39273.fb2 Ogniem i mieczem, tom pierwszy - читать онлайн бесплатно полную версию книги . Страница 108

Ogniem i mieczem, tom pierwszy - читать онлайн бесплатно полную версию книги . Страница 108

futor a. chutor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek.

  • sadyba — osada, kolonia.

  • wilcy — dziś popr. forma M. lm: wilki.

  • świtka (daw.) — wierzchnia odzież chłopska, siermięga, kapota.

  • detyna (ukr.) — dziecko, dziecina.

  • bisurmanin (przest. pogard.) — muzułmanin.

  • psi — dziś popr. forma M. lm: psy.

  • gonić w piętkę — działać niekonsekwetnie, postęopować niezrozumiale.

  • żołnierzów — dziś popr. forma D. lm: żołnierzy.

  • Ej, tam na hori… Kozaki idut' (ukr.) — Hej, tam na górze żeńcy żną, A pod górą, pod zieloną, kozacy maszerują.

  • spisa — rodzaj włóczni; Kozacy używali najczęściej spis krótkich, z ostrymi grotami na obu końcach.

  • did (ukr.) — dziad, żebrak.

  • Na wiki wikiw (ukr.) — na wieki wieków.

  • Skażyte ditki, wże je Demianiwka (ukr.) — powiedzcie, dzieci, to już Demianówka?

  • Abo szczo (ukr.) — bo co?

  • hroszi dadut (ukr.) — pieniądze dadzą.

  • teorban — lutnia basowa, duży strunowy instrument muzyczny, podobny do bandury.

  • łycariw (ukr.) — rycerzy.

  • znajut (ukr.) — wiedzą.

  • taj kazały, szczo na paniw (ukr.) — i mówili, że na panów.

  • Koły Zaporożci paniw pobyły (ukr.) — skoro Zaporożcy panów pobili.

  • rizaty (ukr.) — rżnąć, zabijać.

  • ne zderżymo (ukr.) — nie damy rady.

  • ne zderżyte, ditki (ukr.) — nie dacie rady, dzieci.

  • i korol boitsia (ukr.) — i król się boi.

  • znajte: szczo Lach, to szabla (z ukr.) — wiedzcie: co Polak, to szabla.

  • bodiak (ukr.) — oset.

  • Hospody, pomyłuj (ukr.) — Boże, zmiłuj się.

  • komysar (ukr.) — komisarz.

  • ani na ruskim, ani na tatarskim brzegu — tj. ani na prawym, ani na lewym brzegu Dniepru.

  • Naj sia poprobujut (z ukr.) — niech się zmierzą.

  • wsio paniw a kniaziej (z ukr.) — wszystko pańskie i książęce.

  • Wże prawdu każe (ukr.) — już to prawdę mówi.

  • mudryj did (ukr.) — mądry dziad.

  • Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.

  • wsiów — dziś popr. forma D. lm: wsi.

  • chutor a. futor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek.

  • telega — duży wóz.

  • bat'ki (ukr.) — ojcowie.

  • łycho (ukr.) — źle.

  • O hospody Boże, pomyłuj nas hrisznych (ukr.) — o panie boże, zmiłuj się nad nami grzesznymi.

  • Świataja-Preczystaja (ukr.) — Święta Przeczysta, tj. Maryja Dziewica.

  • Jako wże na zemli i dosza ku nebesech (z ukr.) — jako na ziemi, tak i do nieba.

  • miasto (starop.) — zamiast.

  • amin (ukr.) — amen.

  • Diawoł błahougodnyku ne straszen (z ukr.) — człowiek czystego serca nie boi się diabła.

  • klęska korsuńska — w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie.

  • semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, żołnierz.

  • kulbaka — wysokie siodło.

  • Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.