mogiła — tu: wzgórze, kopiec.
pohybel (ukr.) — zguba, śmierć.
esauł — oficer kozacki.
lubo (daw.) — chociaż.
wyreżem (ukr.) — wytniemy, wymordujemy.
Ulisses a. Odyseusz — bohater Iliady i Odysei Homera, słynny ze sprytu, w czasie wojny trojańskiej i długiej podróży powrotnej wielokrotnie podstępem ratował się z opresji, był też pomysłodawcą konia trojańskiego, dzięki któremu Grecy zwyciężyli Trojańczyków.
Achilles — bohater Iliady Homera, syn króla Peleusa i nimfy Tetydy, najdzielniejszy wojownik grecki, zginął ugodzony strzałą w piętę.
Aleksander Macedoński a. Aleksander Wielki (356–323 p.n.e.) — król Macedonii, wybitny wódz, dzięki swoim podbojom utworzył ogromne imperium, które rozpadło się po jego śmierci.
lafa (starop.) — żołd.
modestia (łac.) — skromność.
Tyszkiewicz Łohojski, Janusz herbu Leliwa (1590–1649) — magnat, polityk, wojewoda kijowski.
mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: zbrojny, Kozak.
spero (łac.) — mam nadzieję.
abominacja (z łac.) — obrzydzenie, wstręt.
Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 60 km na południe od Chmielnika.
quo modo (łac.) — w jaki sposób.
lacrimis (łac.) — łzami.
respons (z łac.) — odpowiedź.
ergo (łac.) — więc.
summa facit (łac.) — daje w sumie.
krwie — dziś popr. forma D. lp: krwi.
iuro (łac.) — przysięgam.
któren — dziś popr.: który.
towarzyszów — dziś popr. forma D. lm: towarzyszy.
nemine excepto (łac.) — bez wyjątku.
elementów — tu: żywiołów, pogody.
żołnierzów — dziś popr. forma D. lm: żołnierzy.
repeto (łac.) — powtarzam.
conspectus (łac.) — widok.
legitime natos (łac.) — legalnych, urodzonych w legalnym związku.
Herkules a. Herakles (mit. gr.) — heros, mityczny siłacz; tu: siłacz, tj. Podbipięta.
Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża.
czerń — chłopstwo.
Korsuń (dziś ukr.: Korsuń-Szewczenkiwskij) — miasto na środkowej Ukrainie nad rzeką Roś, w średniowieczu zamek władców kijowskich, w XVII w. rezydencja Wiśniowieckich; w bitwie pod Korsuniem (1648) Kozacy Chmielnickiego wraz z Tatarami zwyciężyli wojska polskie.
lubo (starop.) — chociaż.
Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 60 km na południe od Chmielnika.
Zasław — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 40 km na płn. zachód od Konstantynowa, ok. 40 km na zachód od Połonnego.
Tarnopol — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 110 km na wschód od Lwowa.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
cekhauz (z niem.) — arsenał, zbrojownia.
przygotowywa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: przygotowuje.
Kisiel, Adam herbu Kisiel (1600–1653) — wojewoda bracławski i kijowski, pan na Brusiłowie i Huszczy, ostatni prawosławny senator Rzeczypospolitej, negocjował z Kozakami podczas powstań Pawluka i Chmielnickiego.
błahocześciwy (z ukr.) — pobożny, prawowierny; prawosławny.
Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej.
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska.
ordynans (z łac.) — rozkaz.
Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 60 km na południe od Chmielnika.
czajka — wiosłowo-żaglowa, pełnomorska łódź kozacka.
popsować (daw.) — popsuć.