eksperiencja (z łac.) — doświadczenie.
muscas (łac.) — muchy.
ab ovo (łac., dosł.: od jaja) — od początku.
Galata — dziś dzielnica Stambułu, położona po europejskiej stronie cieśniny Bosfor, dawniej osobne miasto tureckie.
towarzyszów — dziś popr. forma D. lm: towarzyszy.
Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 60 km na południe od Chmielnika.
zali (starop.) — czy.
kusztyk a. kulawka — kieliszek bez nóżki, z którego trzeba wypić od razu całą zawartość.
antałek — beczułka, baryłeczka.
w Turczech — dziś: w Turcji.
wiktoria (z łac.) — zwycięstwo.
pedogra a. podagra — artretyzm, zapalenie stawu paliczkowego w dużym palcu u nogi.
konfident (z łac.) — zaufany, wysłuchujący zwierzeń.
Non mihi, non mihi, sed nomini Tuo da gloriam (łac.) — nie mnie, nie mnie, ale imieniu Twemu daj chwałę.
Kisiel, Adam herbu Kisiel (1600–1653) — wojewoda bracławski i kijowski, pan na Brusiłowie i Huszczy, ostatni prawosławny senator Rzeczypospolitej, negocjował z Kozakami podczas powstań Pawluka i Chmielnickiego.
osiędzie — dziś: osiądzie.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
Gradyw — jeden z przydomków Marsa, gradivus (łac.) — kroczący na przedzie, tj. pierwszy w boju.
suprema lex (łac.) — najwyższe prawo.
jasyr — niewola tatarska.
zbawion — dziś: pozbawiony.
Karol Ferdynand Waza (1613–1655) — książę, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632), biskup wrocławski i płocki, kandydat do tronu polskiego w 1648 r., po śmierci Jeremiego Wiśniowieckiego opiekun jego syna, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, przyszłego króla Polski.
Koniecpolski, Potocki, Firlej, Zamojski lub Lubomirski — nazwiska najmożniejszych polskich rodów magnackich.
gwoli (starop.) — z powodu.
zali (starop.) — czy.
Chocim (ukr. Chotyn) — miasto i twierdza nad Dniestrem, wówczas na granicy z podporządkowaną Turkom Mołdawią, dziś w płd.-zach. części Ukrainy; bitwa pod Chocimiem (1621) — taktyczne zwycięstwo wojsk polsko-litewsko-kozackich nad armią turecką.
parrycyda (z łac.) — bratobójca.
Jastrzębiec — herb rodziny Skrzetuskich.
Crescite et multiplicamini (łac.) — rośnijcie i rozmnażajcie się.
Bar — miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 60 km na południe od Chmielnika.