- Я не хачу, каб ваша сястра бачыла, як мне цяжка.
Паненкі заліліся вясёлым смехам. Панна Ядвіся зняла з лямпы абажур і падышла да Лабановіча.
- Пакажыце, як вам цяжка?
- А цяпер мне зусім лёгка! - смяяўся Лабановіч.
- У вас сем пятніц на тыдні! - сказала Ядвіся і папрасіла яго бліжэй да лямпы.
Настаўнік і паненкі селі каля стала.
- Дзе ж вы былі і каго вы бачылі за гэты час, покі мы тут старэлі і харашэлі? - не вытрымала панна Ядвіся, каб не засмяяцца.
Лабановіч пазіраў на яе вясёлы і дапраўды пахарашэўшы твар, на гэтыя тонкія, прыгожа скругленыя бровы. Яму было прыемна ў кампаніі гэтых дзвюх мілых дзяўчынак.
- Перш-наперш прашу прабачэння, што не перадаў вам паклонаў ад Сухаварава і Турсевіча.
- Ну, як жыве пан Турсевіч?
- А чаму вы наўперад не запыталіся, як жыве Сухавараў? - запытаў Лабановіч і бачліва паглядзеў на Ядвісю.
Ядвіся і Габрыня пераглянуліся, усміхнуўшыся. Як відаць, у іх была гутарка аб Сухавараве, і яны знайшлі ў ім нешта такое, з чаго цяпер смяяліся.
- Вы не чулі, як пан Сухавараў грае на гітары? - спытала Габрыня, не вытрымала і залілася смехам.
Ядвіся стрымлівалася, паглядаючы на настаўніка. А потым і яна засмяялася, ды так заразліва, што і Лабановіч смяяўся, гледзячы на іх; нават малы Чэсь, які ўвесь час моўчкі сядзеў каля печы, мусіў смяяцца.
- Калі дазволіце, я скажу прычыну вашага смеху.
Сёстры адразу перасталі смяяцца.
- Ну, скажыце! - разам прамовілі яны.
- У вас была гутарка аб Сухавараве. Вы зацікавіліся - які выгляд мелі б губы пана Сухаварава ў той час, калі б ён граў на гітары і сам падпяваў бы.
Ядвіся апусціла галаву. Зірнуўшы на Габрыньку, яна не магла ўтрымацца ад смеху і дала яму поўную волю.
Лабановіч дагадаўся, што правільна зразумеў прычыну іх смеху.
- Што, праўда?
- Вы не аматар адгадваць, - адказала Ядвіся. - Усё гэта вы самі выдумалі.
- Панна Габрыня, напэўна, скажа праўду.
Габрыня зірнула на Лабановіча, потым на Ядвісю. Дзяўчаты зноў засмяяліся.
- Вы праўдзівы ці не? - нечакана запытала настаўніка Ядвіся.
- Чаму вы так пытаецеся? - здзівіўся крыху Лабановіч, пазіраючы ёй у вочы.
- Проста, мне цікава ведаць.
- Як бы я вам ні адказаў, усё роўна вы не паверыце.
- А чаму вы думаеце, што я вам не паверу?
- Каб вы мне паверылі, то, я думаю, вы не пыталіся б у мяне аб праўдзівасці.
- Але вы не ведаеце, ці веру я вам, ці не; не ведаеце, ці лічу вас праўдзівым. Мне проста хочацца ад вас пачуць, як вы думаеце пра сябе.
- Значыць, вы самі пра мяне ўжо думалі? - усміхнуўшыся, запытаў настаўнік.
Ядвіся крыху замяшалася, і ледзь прыметны румянец выступіў на яе шчоках.
- Калі вы спаткаеце чалавека, дык не можаце аб ім не падумаць, - сур'ёзна прамовіла яна.
Лабановіч на хвіліну задумаўся.
- Прызнацца, я ніколі не цікавіўся гэтым пытаннем. Тут, на �алессі, дзе людзей сустракаеш мала, можа, і задумаешся над кожным чалавекам, які ні пяройдзе перад тваімі вачамі. Але ў горадзе, дзе не паспяваеш больш-менш стала заўважыць твар кожнага стрэчнага, я думаю, што гэта проста немагчыма. Можа, дзе ў мазгах гэты працэс і выяўляецца, але ў нашай свядомасці ён дапраўды не адбіваецца.
- Я ў гарадах не была, - адказала панна Ядвіся, крыху нахмурыўшыся.
- Ах, Ядвіська! Што ж гэта мы: і не падзякавалі пану настаўніку за кнігі.
- Выбачайце, я і забылася. Вельмі дзякую вам, - прамовіла Ядвіся.
- А вы прачыталі іх?
- Даўно прачыталі, - адказалі дзяўчаты.
- Я яшчэ прынясу, калі кнігі вам спадабаліся.
Служанка прынесла самавар. Селі піць чай.
- Ну, а як жа спадабаліся вам кнігі? - пытаў Лабановіч паненак за чаем.
- Вельмі цікавыя кнігі! - сказала Габрынька. - Мы іх чыталі цэлымі вечарамі.
- Ці гэта ўсё была праўда, што там напісана? - спытала Ядвіся.
- Кожнае, самае праўдзівае апавяданне, разумеецца, не ёсць фатаграфія, але ў яго аснове ляжыць праўда. І кожная звычайная з'ява жыцця, калі ахінуць яе ў прыгожую форму і асвятліць больш-менш яскрава тым ці іншым светапоглядам і пры гэтым яшчэ вызначыць тыя, часта непрыметныя пружыны выяўлення нашай душы, што звычайна не ўлоўліваюцца нашым вокам, - можа быць тэмаю для вельмі цікавага апавядання. Хоць бы ўзяць для прыкладу вас. Можна б было, - каб знайшоўся такі, разумеецца, мастак, - цікава напісаць, як у глухім Палессі гадаваліся і раслі дзве красуні сястры. Гэтыя дзяўчаткі хочуць вырвацца на шырокі прастор жыцця, бо іх забівае і губіць гнілое паветра палескіх балот і гразь розных падонкаў культуры. Вось вам аснова апавядання, драмы і чаго хочаце. А ўжо справа самога пісьменніка дадаць тыя ці іншыя завязкі, узяць той ці другі тон, гледзячы па яго здольнасці... Для яго тут расчыняюцца шырокія магчымасці.
- Хоць бы ўжо вы не смяяліся з нас, пане Лабановіч, - засмучана адказала панна Ядвіся.
Лабановіч звярнуў увагу, што ён закрануў нейкія балючыя струны ў Ядвісі.