Chortyca — największa wyspa na Dnieprze, na wysokości dzisiejszego miasta Zaporoża, w XVII w. na Chortycy znajdował się ośrodek Kozaków rejestrowych.
certacja (z łac.) — spór, dyskusja.
siła (starop.) — bardzo; wiele.
decus et praesidium (łac.) — chluba i obrona.
hetman wielki — Mikołaj Potocki, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach 1646–1651.
ex officio (łac.) — z urzędu.
wiktoria (z łac.) — zwycięstwo.
dies irae et calamitatis (łac.) — dzień gniewu i nieszczęścia.
Suła — rzeka w Rosji i na Ukrainie, lewy dopływ Dniepru; nad Sułą leżą Łubnie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
oficjalista — urzędnik, zarządca.
telega — duży wóz.
szaraban (z fr. char à bancs: wóz z ławkami) — wóz do przewozu ludzi, bryka.
hajduk (z węg.) — lokaj.
pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj.
mycka — okrągła czapeczka.
tołub — futro, kożuch.
Brahin a. Brahiń — miasteczko w płd.-wsch. części dzisiejszej Białorusi, w XII w. ważny ośrodek Rusi Kijowskiej, w XVII w. należało do dóbr rodu Wiśniowieckich.
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej.
Wiśniowiec — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 100 km na wschód od Lwowa, rezydencja Wiśniowieckich.
prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga.
cekhauz (z niem.) — zbrojownia, arsenał.
Czernihów — miasto w płn. części Ukrainy, ok. 140 km na płn. od Kijowa, w XVII w. stolica województwa w granicach Korony.
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
Kahamlik — rzeka na środkowowschodniej Ukrainie, na lewym brzegu Dniepru.
krętanina (daw.) — zamęt.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
greckie duchowieństwo — księża grekokatoliccy, podporządkowani władzy papieża rzymskiego, ale odprawiający nabożeństwa według tradycji prawosławnej.
Chorol — miasto na Połtawszczyźnie, na lewym brzegu środkowego Dniepru.
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej.
szaraban (z fr. char à bancs: wóz z ławkami) — wóz do przewozu ludzi, bryka.
chorągiew wołoska — oddział lekkiej jazdy, sprawdzającej się dobrze w pościgach i zwiadach; w chorągwiach tych służyli często żołnierze z Wołoszczyzny, ale także Polacy i Ukraińcy; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego.
komput — jednostki wojskowe, zatrudniane i opłacane zgodnie z ustaleniami sejmu dodatkowo, w razie nagłej potrzeby.
dragonia — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno.
semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, żołnierz.
domie — popr. forma W. lp: domu.
zali (starop.) — czy.
tysiąców — dziś popr. forma D. lm: tysięcy.
mogiła — tu: wzgórze, kopiec.
inkursja (z łac.) — najazd.
karwasz — element zbroi, osłaniający przedramię i łokieć.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
jasyr — jeńcy, niewolnicy.
Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad jednym z dopływów środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej.
murza [wym. mur-za] a. mirza [wym. mir-za] — książę tatarski.
poczet — orszak, słudzy, towarzyszący panu w podróżach.
Perejasław — miasto na środkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim.
Trubież (ukr. Trubiż) — rzeka płynąca przez Nizinę Naddnieprzańską, lewy dopływ Dniepru.
Czernihów — miasto w płn. części Ukrainy, ok. 140 km na płn. od Kijowa, w XVII w. stolica województwa w granicach Korony.