39414.fb2 Potop, tom pierwszy - читать онлайн бесплатно полную версию книги . Страница 105

Potop, tom pierwszy - читать онлайн бесплатно полную версию книги . Страница 105

borgować (daw.) — udzielić kredytu.

  • arkanum (z łac. arcanum) — sekret, tajemnica.

  • statysta (daw.) — mąż stanu, polityk, strateg.

  • skrupulat — osoba żywiąca wątpliwości moralne.

  • in liberis suffragiis (łac.) — w wolnych wyborach.

  • suffragium (łac.) — prawo głosu; tu B. lm suffragia.

  • impediment (z łac.) — przeszkoda, kłopot.

  • książę Michał — Michał Kazimierz Radziwiłł (1635–1680), krajczy litewski, później otrzymał także tytuły podczaszego litewskiego, kasztelana i wojewody wileńskiego oraz hetmana polnego litewskiego, szwagier Jana Sobieskiego, gorliwy katolik, interesował się nauką, a szczególnie alchemią.

  • włosiennica — strój pokutny.

  • krajczostwo — godność krajczego wielkiego.

  • kapłon (daw.) — kastrowany kogut, kurczak o delikatnym mięsie.

  • Te Deum laudamus (łac.: Ciebie Boga wysławiamy) — początkowe słowa hymnu dziękczynnego, śpiewanego podczas szczególnych uroczystości, np. koronacji.

  • żywie (daw.) — żyje.

  • postaw (daw.) — miara długości tkanin, równa 28 łokci, tj. ok. 16 m.

  • Hiperborejczyk (z gr.) — członek ludu mieszkającego na północy, autor najprawdopodobniej określa tak Rosjan, w sposób zawoalowany ze względu na cenzurę carską.

  • Piotrowin (starop.) — święty Piotr, apostoł, jeden z najbliższych uczniów Jezusa Chrystusa, cierpiał męki moralne po tym, jak ze strachu wyparł się trzykrotnie swojego mistrza po jego aresztowaniu.

  • zbrodzień (starop.) — zbrodniarz.

  • wiuki — juki, bagaż przewożony na koniu.

  • hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary.

  • krócica — broń palna, podobna do pistoletu, ładowana od przodu, z zamkiem skałkowym, pistolet podróżny.

  • kiełznać — wkładać do pyska końskiego kiełzno, element uprzęży służący do kierowania koniem.

  • garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem.

  • pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj.

  • sepet (daw., z tur.) — ozdobny mebel, skrzynka z szufladami na kosztowności.

  • personaliter (łac.) — osobiście.

  • kawalkator — zawodowy trener i ujeżdżacz koni, szczególnie ceniony w Rzeczypospolitej szlacheckiej.

  • staje — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m, nazywana też stają albo stajaniem.

  • dowcip (daw.) — rozum.

  • parol (z fr.) — słowo honoru.

  • alias (łac.) — inaczej, albo.

  • Gnejusz Pompejusz Magnus (106–48 p.n.e.) — rzymski polityk i wódz, jeden z twórców I triumwiratu, zamordowany na rozkaz władcy Egiptu, który jego głowę przesłał Juliuszowi Cezarowi.

  • ciura — sługa w obozie wojskowym, pomocnik żołnierza.

  • siła (daw.) — wiele, dużo.

  • imieniowi — dziś popr. forma C. lp: imieniu.

  • Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.

  • na pohybel (z ukr.) — na zgubę, na śmierć.

  • necessitas, necessitatis (łac.) — konieczność.

  • parrycyda (łac. parricida) — ojcobójca; wróg ojczyzny, zdrajca.

  • recedo, recedere (łac.) — cofnąć, odstąpić.

  • bachmat — koń rasy tatarskiej, niewielki, ale silny i wytrzymały, odporny na trudne warunki klimatyczne, szybki i zwinny.