pocztowy — członek pocztu, sługa.
dyfidencja (z łac. diffidentia) — nieufność, niedowierzanie.
klemencja (z łac.) — łagodność, pobłażanie.
pośrutować — pokawałkować, zemleć.
czambuł (z tur. czapuł: zagon) — oddział tatarski, dokonujący najazdów w głębi terytorium przeciwnika, w celu odwrócenia jego uwagi od działań sił głównych lub zagarnięcia łupów i jasyru.
Upita (lit. Upytė) — w XVII w. miasteczko, dziś wieś, położona ok. 12 km na płd. zachód od Poniewieży.
staja — starop. jednostka powierzchni, licząca od 1,2 do 1,5 ha, nazywana też: stajem a. stajaniem.
respons (łac.) — odpowiedź.
Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.
dragon — żołnierz walczący pieszo, a poruszający się konno.
straża — tu: posterunek, placówka.
auxilium (łac.) — pomoc, wsparcie; tu B. lm auxilia.
impedimentum (z łac.) — przeszkoda; tu B. lm impedimenta.
wyekskuzować (z łac.) — wytłumaczyć, usprawiedliwić.
polityczny (z łac. politicus) — uprzejmy, cywilizowany.
parol (z fr.) — słowo honoru.
initium (z łac.) — początek.
wasąg — powóz z bokami wyplatanymi z wikliny.
substancja (z łac.) — rzecz, przedmiot, obiekt materialny; tu: majątek.
zasekwestrować — sądownie zająć majątek w celu zapewnienia roszczeń.
instancja (z łac.) — tu: wstawiennictwo.
wziąść — dziś popr. forma bezokolicznika: wziąć.
Birże (lit. Biržai) — miasto w płn. części Litwy, rezydencja Radziwiłłów.
Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.
obywatelów — dziś popr. forma D. lm: obywateli.
egzekwować (z łac.) — tu: stracić, zabić.
instancja (z łac.) — tu: wstawiennictwo.
dyfidencja (z łac. diffidentia) — nieufność, niedowierzanie.
modestia (z łac.) — skromność, pokora.
parrycyda (z łac. parricida) — ojcobójca, bratobójca; wróg ojczyzny, zdrajca.
gemajna (daw., z niem. gemein: zwykły) — częściej: gemajn, szeregowiec w wojsku polskim cudzoziemskiego autoramentu.
minister — pastor, duchowny protestancki.
erygować (z łac. erigo) — tu: sporządzić, zbudować.
Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.
karabon — bryka, powóz, pojazd konny do dalekich podróży.
lama — tkanina jedwabna, przetykana złotymi nićmi.
arcanum (łac.) — tajemnica, sekret; tu M. lm arcana.
Extrema necessitas extremis nititur rationibus (łac.) — tonący brzytwy się chwyta; dosł. ostateczna konieczność sięga po ostateczne środki.
Tentanda omnia (łac.) — wszystkiego należy spróbować.
salus (łac.) — ratunek, bezpieczeństwo.
azali (starop.) — czy, czyż.
dziewosłębić (daw.) — swatać.
owe — dziś popr. forma B. lp r.n.: owo.
Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660.
na pohybel (z ukr.) — na śmierć, na zgubę.
Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.
Zołtareńko — własc. Zołotarenko, Iwan (zm. 1655) hetman kozacki, szwagier Bohdana Chmielnickiego, brał udział w zdobyciu Wilna (1654).
kulbaka — wysokie siodło.
wolentariusz (z łac.) — ochotnik, żołnierz walczący na własną rękę, bez przydziału i żołdu.