asilum (łac.) — azyl, schronienie.
prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga.
chorągiew — jednostka jazdy rycerskiej, licząca od 60 do 200 jeźdźców.
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
derkacz — ptak średniej wielkości z rodziny chruścielowatych, o charakterystycznym głosie, w Polsce dość rzadko spotykany, bardzo płochliwy.
przepiórka — ptak średniej wielkości z rodziny kurowatych, żyje na polach i bagnach, zimuje na południu, chroniony.
siromacha (daw. ukr.) — wilk, wilczysko.
psi — dziś popr. forma M. lm: psy.
wilcy — dziś popr. forma M. lm: wilki.
wystrużemy — dziś: wystrugamy.
szelma — osoba, która radzi sobie w wielu trudnych sytuacjach, ale czasami działa w nieuczciwy sposób.
cyrkumferencja (starop. z łac.) — obwód; żart.: tusza.
psi — dziś popr. forma M. lm: psy.
kulbaka — wysokie siodło.
pleczyki (z ukr.) — ramiona, barki.
w jedle (starop. jadło, w jedle) — w jedzeniu.
Szczob wam światyj Mikołaj daw zdorowla i szczastje (z ukr.) — oby wam święty Mikołaj dał zdrowie i szczęście.
Do chutoriw, pane, do seła (ukr.) — do chutorów, panie, do wsi; chutor a. futor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek.
łycary prijszli, szczo bitwa buła (z ukr.) — rycerze przyszli, że bitwa była.
hospodar wołoski — władca Wołoszczyzny, państwa na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, zależnego od Imperium Osmańskiego.
maż — tj. ma że; jak ma.
eo modo (łac.) — tym sposobem.
did (ukr.) — dziad, żebrak.
Sokołe jasnyj… Ty dałeko widajesz. (ukr.) — Sokole jasny, Bracie mój rodzony, Ty wysoko latasz, Daleko sięga twoja wiedza i władza.
swywoli — swawoli.
Zaporoże — kraina poniżej porohów Dniepru, zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich.
wiktoria (z łac.) — zwycięstwo.
hetmany — dziś popr. forma M. lm: hetmani.
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
przebierzem się — dostaniemy się.
vitare (łac.) — omijać, unikać.
jasyr — niewola tatarska.
przedzierzgnąć się — zmienić się.
Wołoch — człowiek pochodzący z Wołoszczyzny; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego.
chętnie by zbył staniku swego — chętni by się pozbył swojego stanu (szlacheckiego).
Galata — dziś dzielnica Stambułu, położona po europejskiej stronie cieśniny Bosfor, dawniej osobne miasto.
quo modo (łac.) — w jaki sposób.
osełedec (ukr. osełedec: śledź) — warkocz, który w walce chronił kark Kozaka.
mistrz — kat.
torturów — dziś popr. forma D. lm: tortur.
zepsować (starop.) — zepsuć.
imparitatem zadać (z łac.) — uznać za niegodnego.
sexus (łac.) — płeć.
czumak (daw. ukr.) — chłop ukraiński, żyjący z handlu, przewożący swój towar, często na bardzo duże odległości, wozami zaprzężonymi w woły.
regimentarz — zastępca hetmana; tymczasowy dowódca; określenie używane w XVII- XVIII w.
invidia (łac.) — zazdrość, zawiść.
Cunctator własc. Quintus Fabius Maximus Verrucosus Cunctator (280 p.n.e.–203 p.n.e.) — polityk i wódz rzymski, jako dyktator w czasie wojny z Hannibalem realizował strategię walki na wyczerpanie, unikając otwartego starcia; cunctator (łac.) — zwlekający, wahający się.
z Kozaki — dziś popr. forma N. lm: z Kozakami.
teorban — lutnia basowa, duży strunowy instrument muzyczny, podobny do bandury.