– Гэта ты купіла, мама?
– Не, дарагая… Гэта падарунак табе ад адной добрай цёткі. Ты яе не ведаеш.
– Я стану самай лепшай у свеце швачкай, мама! І пашыю табе сукенку, як у каралевы!
– Добра, Ірынка! Я дачакаюся…
У горадзе панавала вясна. Узгоркі ў лесе над празрыстай рачулкай Цной прыкрасіліся шыкоўным кілімам кураслепу, і гарадскія дзеці бегалі па ім са шчаслівым смехам, і збіралі кволыя букецікі, і палілі вогнішчы ў гэтым цудоўным, бесклапотным, маляўнічым месцы, у якім чамусьці там-сям нехта ставіў драўляныя крыжы. Але яны вельмі хутка гэтак жа немаведама кім прыбіраліся, і нішто не азмрочвала спакой гараджанаў, што прыходзілі сюды, каб адпачыць на прыродзе…
Арфей калісьці вывеў Эўрыдыку з царства мёртвых, скарыўшы сэрца змрочнага Аіда, ён жа Гадэс, чароўнай песняй…
У прынцыпе, “Паланэз Агінскага” таксама здольны крануць падземныя сэрцы, прынамсі, кожны свядомы беларус павінен у гэта верыць.
Ася ў чарговы раз націскала на кнопку мабільніка, каб пачуць у адказ “Апарат абанента выключаны альбо знаходзіцца па-за зонай дзеяння Сеці”.
Гэта было абсалютовае глупства, але ёй здавалася кожны раз, калі яна так рабіла, што нейкая нябачная павуцінка працягваецца ад яе да Данілы Корб-Варановіча, праз тоўшчу зямлі, цэглы і каменняў.
Даўно сцямнела, дождж прывіднымі ніткамі з’ядноўваў чорнае неба і чорнае поле, у святле ліхтароў і фараў гэтыя ніткі часам здаваліся залатымі.
Ася дакранулася да сваёй шыі… Там усё яшчэ сляды ад пацалункаў Данілы. Нібыта трошачкі прысутнічае ён сам.
– Слухай, Ася, чацвёртыя суткі пайшлі… Ідзі да Аляўціны Пятроўны, паспі, у намёце ж холадна.
Дзяўчына адмоўна пахітала галавой.
Нехта ж мусіць быць на сувязі з замураваным князем…
Рукі і спіна балелі ад рыдлёўкі… Яны адразу пасля няшчасця ўсе кінуліся раскопваць завал, яшчэ верачы, што не адбылося непапраўнага, што варта толькі дабрацца да зводаў сутарэння…
Але нават экскаватар не даў рады. Падземная царква абрушылася капітальна, разам з тонамі зямлі… Захаваліся калоны – сёння адкапалі іх верхнія часткі, якія зараз сіратліва тырчэлі над руінамі… А ўсё астатняе было друзам. Зусім як у Асіных мроях пра скон Шэрай Будыніны. Спецыялісты нешта казалі пра ўплыў шматвекавой вільгаці, уздзеянне грунтовых водаў, што дастаткова было нязначнага сатрасення зямлі, каб усё пасыпалася… Праца выратавальнікам не на адзін дзень. І не на два. Дай Бог да маразоў управіцца, каб знайсці цела…
– Ён жывы! – пачуўшы першы раз пра “цела”, скрозь зубы прагаварыла Ася, і ўсе чамусьці “звялі”, як кветкі ў мароз. Але папраўку ў лексіку ўнеслі.
Увушшу ўсё яшчэ стаяў крык Леаніда Калантая:
– Чаму ўчынілі самавольныя раскопкі? Не ўзялі дазвол у сельсавеце, не ўзгаднілі ні з кім? А тэхніка бяспекі! Хоць бы сцяжок які пакінулі, што там ёсць збудаванне, і могуць быць людзі! Ніхто ж скрозь зямлю не бачыць!
У прынцыпе, усё гаварылася справядліва… Але слухаць, што “Корб-Варановіч зрабіўся ахвярай уласнай недысцыплінаванасці і авантурызму” было невыносна. Ася проста падышла і схапіла спадара ідэолага за гальштук, накруціла на руку і нешта такое прасычэла проста ў барвовы твар, што Калантаю на нейкі час адняло мову, а на лобе праступіў пот.
“Гэта яго нявеста, вы ўжо прабачце”, – гаварылі нейкія галасы.
Першую ноч яны таксама ўсе капалі, цягалі камяні... Прыехалі два эмчээсаўцы з сабакам і адмысловымі прыборамі, агледзеліся… Сказалі, што пакуль ніякіх прыкметаў жыцця пад завалам не назіраюць. Але капайце, капайце… Мёртваму, вядома, усё роўна, але ж там, па вашых сцверджаннях, скарб каштоўны…
Ася не сумнявалася, што нехта пільна прыглядае за лёсам таго скарбу.
Цяпер ішла чацвёртая ноч. Вядома, людзі працягвалі працаваць, але Ася выдатна бачыла, што ўжо без асаблівага энтузіязму. Тры дні – крытычны тэрмін, усё часцей чула яна пра гэта перашэптванні. Даставаць нябожчыка – можна і не спяшацца. Падобна, акрамя Асі ніхто не верыў, што Даніла Корб-Варановіч можа выратавацца.
У намёт зайшла “каманда” – барадаты Калюжка, лысаваты краязнавец Паўлюк, высокі археолаг у акулярах Алесь… Выстраіліся ўрачыста, як на паніхідзе.
– Арсенія, паверце, мы зробім усё, што можна. Мы вельмі шанавалі Данілу Раманавіча. Ён сказаў, што вы ягоная нявеста. А ён словамі не кідаўся. Таму ведайце: блізкі чалавек Данілы Раманавіча заўсёды будзе дарагі і нам. Можаце, калі што, разлічваць…
Арсенія толькі ўскінула галаву “фірменным” Корб-Варановічаўскім рухам:
– А чаму гэта вы гаворыце пра яго, як быццам ён мёртвы? Мой жаніх – не такі чалавек, каб даць вось так сябе пахаваць жыўцом! Ён жывы. Ён моцны, як леў, і бясстрашны, у яго дужыя рукі, ён выберацца.
Археолагі сышлі з няёмкімі паперхваннямі і мыканнем. Затое з’явіўся Вячка. Наколькі можна бачыць у святле ліхтара, упэцканы па вушы і ўвесь напяты, хаця яны ж тут усе такія…
– Ты едзеш са мной у горад. Не вар’яцей, да раніцы ўсё адно нават да паловы не раскапаюць, ты яму нічым не дапаможаш, седзячы ў чыстым полі. Выспішся, памыешся – раніцай прыедзем назад. Не хочаш сама – сілай павязу. Мяне тут проста моляць цябе забраць, каб жаласлівым выглядам на нервы не ціснула. Людзям і так не салодка. Ну!
Ася няўцямна глядзела на мабільнік, які зусім разрадзіўся, і вось-вось яго экранчык стане чорным... Як зямля. Вячка схапіў дзяўчыну за плечы і змусіў падняцца. Яна зірнула на яго пачырванелымі вачыма:
– А ў тваім рамане і гэта апісана, Вячаслаў? Класны фінал… Ды й нязручны персанаж сыходзіць са сцэны.
– Ідыётка! – Вячка груба выштурхнуў яе з намёту, Ася ледзь паспела прыхапіць заплечнік Данілы, з якім нізавошта б не рассталася… Гэта была рэч, звязаная з ім…
У машыне Ася адразу заснула, скруціўшыся на заднім сядзенні, абняўшы заплечнік...
Ёй прысніўся Даніла. Ён ляжаў у вузкім, як труна, месцы, вакол яго былі зямля і камяні. Але ён быў жывы. Грудзі пакутліва ўздымаліся, вусны на твары, зарослым шчэццю, выснажаным, чорным ад гразі, варухнуліся… Асі хацелася б, каб ён вымавіў яе імя… Але, падобна, зняможаны графскі нашчадак проста вылаяўся. Відзежа атрымалася такой натуральнай, што Асі падалося, быццам можа дакрануцца да свайго мужчыны… Яна прачнулася ад уласнага крыку, Вячка ўжо падрульваў да ейнага дому…
– Добра, што ноч, сустрэчных машынаў няма, а то б яшчэ ўрэзаўся ад такіх гукавых эфектаў… – прабурчэў Скрыніч. – Які ў цябе пад’езд?
Яшчэ пару тыдняў таму Ася з візіту Вячкі зрабіла б для сябе цэлы рытуал… Цяпер ёй было абыякава. Колькі б рук яе ў будучым ні абдымалі – ёй патрэбныя толькі адны абдоймы…
Вячка няёмка патаптаўся на парозе.
– Ты не супраць, калі я тут заначую? Не хацелася б пакідаць цябе адну… Ты б сябе бачыла збоку…
Арсенія яго пытання проста не ўспрыняла і моўчкі пайшла ў лазенку… Яна стаяла пад гарачым душам і думала пра Данілу… Уяўляла, што ён стаіць побач… Вось ягоныя рукі лашчаць яе… Прыціскаюць да сябе пад цёплымі струменямі вады… Набліжаюцца ягоныя вусны… Ася нават прыадкрыла свае вусны, ловячы прывідны пацалунак… І застагнала, сустрэўшы пустэчу.
Ён зараз у зямлі… Камяні ляжаць у яго на грудзях…
У дзверы лазенкі пастукалі.
– Арсенія, з табой усё нармальна?
А яна сядзела ў ванне, абняўшы калені, і сыходзіла слязьмі…
– Не памірай, калі ласка! Не памірай…
Пасля Вячка спрабаваў карміць яе нейкімі кансервамі з адкаркаваных наспех бляшанак, але яна ўпала ў ложак, як была, у джынсах і тым жа варановічаўскім чорным гольфе, і адключылася.
Ёй зноў прысніўся Даніла. На гэты раз ён ляжаў на грудзе камянёў, выцягнуўшы наперад руку, як той ягоны родзіч, Сяргей Паўлючыц, і ў руцэ быў заціснуты, вядома, срэбны кубак… Ася там, у сне, трывожна ўглядалася, услухоўвалася – ці жывы? Ці дыхае? Чуваць было, як крапае вада… Ну, давай, падай прыкметы жыцця… Нібыта пачуўшы, мужчына паварушыўся…
Ася зноў прачнулася ад уласнага крыку.
– Я там бляшанку тушонкі адкрыў на кухні… І батон ёсць, – азваўся Вячка, які сядзеў за ўключаным кампутарам. – Астатняе з’еў. Выбачай, з гатаваннем ежы ў мяне праблемы…