39414.fb2 Potop, tom pierwszy - читать онлайн бесплатно полную версию книги . Страница 97

Potop, tom pierwszy - читать онлайн бесплатно полную версию книги . Страница 97

kałamaszka — odkryty jednokonny pojazd czterokołowy bez resorów, używany na Kresach w XVII i XVIII w. Drewniane koła osadzone były na drewnianej osi, którą smarowano mazią w celu zmniejszenia oporów.

  • cyrulik — fryzjer zajmujący się też leczeniem lekkich chorób i wykonywaniem prostych zabiegów medycznych na podstawie wiedzy ludowej i doświadczenia.

  • Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.

  • niezabudka — niezapominajka.

  • kwap — pierze.

  • robota (dial. B. lp) — robotę.

  • pludry — krótkie, bufiaste spodnie, część dawnego stroju dworskiego lub żołnierskiego.

  • bisior — cienka tkanina płócienna lub lniano-wełniana używana w dawnej Polsce a. jedwab morski, tkanina z przędzy małżów, bardzo rzadka i kosztowna.

  • lama — tkanina jedwabna przetykana złotymi lub srebrnymi nitkami.

  • sepet — skrzynka z szufladami do przechowywania klejnotów, dokumentów itp.

  • puzdro — skrzynka lub pudło z przegródkami, zwykle z zamkiem, okuciami i uchwytami.

  • kwoli (daw.) — dla.

  • driakiew — używany w medycynie ludowej uniwersalny lek roślinny, złożony m.in. z cynamonu, imbiru, dziurawca, miodu, mięsa żmii, ziemi z Lemnos, często z dodatkiem opium.

  • ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk.

  • Zołtareńko — własc. Zołotarenko, Iwan (zm. 1655), hetman kozacki, szwagier Bohdana Chmielnickiego, brał udział w zdobyciu Wilna (1654).

  • semen — Kozak na czyjejś służbie.

  • staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m.

  • szto za lude (z ukr.) — co za ludzie.

  • raptus puellae (łac.) — porwanie panny.

  • samowtór (daw.) — we dwóch, sam z kimś drugim, tu: pojedynek.

  • szerpentyna (daw.) — szabla.

  • hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary.

  • zali (daw.) — czy.

  • konfuzja (z łac.) — zmieszanie, zawstydzenie.

  • zrekuzować — odrzucić oświadczyny, odmówić ręki.

  • wokacja (z łac.) — powołanie.

  • tentować (z łac.) — próbować.

  • wziąść — dziś popr.: wziąć.

  • zjeść arbuza — pogodzić się z odmową, przyjąć odrzucenie oświadczyn.

  • ślepki — oczy.

  • cekhauz (z niem.) — arsenał, zbrojownia.

  • Hraju, pane (ukr.) — gram, panie.

  • kontent— zadowolony

  • Zwiahel — miasto w płn. części Ukrainy, dziś: Nowogród Wołyński.

  • sobaka (ukr.) — pies.

  • Ne znaju, pane (ukr.) — nie wiem, panie.

  • hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz.

  • bojar putny — uboższy szlachcic litewski lub ruski, służący u bogatszego pana.

  • począł— zaczął

  • kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem.

  • sekundować (z łac. secondo, secundare: pomagać, towarzyszyć) — ochraniać, bronić.

  • kontent— zadowolony

  • in medias res (łac.) — do rzeczy, do sedna sprawy.

  • jagody (daw.) — policzki.

  • konfuzja— zakłopotanie

  • familiant — szlachcic z bogatego i wpływowego rodu.

  • substancja (z łac.) — majątek, dobra materialne.

  • despekt (z łac.) — obraza.

  • Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny.

  • liszka (daw.) — lis.