złotogłów — tkanina ze złotych nici.
lama — tkanina jedwabna, przetykana złotymi nićmi.
kobierzec — dywan.
adamaszek — kosztowna tkanina, najczęściej jedwabna, z wzorami matowymi wytkanymi na lśniącym tle.
dziegieć — lepka, gorzka substancja pochodzenia roślinnego, używana jako smar, klej, impregnat, lek przeciw chorobom skóry i in.
Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkowej Ukrainie, położone nad jednym z dopływów środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej.
Perejasław — miasto na środkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim.
watażka — przywódca oddziału wolnych Kozaków lub herszt bandy rozbójników.
Perejasław — miasto na środkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. ośrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowań Polaków z Chmielnickim.
buława (z tur.) — symbol władzy wojskowej; dosł. rodzaj broni, mała maczuga, często ozdobna.
pieczętować się — używać herbu.
Koriat a. Michał Giedyminowicz (ok. 1306 - ok. 1365) — książę nowogródzki, syn Giedymina, wielkiego księcia litewskiego; stryj króla polskiego, Władysława Jagiełły.
Ruryk (zm. 879) — wódz Waregów (wikingów), założyciel państwa ruskiego (Rusi Kijowskiej i Nowogrodzkiej).
Wiśniowiecki, Michał (zm. 1616) — książę, magnat kresowy, starosta owrucki, żonaty z córką hospodara wołoskiego, Jeremiego Mohyły, ojciec księcia Jeremiego Wiśniowieckiego (1612–1651); podobno zabiła go trucizna, podana w komunii świętej.
Jarema — ukr. wersja imienia Jeremi.
Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego.
Władysław IV Waza (1595–1648) — król Polski w latach 1632–1648.
pod Smoleńsk — chodzi o zwycięską wyprawę wojsk polskich pod wodzą króla na Smoleńsk w czasie wojny z Rosją.
przypieczętowany Kurczem — listy zaklejano dawniej woskiem lub lakiem, w którym nadawca odciskał pieczęć z sygnetu ze swoim herbem.
pro crimine perduelionis (łac.) — za zdradę stanu.
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673).
Witebszczanin — mieszkaniec Witebska, miasta położonego nad rzeką Dźwiną, w płn.-wsch. części dzisiejszej Białorusi.
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673).
wataha — tu: oddział tatarski.
Siedem Mogił (ukr. Semy Mohyły a. Semymohyły) — osada na połtawszczyźnie, w środkowo-wsch. części Ukrainy.
Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673).
kiścień — rodzaj broni, złożonej z trzonka i kolczastej kuli na łańcuchu.
watażka — dowódca oddziału kozaków lub bandy rozbójników.
Niż a. Zaporoże — kraina poniżej porohów Dniepru, zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich.
towarzyszów — dziś popr. forma B. lm: towarzyszy.
Sicz Zaporoska — Zaporoże, kraina zamieszkana przez Kozaków zaporoskich; także: ich wędrowna stolica, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru.
pałanka a. polanka — obóz kozacki.
lubo (daw.) — chociaż.
gruba — palenisko.
karacena — zbroja z metalowych łusek, naszytych na skórzany kaftan.
ryngraf — szkaplerz, duży blaszany medalion z wizerunkiem Matki Boskiej lub z herbem.
misiurka — hełm z osłoną karku, wykonaną z plecionki kolczej (z kółek metalowych).
dziryt — rodzaj włóczni.
gindżał a. kindżał — długi nóż, często zakrzywiony.
jatagan — broń sieczna średniej długości, bez jelca, o podwójnie zakrzywionym ostrzu.
berkut (ukr.) — orzeł przedni.
roztruchan — kielich.
sepet — skrzynka na kosztowności.
altembas — kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego.
bławat — cenna tkanina jedwabna, najczęściej błękitna.
kwap — puch ptasi, sprężysty i doskonale utrzymujący ciepło.
Niżowcy — wolni Kozacy z Niżu, tj. z Zaporoża.
czajka — wiosłowo-żaglowa, pełnomorska łódź kozacka.