- Ала?! Здарова была. Як вы там? Добра? Ведаеш што... Зрабi ты маме навагоднi падарунак. Якi? Бяры нашчадка, сядай у цягнiк - i да нас пад Новы год. Што? У Вовiка панос? - Зразумеўшы, што дачка не прыедзе, што ёй даражэй за ўсё на свеце гэты лабасты Вовiк, Сямён Парфёнавiч узлаваўся: - Панос, панос... - i гаркнуў на ўвесь кабiнет: - У мяне таксама панос! - i сярдзiта кiнуў слухаўку.
Размова з дачкой як бы даканала Сямёна Парфёнавiча. Ён пабялеў, доўга трымаўся за сэрца. Потым рухамi хворага адчынiў шуфляду стала, дастаў цюбiк з валiдолам, укiнуў таблетку ў рот.
Увайшоў Кушнер.
Гукан не любiў свайго намеснiка, але ў гэты раз узрадаваўся, што ён прыйшоў: хоць з кiм-небудзь пагаварыць, забыцца на ўсё. Можна нават заняцца справамi - апошняй справай года, якi мiнае.
- З наступаючым, Сямён Парфёнавiч.
- Цябе таксама, Iван Фёдаравiч.
Кушнер сваёй адзiнай левай рукой моцна, да болю, сцiснуў правую руку старшынi, зблiзку зазiрнуўшы ў твар.
- Нешта ў цябе, Сямён Парфёнавiч, несвяточны выгляд.
Гукан паскардзiўся:
- Сэрца зноў. Бачыш, валiдол смакчу.
- Але, iнвалiды мы з табой.
- Ну, ты яшчэ iнвалiд баявы. А я, брат, усё. - I даверлiва прызнаўся: Хачу прасiцца на пенсiю.
- Ды што вы! - шчыра здзiвiўся Кушнер.
- Як думаеш, персанальную дадуць?
- Безумоўна. Каму ж тады даваць.
- Ты ведаеш усе мае заслугi?
- А хто iх не ведае! Ты сам iх распiсаў...
Гукана ўсяго перасмыкнула.
- Здзекуешся? - пабялелымi дрыжачымi вуснамi прашаптаў ён.
Кушнер сумеўся:
- Сямён Парфёнавiч! Далiбог, нiчога дрэннага не падумаў. Меў на ўвазе тваю кнiгу. А выйшла бог ведае што... Дурны ў мяне язык! Вы ж ведаеце. Прабачце.
Гукан супакоена падумаў:
"Гэты яшчэ не ведае, - але тут жа падумаў пра другое: - А даведаецца, злараднiчаць не будзе. Проста скажа, як i той: "Не хачу падаць табе рукi". I ён адчуў нечаканы прылiў нянавiсцi да iх - да Тарасава, да Шыковiча, да Кушнера, да Яраша, да гэтага маладога архiтэктара - за тое, што яны такiя, у нечым галоўным не такiя, як ён.
35
Пасля сустрэчы ў кiно Славiк пачаў дзейнiчаць даволi рашуча. Спачатку званiў у бальнiцу. Маша або не падыходзiла да тэлефона, або падыходзiла i ў адказ на яго прапановы сустрэцца смяялася.
Тады ён вырашыў схадзiць да яе на новую кватэру. Двойчы падыходзiў да дома, падоўгу блукаў вакол. Але ўвайсцi - не хапала рашучасцi. Каб Маша жыла адна. А то з ёй - нейкая Зося Савiч, пра якую бацька напiсаў у газеце як пра гераiню падполля, значыцца, не маладая ўжо. Столькi часу ён выпрацоўваў у сабе незалежнасць, бессаромнасць, абвяшчаў вайну ўсiм умоўнасцям, якiя ўстанавiлi людзi, а прыйшло да паверкi, i ён, выходзiць, як усе, як вучань восьмага класа, якi ўпершыню прыйшоў на спатканне. Смешна! Ён здзекаваўся з сябе, каб раззлавацца i, сапраўды плюнуўшы на ўсе ўмоўнасцi, пайсцi ў гэты дом i сказаць пры ўсiх, што ён кахае гэтае рыжае дзiва. Але нiчога не выходзiла. Рашучасцi хапала да дзвярэй...
Нарэшце ў трэцi раз ён з ходу ўскочыў на другi паверх, з ходу нацiснуў на званок. Адчынiлi адразу, быццам чакалi каля дзвярэй. Адчынiла Зося. Агледзела яго, стыльна апранутага, трохi падазрона.
Ён спытаў:
- Маша дома?
Тады яна, вiдаць, здагадаўшыся, прыветлiва ўсмiхнулася:
- Няма. Ды вы заходзьце, калi ласка. Пачакайце, я думаю, яна хутка вернецца.
Але яго чамусьцi збянтэжыла гэтая маленькая жанчына ў халаце, яе ўсмешка, яе цiкаўнасць, з якой яна разглядала яго. I Славiк не здолеў адразу ж пераступiць парог. А ў наступны момант адбылося недарэчнае. Яна спытала:
- Вы - сын Кiрылы Васiльевiча?
- Не. Не ведаю я нi Кiрыла, нi Мяфодзiя.
- О, тады i я вас не ведаю. I не магу пусцiць у кватэру, - сказала яна без усмешкi, самым сур'ёзным чынам, i зачынiла дзверы.
Славiк застаўся на пляцоўцы адзiн, як дурань, якога прагналi з вяселля. Ён гатовы быў адкусiць свой балбатлiвы язык. Якi д'ябал штурхнуў яго адмовiцца, што ён сын Кiрылы Васiльевiча? Чаму? Прыйшлося зноў збегчы ўнiз i зноў блукаць каля дома. Але Маша, якая павiнна была "хутка прыйсцi", як на злосць, не з'яўлялася. А ён, Славiк, быў не вельмi цярплiвы. Звык, каб жаданнi яго здзяйснялiся неадкладна.
Зноў званкi ў бальнiцу. Зноў смех у адказ. "Славiк! Не дуры галаву!" - "Я памру". - "Абяцаю быць на тваiм пахаваннi".
У наступную суботу яму амаль пашанцавала. Ён убачыў Машу на катку. Не адну, з Тарасам. Шчаслiвы сапернiк вучыў яе катацца. Яна толькi-толькi навучылася стаяць на каньках i, як дзiця, рабiла першыя крокi. Ён, Славiк, прыйшоў без канькоў - заглянуў проста так, ад суму. Вось выпадак! Што рабiць? Бегчы дадому па канькi? Але пакуль туды ды назад... Убачыў аднаго са сваiх школьных сяброў - да яго:
- Дай канькi!
Той паказаў кукiш:
- Свае май.
Славiк схапiў яго загрудкi:
- Дай канькi, а то выб'ю душу!
- Ты што, звар'яцеў? Мiлiцыянера паклiчу.
- Дай канькi. Можаш ты зразумець, янычар? Трэба адной марсiянцы сказаць два словы.
- То так бы адразу i казаў, - здаўся сябра, зацiкаўлены, хто ж яна, гэтая "марсiянка"?
Бацiнкi аказалiся малыя. Славiк усё-такi нацягнуў iх. Цiснулi да вострага болю. Напляваць. Каб там былi набiты нават цвiкi, ён усё адно не адступiў бы. Кiнуў на снежны бар'ер палiто, шапку, не клапоцячыся, хто будзе вартаваць iх. Чорт з iм, з палiто! Мацi купiць новае! Як вецер, вырваўся на ледзяное поле. Спрытна лавiруючы, пайшоў супраць плынi канькабежцаў, каб хутчэй дабрацца да чырвонай шапкi i блакiтнага свiтэра, з якiх ён не спускаў вачэй, пакуль надзяваў канькi. Падляцеў ззаду, схапiў Машу за руку. Яна войкнула, але, убачыўшы, што гэта Славiк, засмяялася.
- Вiтаю вялiкiх спартсменаў эпохi! Хочаш, за паўгадзiны я зраблю з цябе рэкардсменку?
- А цi не замнога самаўпэўненасцi? - Расчырванелая, яна ўся свяцiлася, ззяла, сыпала з вачэй такiя ж вясёлыя iскры, як блёсткi на снезе ад святла лiхтароў.