Ася ішла побач, і ад хвалявання ажно перасыхала ў роце. Яна сама не магла растлумачыць, навошта цягнецца за малазнаёмым дзядзькам. Ідзе сам, не хістаецца… Не памрэ, калі яна яго не праводзіць. Але развярнуцца і сысці дадому, у пустую кватэру – ад адной думкі апаноўвала нясцерпная туга. І гісторык жа яе чамусьці не праганяе… Маўчыць… Дзяўчына час ад часу лавіла на сабе ягоны задумлівы позірк.
Яна проста дапаможа адчыніць яму дзверы, і ўсё…
Ля пад’ездаа яны спыніліся, Корб-Варановіч набраў левай рукой код на дамафоне, штурхнуў дзверы… І застыў, прытрымліваючы іх плячом, нібыта не ведаў, як учыняць далей. І Ася спынілася, адчуваючы, як шалёна калоціцца яе сэрца. У святле, якое струменіла з лесвічнай пляцоўкі, Арсенія разгледзела, што Корб-Варановіч гэтак сціснуў рукою край жалезных дзвярэй, нібыта хацеў здабыць з жалеза ваду. Як быццам нечага моцна баіцца альбо нецярпліва чакае. Вось толькі незразумела, чаго: каб Арсенія знікла, ці каб засталася.
Калі б гісторык зараз штосьці сказаў, рэдактарка завярнулася б, відаць, ды пабегла. Але ён проста маўчаў, чакаючы, пакуль Ася вызначыцца сама. Яна зноў перанялася пад незразумелым цяжкім позіркам. І рашуча зайшла ў пад’езд.