39273.fb2
sadyba — osada, kolonia.
wilcy — dziś popr. forma M. lm: wilki.
świtka (daw.) — wierzchnia odzież chłopska, siermięga, kapota.
detyna (ukr.) — dziecko, dziecina.
bisurmanin (przest. pogard.) — muzułmanin.
psi — dziś popr. forma M. lm: psy.
gonić w piętkę — działać niekonsekwetnie, postęopować niezrozumiale.
żołnierzów — dziś popr. forma D. lm: żołnierzy.
Ej, tam na hori… Kozaki idut' (ukr.) — Hej, tam na górze żeńcy żną, A pod górą, pod zieloną, kozacy maszerują.
spisa — rodzaj włóczni; Kozacy używali najczęściej spis krótkich, z ostrymi grotami na obu końcach.
did (ukr.) — dziad, żebrak.
Na wiki wikiw (ukr.) — na wieki wieków.
Skażyte ditki, wże je Demianiwka (ukr.) — powiedzcie, dzieci, to już Demianówka?
Abo szczo (ukr.) — bo co?
hroszi dadut (ukr.) — pieniądze dadzą.
teorban — lutnia basowa, duży strunowy instrument muzyczny, podobny do bandury.
łycariw (ukr.) — rycerzy.
znajut (ukr.) — wiedzą.
taj kazały, szczo na paniw (ukr.) — i mówili, że na panów.
Koły Zaporożci paniw pobyły (ukr.) — skoro Zaporożcy panów pobili.
rizaty (ukr.) — rżnąć, zabijać.
ne zderżymo (ukr.) — nie damy rady.
ne zderżyte, ditki (ukr.) — nie dacie rady, dzieci.
i korol boitsia (ukr.) — i król się boi.
znajte: szczo Lach, to szabla (z ukr.) — wiedzcie: co Polak, to szabla.
bodiak (ukr.) — oset.
Hospody, pomyłuj (ukr.) — Boże, zmiłuj się.
komysar (ukr.) — komisarz.
ani na ruskim, ani na tatarskim brzegu — tj. ani na prawym, ani na lewym brzegu Dniepru.
Naj sia poprobujut (z ukr.) — niech się zmierzą.
wsio paniw a kniaziej (z ukr.) — wszystko pańskie i książęce.
Wże prawdu każe (ukr.) — już to prawdę mówi.
mudryj did (ukr.) — mądry dziad.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
wsiów — dziś popr. forma D. lm: wsi.
chutor a. futor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek.
telega — duży wóz.
bat'ki (ukr.) — ojcowie.
łycho (ukr.) — źle.
O hospody Boże, pomyłuj nas hrisznych (ukr.) — o panie boże, zmiłuj się nad nami grzesznymi.
Świataja-Preczystaja (ukr.) — Święta Przeczysta, tj. Maryja Dziewica.
Jako wże na zemli i dosza ku nebesech (z ukr.) — jako na ziemi, tak i do nieba.
miasto (starop.) — zamiast.
amin (ukr.) — amen.
Diawoł błahougodnyku ne straszen (z ukr.) — człowiek czystego serca nie boi się diabła.
klęska korsuńska — w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie.
semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, żołnierz.
kulbaka — wysokie siodło.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.