39414.fb2
cyrulik — fryzjer zajmujący się też leczeniem lekkich chorób i wykonywaniem prostych zabiegów medycznych na podstawie wiedzy ludowej i doświadczenia.
Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.
niezabudka — niezapominajka.
kwap — pierze.
robota (dial. B. lp) — robotę.
pludry — krótkie, bufiaste spodnie, część dawnego stroju dworskiego lub żołnierskiego.
bisior — cienka tkanina płócienna lub lniano-wełniana używana w dawnej Polsce a. jedwab morski, tkanina z przędzy małżów, bardzo rzadka i kosztowna.
lama — tkanina jedwabna przetykana złotymi lub srebrnymi nitkami.
sepet — skrzynka z szufladami do przechowywania klejnotów, dokumentów itp.
puzdro — skrzynka lub pudło z przegródkami, zwykle z zamkiem, okuciami i uchwytami.
kwoli (daw.) — dla.
driakiew — używany w medycynie ludowej uniwersalny lek roślinny, złożony m.in. z cynamonu, imbiru, dziurawca, miodu, mięsa żmii, ziemi z Lemnos, często z dodatkiem opium.
ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk.
Zołtareńko — własc. Zołotarenko, Iwan (zm. 1655), hetman kozacki, szwagier Bohdana Chmielnickiego, brał udział w zdobyciu Wilna (1654).
semen — Kozak na czyjejś służbie.
staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m.
szto za lude (z ukr.) — co za ludzie.
raptus puellae (łac.) — porwanie panny.
samowtór (daw.) — we dwóch, sam z kimś drugim, tu: pojedynek.
szerpentyna (daw.) — szabla.
hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary.
zali (daw.) — czy.
konfuzja (z łac.) — zmieszanie, zawstydzenie.
zrekuzować — odrzucić oświadczyny, odmówić ręki.
wokacja (z łac.) — powołanie.
tentować (z łac.) — próbować.
wziąść — dziś popr.: wziąć.
zjeść arbuza — pogodzić się z odmową, przyjąć odrzucenie oświadczyn.
ślepki — oczy.
cekhauz (z niem.) — arsenał, zbrojownia.
Hraju, pane (ukr.) — gram, panie.
kontent— zadowolony
Zwiahel — miasto w płn. części Ukrainy, dziś: Nowogród Wołyński.
sobaka (ukr.) — pies.
Ne znaju, pane (ukr.) — nie wiem, panie.
hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz.
bojar putny — uboższy szlachcic litewski lub ruski, służący u bogatszego pana.
począł— zaczął
kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem.
sekundować (z łac. secondo, secundare: pomagać, towarzyszyć) — ochraniać, bronić.
kontent— zadowolony
in medias res (łac.) — do rzeczy, do sedna sprawy.
jagody (daw.) — policzki.
konfuzja— zakłopotanie
familiant — szlachcic z bogatego i wpływowego rodu.
substancja (z łac.) — majątek, dobra materialne.
despekt (z łac.) — obraza.
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny.
liszka (daw.) — lis.