39414.fb2
arkanum (z łac. arcanum) — sekret, tajemnica.
statysta (daw.) — mąż stanu, polityk, strateg.
skrupulat — osoba żywiąca wątpliwości moralne.
in liberis suffragiis (łac.) — w wolnych wyborach.
suffragium (łac.) — prawo głosu; tu B. lm suffragia.
impediment (z łac.) — przeszkoda, kłopot.
książę Michał — Michał Kazimierz Radziwiłł (1635–1680), krajczy litewski, później otrzymał także tytuły podczaszego litewskiego, kasztelana i wojewody wileńskiego oraz hetmana polnego litewskiego, szwagier Jana Sobieskiego, gorliwy katolik, interesował się nauką, a szczególnie alchemią.
włosiennica — strój pokutny.
krajczostwo — godność krajczego wielkiego.
kapłon (daw.) — kastrowany kogut, kurczak o delikatnym mięsie.
Te Deum laudamus (łac.: Ciebie Boga wysławiamy) — początkowe słowa hymnu dziękczynnego, śpiewanego podczas szczególnych uroczystości, np. koronacji.
żywie (daw.) — żyje.
postaw (daw.) — miara długości tkanin, równa 28 łokci, tj. ok. 16 m.
Hiperborejczyk (z gr.) — członek ludu mieszkającego na północy, autor najprawdopodobniej określa tak Rosjan, w sposób zawoalowany ze względu na cenzurę carską.
Piotrowin (starop.) — święty Piotr, apostoł, jeden z najbliższych uczniów Jezusa Chrystusa, cierpiał męki moralne po tym, jak ze strachu wyparł się trzykrotnie swojego mistrza po jego aresztowaniu.
zbrodzień (starop.) — zbrodniarz.
wiuki — juki, bagaż przewożony na koniu.
hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary.
krócica — broń palna, podobna do pistoletu, ładowana od przodu, z zamkiem skałkowym, pistolet podróżny.
kiełznać — wkładać do pyska końskiego kiełzno, element uprzęży służący do kierowania koniem.
garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem.
pajuk (daw.) — członek służby lub straży przybocznej; lokaj.
sepet (daw., z tur.) — ozdobny mebel, skrzynka z szufladami na kosztowności.
personaliter (łac.) — osobiście.
kawalkator — zawodowy trener i ujeżdżacz koni, szczególnie ceniony w Rzeczypospolitej szlacheckiej.
staje — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m, nazywana też stają albo stajaniem.
dowcip (daw.) — rozum.
parol (z fr.) — słowo honoru.
alias (łac.) — inaczej, albo.
Gnejusz Pompejusz Magnus (106–48 p.n.e.) — rzymski polityk i wódz, jeden z twórców I triumwiratu, zamordowany na rozkaz władcy Egiptu, który jego głowę przesłał Juliuszowi Cezarowi.
ciura — sługa w obozie wojskowym, pomocnik żołnierza.
siła (daw.) — wiele, dużo.
imieniowi — dziś popr. forma C. lp: imieniu.
Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.
na pohybel (z ukr.) — na zgubę, na śmierć.
necessitas, necessitatis (łac.) — konieczność.
parrycyda (łac. parricida) — ojcobójca; wróg ojczyzny, zdrajca.
recedo, recedere (łac.) — cofnąć, odstąpić.
bachmat — koń rasy tatarskiej, niewielki, ale silny i wytrzymały, odporny na trudne warunki klimatyczne, szybki i zwinny.